O‘tgan va qaytgan oq yorug’likdagi Nyuton xalqalari. Linzaning egrilik radiusini aniqlash. Laboratoriya ishi Mavzu: O‘tgan va qaytgan oq yorug’likdagi Nyuton xalqalari. Linzaning egrilik radiusini aniqlash. Ishdan maqsad

Tajriba qurilmasi


Izoh: Agar Nyuton xalqalari uchun shisha plastinaga ta’sir qilayotgan bosim juda yuqori yoki asimmetrik bo’lsa, shisha plastinalar doimiy deformasiyalanishi yoki shikastlanishi mumkin.
Nyuton xalqalari uchun shisha plastinalarni sozlashdaqo’llaniladigan o’yiqli vintlarni burishda juda ehtiyot bo’ling.
Tajriba qurilmasi Rasm.3 da tasvirlangan.
Ikkita S₁ va S₂ nurni ajratgichlar yordamida, Nyuton xalqalari qo’shni devorga proyeksiyalanad i . Bu esa interferension hodisalarni bir vaqtda kuzatishga va shu bilan ularni bir-biri bilan taqqoslashga imkon beradi .

Rasm. 3 O’tgan va qaytgan yorug’likda Nyuton xalqalarini bir vaqtda kuzatish uchun tajriba qurilmasi.

H: galogen lampa, LP yassi-qavariq linza va shisha plastina, S₁, S₂ nur ajratgichlar L₁ L₂ xalqalarni shaklllantirish uchun linzalar
Ishni bajarish tartibi

• 
  Optik kursini devordan taxminan 2,0 m masofada parallel qilib o’rnating.
  
• 
  Rasm.3 da keltirilganidek, galogen lampani H optik kursiga joylashtiring.
  
• 
  S₁ nur ajratgichni galogen lampadan 30 sm masofada optik kursiga joylashtiring va uni 45 ° burchak ostida to’g’irlang.
  
• 
  Galogen lampani H yoqing va uni nur ajratgichga yo’naltiring.
  
• 
  Rasm.3 da keltirilganidek, nayezdnik va konsoldan foydalanib, linzani L₁ bevosita nur ajratgich S₂ oldiga joylashtiring.
  
• 
  Nyuton xalqalari uchun shisha plastinalarni optik kursiga S₁ nur ajratgichdan taxminan 16 sm masofada joylashtiring(plastinadan masshtab S1 nur ajratgich yo’nalishida ko’rsatilishi kerak).
  
• 
  Nyuton xalqalari uchun shisha plastinalarli nayezdnikni nur ajratgich tomon, to L₁ linza orqali devorda xalqasimon tasvir paydo bo’lmaguncha siljiting.
  
• 
  Buning uchun oldin Nyuton xalqalari uchun shisha plastinalarli o’yiqli vintni bo’shating va keyin ehtiyotkorlik bilan qotiring.
  
• 
  shisha plastinalar tutashadi (ya’ni hali hyech qanday interferension xalqalar markazdan chiqmaydi va qaytgan yorug’likning eng ichki halqasi qoramtir bo’ladi.)
  
• 
  xalqasimon sistema aynan masshtabning markazida joylashadi (Xalqasimon sistema doimo aylanayotgan vint yo’nalishida siljiydi).
  
• 
  Agar zarur bo’lsa, L₁ linzani to xalqasimon tasvirning devordagi obrazi keskin bo’lmaguncha siljiting.L₁ linzani Nyuton xalqalari uchun shisha plastinkalarli nayezdnikdan taxminan 20 sm masofada joylashtiring.
  
• 
  S₂ nur ajratgichni optik kursiga Nyuton xalqalari uchun shisha plastinadan taxminan 35 sm masofada joylashtiring.
  
• 
  Nur ajratgichni optik o’qqa nisbatan 45° burchak ostida shunday to’g’irlangki, lampa yorug’ligi qaytgan yorug’lik interferension manzarasi oldida sezilsin.
  

L₁ linzani S₂ nur ajratgich tomon to o’tgan yorug’likning xalqasimon tasvir obrazi ( va masshtabi) keskin bo’lmaguncha siljiting.

• 
  Interferension hodisalarni kuzating va yorqin hamda qoramtir xalqalar ketma-ketligiga nisbatan, o’tgan va qaytgan yorug’likning konsentrik xalqalari obrazini taqqoslang.
  
• 
  Proyeksiyalangan masshtab orqali markazning yorqin va qoramtir diametrini o’lchang.
  
• 
  Proyeksiyalangan masshtab orqali халқаларнинг yorqin va qoramtir diametrini o’lchang
  
• 
  Bu ikki interferension manzaraning kontrastini taqqoslang.