Oyın túrleri Reje

Róli-syujetli oyınnıń ózine tán ózgeshelikleri. Roli oyınnıń basqa oyınǵa salıstırǵanda ayriqsha ózgeshelikke iyeliligi, olda syujet, ról hám qıyal etilgen jaǵdaydıń ámeldegi bolıwı bolıp sanaladı. Bala qandayda bir zat yamasa waqıya tuwrısında jeterlishe oyda sawlelendiriwge iye bolǵanda ǵana syujet, pikir, júzege keledi. Mısalı: bala “paroxod” oyının oynamaqshı boldı. Buǵan oyınnıń qanday barıwı haqqinda syujet kerek. Syujet balanıń bilimine baylanıslı boladı. Balada aldın ideya rayda boladı , keyin mazmun rawajlanadı. Geyde bala oyınnıń qanday barıwın aldınan belgilep aladı. Mısalı, Afrikaǵa “barıwshı” bolsa, sayaxat waqtında qılatuǵın islerdi aldınan belgilep aladı. Bunnan kórinip turǵanınday, roli oyın jámiyetshilik ózgeshelikine iye, sebebi bala bir-birleri menen óz-ara munásábette boladı . Rolli oyında hár bir bala ózine alǵan rolni atqaradı mısalı, ana, shofyor, tárbiyashı, bala baǵıwshı, artist hám t.b. Roli oyında didaktik, qaǵıydalı - háreketli oyındaǵı sıyaqlı qatań ornatılǵan qaǵıyda bolmaydı. Bunda kóbinese bala óz qıyal etken zatı boyınsha háreket etedi. Mısalı, “raketa soǵıp ayǵa uchadı”, “paroxodda júzedi”, “keseldi emleydi. Biraq, balanıń qıyalı menen oynaw hayalı oldı real waqıyalıqtan uzoqlastirip jibermaydimi degen soraw tuwıladı, joq, bala ózleri bunıń oyınlıǵın jaqsı biledi. Sol menen birge balanıń keshinmai, tınıshsızlanıwı, etken háreketleri hámmesi rastanda, shin kewilden boladı. Mısalı “doktor” rolindegi bala kesel tuwrısında qayǵıradı. Oyın teması bala alǵan tásirlerdiń kúshli, balanıń qızıǵıwshılıǵı menen belgilenedi. Oyında bala sáwlelenetuǵın socialıq-siyasiy waqıya balanıń bilim sheńberi hám turmıslıq tájiriybesiniń keńeyip barıwına baylanıslı boladı. Roli oyınnıń mazmunı hám teması ózgeriwi menen bir qatarda onıń dúzilisi hám oyın shártleri ózgeredi, balanıń ǵárezsizligi hám ǵayratlılıǵı da ósip baradı. Aldınǵı bala óz-ózinshe bólek-bólek oynaydı. Áste-sekin roli oyınnıń payda bolıwı, oyında insanlar ortasındaǵı munásebetti sáwlelendiriw menen birge atqarılatuǵın oyındı keltirip shıǵaradı. Aldın úlken bolmaǵan gruppada 2-3 baladan oynaydı, úlken hám tayarlaw gruppasına kelip úlkenlew jámáátke birlesadi. Oyında hár qıylı rol arqalı óz-ara munasábette bolıw balada doslıq munasábetlerin qáliplestiriwge járdem beredi. Oyınnıń dúzilisi hám mazmunı ózgeriwi menen oyınshıqtıń roli hám balanıń olǵan salıstırǵanda talabı da ózgerip baradı hám t.b.