O‘tkir o‘tanov «umumiy pedagogika nazariyasi va amaliyoti»


Maktabni boshqarishni demokratiyalashtirish


Download 1.51 Mb.
Pdf ko'rish
bet128/153
Sana05.01.2022
Hajmi1.51 Mb.
#214774
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   ...   153
Bog'liq
Alisher navoiy nomidagi

Maktabni boshqarishni demokratiyalashtirish 
 
Xalq  ta‘limi  tizimi  va  maktabni  boshqarishning 
eng  muhim  qoidasi-
demokratiyalashtirishdir. 
Bu 
hakida 
xozirgi 
mustakillik 
davrida 
jamiyatni 
yanada 
demokratiyalashtirish  muxim  axamiyat  kasb  etmokda.  Shuni  aloxida  ta‘kidlash  lozimki, 
xujalikni  boshqarish  tizimining  eng  asosiy  sharti  bulgan  demokratik  koidaning  goyat  makbul 
shakillarini  izlab  topishi  bugungi  muxim  va  dolzarb  muammolardan  biridir.  Maktablarni 
boshqarishda, ayniksa, demokratik akida, konun koidalari nixoyatda muximdir. 
 
Maktabdagi  ukitish  jarayonida,  maktab  faoliyatini  tartibi  va  konun  koidalariga  juda  kup 
uzgarishlar  kiritildi.  Bu  uzgarishlar  xar  bitta  insonlarning  dunyo  karashi  va  bilim  doiralarini 
kengayish  sababidir.  Avvalo  ukuvchilar  bilim  olishlari  uchun  juda  xam  keng  sharoitlar 
yaratilgan.  Chukurlashtirilgan  gimnaziyalar,  muzeylar  ukuvchilarning  bilim  doiralarini 
chukurlashtirishga  keng  yul  ochib  bermokda.  Chukurlashtirish  -  bu  avvalo  uz  ustida  ishlash, 
izlanish degani demakdir. 
 
Ana  shunday  gimnaziya  va  liseylar  uchun  esa  kobiliyatli,  bilimli  ukuvchilarni  saralab, 
ularni  kelajaklariga  poudevor  yasashga  keng  yul  kuyildi.  Albatta,  bu  poydevorni  bilimdon 
mutaxassis  ukituvchilar  tayyorlaydi.  Endi  ana  shunday  ukituvchilarni  saralab  ular  ichidan  eng 
bilimdonlarini tanlab olish payti yetib keldi. Bu esa ukituvchi va bulajak pedagoglarni uz ustida 
tinmay ishlashini talab etadi. Chunki, bunday kobiliyati bilimdon ukituvchilarga talab va extiyoj 
juda katta buladi. 


 
Mutsakil  Uzbekiston  jaxonga  yuz  tutdi.  Shu  sababali  undagi  yashovchilar  insonlarning 
bilimlari 
jixatidan 
kengayib 
bormokda. 
Xozirgi 
zamonamizdagi 
ukuvchilar 
ana 
shundaylardandir.  Xayot  kanchalik  oldinga  borgan  sari  ular  xam  shunchalik  kup  narsa  bilib 
olmokdalar  va  buni  ustozlaridan  talab  etmokdalar.  Bu  esa  ukuvchilarni,  ustozlarini  dars  utish 
jarayonini  analiz  kilib  boradi,  ularning  dars  utishi  yokmasa,  oshkora  bilimdon  usullarini  talab 
kilishlari mumkin. 
 
Dars  o‘tishda  avvalom  bor  bulgan  an‘anaviy  reja  buyicha  dars  utish  bekor  kilindi. 
Chunki,  ukituvchi  sinfga  kiradi,  utilgan  darslarni  takrorlaydi.  Yangi  mavzu  utadi,  ana  shunday 
tartibda  xar  doimgi  darslar  takrorlanadi.  Noan‘anaviy  dars  utish  usuli  xar  bir  maktabga  kirib 
bormokda. 
Mavzuni  bolalar ongiga  yetkazish, ukuvchini uzini maxoratiga boglik.  Maxoratli 
ukituvchilarimizdagi  uslubiyotilarini  ukitish  ulardani  ilgor  tajribalarni  almashtirish  o‘kuv 
jarayonini  kengayishiga  va  mustaxkamlashiga  keng  yo‘l  ochib  beradi.  Maktablarda  maktab 
rahbarlarini  saylash  oshkora  ovozga  kuyish  orkali  fikr  muloxazalar,  takliflar  kiritish  orkali 
amalga oshirilmokda. 
 
Urta,  oliy  bilim  yurtlariga  kolaversa,  maktbaga  kabul  kilish  va  ukitish  sharoitlariga  test 
sinovlari  kiritildi.Bu  esa  avvalgi  imtixon  va  sinovlardan  ancha  a‘lorok  va  mukammalrokdir. 
Yukorida  aytib  utganimizdek,  maktab  direktorlarini  saylash  xukuki  ukituvchilarga  beriladi. 
Maktabda  usib  ukitish,  bitirayotgan  ukuvchilarni  yutuk  va  kamchiliklari  maktab  jamoasiga 
tegishli va axamiyatlidir. 
 
Avvalo  maktablarda  boshlangich  sinflarda  turli  tipdagi  sinflar  tashkil  etib,  ularni  sinflar 
orkali  saralab,  iktidorli  sinflarga  aylantirilmokda.  Ota-onalarimiz  xam  xozirgi  kunda 
farzandlarimiz  istiklol  kelajagini  yanada  mustaxkamlash  uchun  farzandlariga  pullik  kurslarga 
talab  extiyojlari  ortmokda.  Ularni  bu  intilishlarini  maktab  jamoasi  e‘tiborga  berishga  xarakat 
kilmokdalar. 
 
Iktidorli  ukuvchilarni  kelajagini  porlok  kilish  uchun  turli  xil  musobaka,  olimpiadalarga 
katnashishlarini ta‘minlab, ularning yutuklari uchun bor bilim va tajribalarini ishga solmokdalar, 
Ilgor  ukiutvchilarni  xar  xil  unvonlarga  tavsiya  etish,  oshkoralik  tarzida  maktabga  mexnati 
singan, ilgor, tajribalari katta, keng ommalashtirilgan ukituvchilar tavsiya etilmokda. 
 
Ukuv  jarayonida  yangi  zamonaviy  fanlar  kiritilmokda.  Fan  va  texnikaning  rivojlanish 
tarakkiyotiga  keng  yul  ochib  berish  uchun  maktab  ukuv  jadvalga  kompyuter  texnikani 
urganuvchi fanlar kiritildi. 
 
Odobnoma  fanlari  esa  ukuvchilarni  milliy  urf  odatlarimiz.  odob  axlokimiz,  tarbiyani 
mustaxkamlash uchun odobnoma fanlari kiritildi. 
 
Avlod-ajdodlarimiz  asarlarini,  ularning  tarixini  ukitish  uchun  eski  yozuv  fani  xam  dars 
katorlaridan urin oldi. 
 
Uzbekistonda  yuksak  chukkiga  erishishi,  boshka  mamlakatlar  bilan  mustaxkam  aloka 
urnatishi  uchun,  boshlangich  sinflarga  ingliz  tili  fanlari  utkazilmokda.Xammamizga  ma‘lumki 
2000  yilda  jamiyatimiz  lotin  yozuvi  asosida  yangidan  tiklanadi.  Shuning  uchun  bolalarni  lotin 
yozuvchiga asoslangan alifbo yordamida ukitish juda keng ommalashtirildi. 

Download 1.51 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   ...   153




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling