O`t qopi anatomiyasi va tabiiy mizoji. O`t qopi kasalliklarini tashxislash va davolash

Taloq, anatomiyasi
Taloq, qon kuykasi va kuyindisi, ya`ni tabiiy va gayritabiiy sav­do uchun tozalanadigan joydir. Taloq, ning ma`lum ishi va quvvati bor, u yurakning past tomonida jigar va O`t qopchasiga yon tomondan rupara turadi. Taloq, qonning kuykasini tortib olib hazm qiladi shu kuyka qon achib yoki taxirlashib me`da ogzini kitiklashga va artib tozalashga kobiliyatli bo`lsa va issiqligi mo``tadillashsa, taloq, uni katta vena orqali me`da ogziga yuboradi. Taloq, jigarni va uning yon-vyerini savdodan tozalashga kuchsizlik qilsa, badanda saraton, oyoq venalarining kengayishi, fillik kasalligi, temiratki, Qora dog, Qora pes, xatto myelanxoliya, moxov va boshqa xil savdo kasalliklari paydo bo`ladi. Agar taloq, uzidan chikarilishi kerak bo`lgan savdoni chikarishga kuchsizlik qilsa, u zaruriy sur`atda kattalashib va kalinlashib shishadi uzidan turiladigan savdoga joy qolmaydi va me`da ogzini kitiklaydigan savdo tuxtalib qoladi. Agar taloq, me`da ogziga savdoni xaddan tashqari ko`p yuborsa, ochikish kuchayadi. Agar savdo nordon bo`lsa va xaddan tashqari ko`p bo`lmasa, ko`ngilni aynatib kustiradi. Ba`zan ichaklarda savdodan bo`ladigan va uldiradigan shilinish paydo bo`ladi. Taloq, shishsa, bo`tunbadan va jigar ozadi, bu jigarga juda ziddir.
Sariq va Qora sariq xastaligi
Sariq kasalligi badan rangining xunuk suratda sargayib yoki Qorayib o`zgarishidan iboratdir; bunga sariq yoki Qora xiltning sasimasdan teriga va teri ostiga okib borishi sabab bo`ladi; agar sariq xilt sasib borsa, uch kunlik isitma, Qora xilt sasib borsa, turt kunlik isitma paydo bo`ladi. Sariq kasalligining sababi, ko`pincha, jigar va O`t qopchasi tomonidan bo`ladi, Qorasariqniki esa taloq, dan va goxo jigardan ham bo`ladi. Goxo sariq va Qorasariq kasalliklarining ikkalasida ham badanga umumiy bo`lgan mizoj sabab bo`ladi.
Endi sariq kasalligi haqida so`z boshlab aytamizki, sariq kasal­ligi yo safroning ko`p tugilishidan, yoki uni chikarish mumkin emasligidan bo`ladi; safroning ko`p tugilishiga esa uni tugdiruvchi a`zo yoki u paydo bo`ladigan modda sabab bo`ladi; yoki uning sababi badandan tashqarida bo`ladi.
Safro tabiiy paydo bo`ladigan a`zo jigardir. Biror kizdiruvchi sabab, shuningdek, jigar va o`t yo`llaridagi shishlar sababli, o`t qopiga o`tni o`tkazmaydigan tiqilmalar sababli va o`t qopi mizojining issiq bo`lib, juda kizdirishi sababli jigar juda kizisa, uz joyida bilganingga kura, jigar safroni ko`p ishlab chikaradi. Safro paydo qilishi tabiiy bo`lmagan joy esa bo`tun badandir, badan haddan tashqari qizisa, uzidagi qonni safroga aylantiradi.