Ot turkumining son kategoriyasi; otlarning nokategorial shakllari

burunlar. 
9.Atoqli otlarga qo'shilganda umumlashganlik, o'xshaganlik ma'nolari anglashiladi. 
Ajoyib naslsiz, sizdagi talant. Amular, Sirlarning mazmunidan mo'I. (G'.G'.) 
10. Aniq va mavhum otlarga qo' shilib. hurniat, izzat ma'nolarini 
ifodalaydi. Xotiralariga malol kelmagay, hazrat. (O.) Qadamlariga hasanot, ko'p 
xursand bo'ldik.(O.) 
Otlarda so‘z o‘zgarishi va so‘z yasalishidan tashqari lug‘aviy shakl yasash 
hodisasi ham mavjud. Otlarning leksik ma’nosiga qo‘shimcha ma’no qo‘shish uchun 
xoslangan affikslar lug‘aviy shakl yasovchilar deyiladi. Ular quyidagi sintetik 
shakllardan tashkil topadi: 
1-§. Kichraytirish shakllari. -cha affiksi shaxs bildiruvchi otlardan boshqa 
otlarga qo‘shilganda kichraytirish ma’nosini ifodalaydi: hovuzcha, qushcha, uycha, 
baliqcha kabi. Shaxs bildiruvchi otlarga qo‘shilganda esa kichraytirish bilan birga 
erkalash, hurmat yoki kamsitish, kesatish ma’nolarini ham hosil qiladi: Ko‘chadan 
bir qizcha chopqilab o‘tdi. Sizni es-hushli yigitcha deb o‘ylardim. Sal o‘pkangizni 
bosib 
oling, 
yigitcha! 
Ba’zi 
so‘zlar 
tarkibida –cha affiksi 
kichraytish 
ma’nosini 
yo‘qotib, 
yangi so‘z yasashi ham mumkin. Bunday holda so‘z yasovchi va kichraytuvchi 
affiks o‘rtasida omonimlik munosabat hosil bo‘ladi: sholcha, ko‘rpacha, bog‘cha, 
qizilcha, taqsimcha. Bundan tashqari,–cha affiksi sifat va ravish yasovchi –cha 
affiksi bilan ham shakldoshdir: o‘zbek+cha raqs, fag‘ona+cha palov, qishloq+cha 
kiyinmoq, askar+cha yurmoq, yangi+cha fikrlamoq, o‘zbek+cha gapirmoq. 
-choq\\-chak affiksi toy, kelin, qo‘zi kabi so‘zlarga qo‘shilgandagina kichraytish-
erkalash 
shaklini 
hosil 
qiladi. 
Masalan: toychoq, 
kelinchak, 
qo‘zichoq kabi. Qo‘zichoq, toychoq so‘zlari ko‘chma ma’noda bolalarga nisbatan 
ishlatilganda erkalatish shakli kuchayadi. Bu affiks ba’zi so‘zlar tarkibida 

---

kichraytirish ma’nosi bilan birga ba’zi otlarni ham yasaydi: o‘yin+choq, 
bela+n+chak, ko‘m+ir+chak. Kichraytirish affikisning o‘zlik nisbatdagi fe’lga 
qo‘shilishi bilan sifat yasaydigan omonimi ham bor: kuy+in+chak, erin+choq .