O'tken ma'ha’l kelbetlik feyil formasi Ha’zirgi ma'ha’l kelbetlik feyil formasi Keler ma'ha’l kelbetlik feyil formasi Kelbetlik feyil


Download 27.31 Kb.
bet5/5
Sana30.04.2023
Hajmi27.31 Kb.
#1410677
1   2   3   4   5
Bog'liq
Morfologiya Saltanat

4. -Maqshi/-mekshi formasi. Kelbetlik feyildin’ -maqshi/-mekshi formasi haTeket ati feyilinin' -maq/-mek formasina professiya bildiriwshi -shi/-shi affiksj qosihp, maqset ma'nili keler ma'ha'I kelbetlik feyili
jasaladi. Onin’ bolimsizliq formasi emes toliqsiz feyildin’ dizbeklesiwi arqali analitikaliq formada bildiriiedi: barmaqshi, kelmekshi, aytpaqsht jazbaqshi, barmaqshi emes, aytpaqshi emes, t.b. fe
Kelbetlik feyildin’ -maqsht/-mekshi formasi betlik afikssjjr qollaml- g’anda is-ha'rekettin' kelesi waqitta islenetug'inm bildiredi: sfiirSasi izin mag’an a’kelip toqsirmaqshi (T.Q.). Bular xaliq ushin ag'ip kiyatirg’an baxit da'ryasin baylamaqshi. Maqseti jetim qalg’an Aqbota sorhni toqalliqqa almaqshi (S.X.).
-maqshi/-mekshi formali kelbetlik feyildin’ bol ko’mekshi ftyil ha’m edi tohqsiz feyil menen dizbeklesiwi o’nimli. Bul forma bol ko'mekshi feyili menen dizbeklesip kelgende, ko'binese bayanlawish, pisiqlawish, substantivlenip, baslawtsh, toliqlawish xizmetlerin de atqaradi. Bayanlawish xizmetinde kelgende, ha’r tu’rli ma’ha*llik ma'nilerge qatnash boladt: Men oni timshlandirmaqshi bolaman. Dayim, Qartabay g’am, Ayshaapay meni jubatpaqshi boldi (S.Q.). Kemedegilerdin’ bir shetke bunp qaskqlamaqshi bolg'ani iske aspad; (J.S.). Ba'lkim, olar Mamannm’ bendelerdi sosatpaqshi bolg’anm qarawillardan esitken (T.Q.).
Bul feyil -maqshi edi formastnda kelgende, tiykarman, o’tken ma’ha’1 ma'niisn bildirip, bayanlawish xizmetin atqaradi: Izinen barip o’lgenshe sabamaqshi edi, om sha'ynek ko’terip kelgen Aqbotamn’ su’ykimli sawlati irikti. 01 jarag'in alip qarsihq qilmaqshi edi (S.X.). 01 Tazasuw boyina kelip ottrmaqshi edi, bet-qollarm jtiwmaqshi edi ha’m kishkene uwisian menen suwdan qamp ishpekshi edi (S.Q.).
Download 27.31 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling