O‘zbek аdabiy tili (morfologiya) toshkent nashriyoti

4-topshiriq. Quyidagi fe’llarni fe’l nisbatlari bo‘yicha guruhlang.
Keldi, tashishdi, olishdi, zavqlandi, odatlandi, achindi, eslash, sezdi, tinglandi, puflandi, tinglashdi, qaltiradi, suhbatlas, ochdi, bezaldi, ilitildi, kiyindi, torttirdi, bo‘lindi, o‘qish, kechirtirdi, seskandi, chizildi, uqtirilgan, tiklandi, chalindi, bezandi.
5-topshiriq. Mavzu yuzasidan savol va topshiriqlar
1. Felning vazifa bo`yicha shakillari UGMsini nima tashkil qiladi?
2. O`zgalovchi kategoriyasiga mansub ravishdoshning umumiy manosi numa?
3. Ravishdosh shakllari paradigmasini numalar tashkil etadi?
4. –a/y; -b/-ib shaklli ravishdoshlarning o`ziga xos xususiyati nimada?
5. Siratdosh o`zgalovchi kategoriya UGMsi qanday tarzda beriladi?
6. Ism sifatida baholanadigan qo`shimchalar qaysilar?
7. Harakat nomining umumiy manosi nima?
8. O`zgalovchi kategoriyaga mansub so`zlar gapda qanday sintaktik vazifalarni bajaradi?
9. Fe’l turlari qaysi belgisiga ko‘ra ziddiyatga kirishadi?
GLOSSARIY
Mustaqil fe’l- biror so‘zni boshqarib yoki biror so‘z tomonidan boshqarilib keladi, har qanday harakat bajaruvchi bilan ham bog‘lanadi, fe’l nisbatlari kategoriyasiga ega.
Nomustaqil fe’l - bevosita lug‘aviy ifodali harakat ma’nosiga ega emas, mohiyat e’tibori bilan uchga: yordamchi fe’l; ko‘makchife’l; to‘liqsiz fe’lga bo‘linadi.
Fe’llar ish-harakatni yoki holatni atab keladi.
O‘timli fe’llar kimni?, nimani?, qayerni? so‘roqlariga javob bo‘lib keladigan to‘ldiruvchilar bilan birika oladi: …Va shabboda qurg’ur ilk sahar Olib ketdi gulning totini .(H.O.)
O‘timsiz fe’llar bunday to‘ldiruvchilar bilan birika olmaydi: Mehmon juda quvonib ketdi. (A.Q.)
Harakat fe’llari inson, hayvon, jonsiz predmetlarga xos faoliyatni ifodalaydi. Ular yurish, ta’sir etish, zarb berish kabilar bilan bog’liq bo‘ladi.
Nutq fe’llari gapirish harakati bilan bog’liqdir. Bunday fe’llar inson faoliyati bilan aloqador bo‘ladi.