Основные термины информационной безопасности

 
Crypto(graphic) ignition key (CIK)
Kripto(qrafik) kontakt açarı – kriptoqrafik açarları və 
aktivləşdirmə verilənlərini saxlamaq, ötürmək və qorumaq üçün 
isitfadə olunan fiziki token (daşıyıcı). 
Cryptographic randomization
Kriptoqrafik randomizasiya – kriptoqrafik sxemin ötürm
ə 
v
əziyyətini təsadüfi şəkildə müəyyən edən funksiya. 
CTF (Capture The Flag)
“
Bayrağı ələ keçir” – informasiya təhlükəsizliyi üzrə komanda 
yarışlarıdır. Bu yarışların məqsədi informasiya təhlükəsizliyi üzrə 
müt
əxəssislərin real şəraitə yaxın şərtlərdə təlimi və təcrübə 
qazanmasıdır. CTF öyrədici xarakter daşıyır, iştirakçılara kompüter 
sisteml
ərinin müdafiəsi və hücum sahəsində praktiki təcrübə 
qazanmağa imkan verir. Bir qayda olaraq, yarışlarda proqramın 
maşın kodunun analizi (reverse engineering) biliklərini tətbiq etmək, 
şəbəkələri və protokolları analiz etmək, şəbəkələri idarə etmək, 
proqramlaşdırmaq, kriptoanaliz etmək bacarıqları tələb olunur. 
İnformasiya təhlükəsizliyi üzrə CTF tipli yarışlar ‒ DEF CON CTF 
ilk d
əfə DEFCON haker konfransında keçirilib (1996-cı il, 4-cü 
DEFCON). Ali m
əktəblər arasında beynəlxalq distant UCSB iCTF 
yarışları ilk dəfə 2004-cü ildə Santa-Barbaradakı Kaliforniya 
Universiteti (University of California at Santa Barbara, UCSB) 
t
ərəfindən keçirilib. Rusiyada CTF yarışları 2008-ci ildə Ural 
Dövl
ət Universiteti, HackerDom komandası (http://hackerdom.ru) 
t
ərəfindən təşkil edilib. 2009-cu ildən tələblər arasında beynəlxalq 
distant RuCTF yarışları da keçirilir.

---

41 
CyberAngels
Kiber M
ələklər – ən yaşlı və ən böyük onlayn təhlükəsizlik təşkilatı. 
Haker 
cəmiyyətinin cinayətlərə qarşı mübarizə aparan qoludur, 
1995-
ci ildən onlayn fəaliyyət göstərir.