Основные концепции в современной экономики

XIX-asrning oʻrtalaridayoq kapitalistik jamiyat mehnat va kapital oʻrtasidagi qarama-qarshiliklar manbai boʻlib, inqilobga sabab boʻldi. Bu qarama-qarshiliklar utopik sotsializmga, keyinchalik esa yangi iqtisodiy ta’limot – marksizmga asos soldi. Bu kontseptsiyaning asoschisi nemis olimi Karl Marksdir. Marksizm negizida zamonaviy sotsializm tushunchalari vujudga keldi. Iqtisodiy rivojlanishning barcha sotsialistik kontseptsiyalari quyidagi xususiyatlarni o'z ichiga oladi:

XIX-asrning oʻrtalaridayoq kapitalistik jamiyat mehnat va kapital oʻrtasidagi qarama-qarshiliklar manbai boʻlib, inqilobga sabab boʻldi. Bu qarama-qarshiliklar utopik sotsializmga, keyinchalik esa yangi iqtisodiy ta’limot – marksizmga asos soldi. Bu kontseptsiyaning asoschisi nemis olimi Karl Marksdir. Marksizm negizida zamonaviy sotsializm tushunchalari vujudga keldi. Iqtisodiy rivojlanishning barcha sotsialistik kontseptsiyalari quyidagi xususiyatlarni o'z ichiga oladi:

• davlat boshchiligidagi turli mulk shakllarining mavjudligi;
• mikro va makroiqtisodiy darajalarda iqtisodiyotni rejali boshqarish;
• iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish;
• ijtimoiy yo'naltirilgan bozor iqtisodiyoti;
• kollektivizm ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar shakli sifatida;
• ijtimoiy xizmatlarni bepul amalga oshirish.

Marksizm va real sotsializm negizida zamonaviy burjua jamiyatini ijtimoiylashtirishning umumjahon tendentsiyasi vujudga keldi. Ushbu tendentsiyani ifodalash shakllaridan biri institutsional - sotsiologik rivojlanish nazariyasi edi. Ushbu tendentsiyaning asoschisi amerikalik iqtisodchi va sotsiolog Torshteyn Veblendir. Hatto XVIII - XIX asrlarda ham falsafa, sotsiologiya, etika va iqtisod fanlari insonning ommaviy, ijtimoiy tabiatiga e'tibor berdilar. O‘shanda ham fanda “inson ruhi” degan tushuncha bor edi. O'sha davrning barcha asarlarida bitta oddiy fikr tasdiqlangan: inson faqat individualist va egoist bo'lishi mumkin emas, chunki u jamiyatda yashaydi. Insonning biologik mohiyati uning tabiat farzandi ekanligi bilan izohlanadi. Shu bilan birga, inson jamiyat farzandi, bu uning ijtimoiy, ma'naviy mohiyatini tushuntiradi.