O‘zbek tili va adabiyoti” kafedrasi «O‘zbek tilining sohada qo‘llanilishi» fani bo‘yicha tayyorlangan

TOPSHIRIQ № 5
Til haqida

Til o‘ta murakkab ilohiy bir hodisa bo‘lib, uning turli jihatlari bor. Tilning moddiy jihati tovushdir, yozuvda - harf. Lekin harf tovushga nisbatan ikkilamchi hodisadir. Tabiiy tillarning hammasi tovushdan iborat bo‘lib, harf tovushning zamon va masofasini kengaytirish uchun paydo bo‘lgan belgidir.

Tovush tabiatan havo to‘lqinlaridan iborat bo‘lgani uchun u jonsiz tabiiy hodisalarga o‘xshaydi. Ammo til tovushi og‘izdan chiqib quloqqa eshitiladi. Mana shu aytilish va eshitilish jihatdan u har bir shaxsning o‘zigagina xos hodisadir. Ammo til yakka shaxsga xos tug‘ma hodisalarga kirmaydi. Chunki tilning mavjud bo‘lishi uchun jamiyat bo‘lishi shart.





O‘ZBEKISTОN RESPUBLIKASI ОLIY VA


O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI


FARG‘ОNA POLITEXNIKA INSTITUTI


YENGIL SANOAT VA TO‘QIMACHILIK
FAKULTETI
“O‘ZBEK TILI VA ADABIYOTI” KAFEDRASI


«O‘ZBEK TILINING SOHADA QO‘LLANILISHI »
fani bo‘yicha tayyorlangan
TESTLAR


Farg‘ona – 2020

Yakuniy nazorat variantlari

NAMUNA:
4-VARIANT

1.So‘zlashuv uslubi nechaga bo‘linadi va qaysilar? A.2 ga og‘aki va adabiy sozlashuv uslubi 2 ga rasmiy va ilmiy uslub 2 ga og‘aki va ilmiy uslub 2 ga adabiy va rasmiy uslub 2.Ma’lumot - axborot hujjati Bayonnoma nechta asosiy zaruriy qismdan iborat? A. 9 ta B. 11 ta C. 8 ta D.12 ta 3.Rasmiy uslubda qanday matnlar tuziladi ? A.E’lonlar, she’rlar, romanlar B.Qarorlar, idora hujjatlari, dostonlar C.Hujjatlar, ish yuritish qog‘ozlari D.E’lonlar, qarorlar, qonunlar 4.Quyidagi matn qaysi uslubga mansub ? Men dunyoga kelgan kundanoq Vatanim deb seni uyg‘ondim . Odam baxti birgina senda Bo‘lurida mukammal qondim. So’zlashuv uslubi Rasmiy uslub Badiiy uslub Publisistik uslub Ilmiy uslubga xos xususiyat ? Soz va atamalarni ko’proq qo’llash Kozchma ma’noli sozlarni qo’llash Eskirgan so’zlarni qo’llash Neologizmlarni qo’llash Hujjatlar tuzilishiga ko‘ra necha turga bo’linadi? Ichki va tashqi hujjatlar Sodda va murakkab hujjatlar Namunaviy va qolipli hujjatlar Rasmiy va shaxsiy hujjatlar Tashkiliy hujjatlarga qaysi hujjatlar kiradi ? Buyruq, buyruqdan kozchirma, ko‘rsatma, farmoyish Ariza, bayonnoma, bildirishnoma, dalolatnoma Guvohnoma, yo’riqnoma, nizom , ustav, shartnoma Adres, taklifnoma , telegramma, xatlar Qaysi uslub uchun frazeologik birikma ishlatilishi xos emas ? Ilmiy va badiiy Badiiy va rasmiy Ilmiy va rasmiy Sozlashuv va ilmiy Adabiy me’yorning qanday ko‘rinishi mavjud ? Og’zaki va yozma Imloviy Uslubiy Fonetik Hujjat matni qanday talablar asosida ko‘riladi ? Xolislik, aniqlik Ixchamlik, lo‘ndalik Mazmuniy to’liqlik Barcha javoblar to‘g‘ri Adabiy normaning qanday ko‘rinishlari mavjud ? Og‘zaki va yozma Dialektal norma Jargonlar normasi Uzus Qaysi uslubda atamalar kamroq qo‘llaniladi ? Ommabop uslubda Ilmiy – ommabop uslubda Badiiy uslubda Rasmiy uslubda Ma’lumot – axborot hujjatlaridan Dalolatnoma nechta zaruriy qismdan iborat ? 10 ta 9 ta 12 ta 11 ta Badiiy uslubga xos xususiyat qaysi javobda berilgan ? Tasviriy vositalarni qozllamaslik Badiiylik, atamalarni qozllash Soddaik , tantanavorlik Obrazlilik , estetik ta’sir etish vazifasi Qonun matnlari, farmonlar, buyruqlar, ariza… kabi hujjatlar qaysi uslubda yoziladi ? Badiiy uslubda Sozlashuv uslubda Ilmiy uslubda Rasmiy uslubda Berilgan matndagi o‘xshatishlarni aniqlang : Okoplardan yov chiqadi Och bozriday uvlashib. Orqasidan ajal quvgan Tentaklarday kulishib. Ajal quvgan Och bozriday, ajal quvgan tentaklarday Tentaklarday Ajal quvgan tentaklarday Ma’muriy – boshqaruv faoliyatida xizmat mavqeiga ko‘ra hujjatlar qanday guruhlarga bo’linadi ? tashkiliy , farmoyish hujjatlar ma’lumot – axborot hujjatlari xizmat yozishmalari barcha javoblar to‘g‘ri Farmoyish hujjatlar guruhiga qanday hujjatlar kiradi ? Guvohnoma, Yo’riqnoma, Dalolatnoma Buyruq, Ko‘rsatma, Farmoyish Farmoyish, Ariza, Bayonnoma Hisobot, Buyruq, Dalolatnoma Ma’lumot – axborot hujjatlar guruhiga qaysi hujjatlar kiradi? Ariza, Bayonnoma, Bildirishnoma, Dalolatnoma Guvohnoma, Hisobot, Tilxat, Buyruq Ma’lumotnoma, Shartnoma, E’lon, Vasiyatnoma E’lon, Hisobot, Buyruq, Ariza “Lotin yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosini joriy etish to‘g‘risida”gi qonun qachon qabul qilingan? 1992-yil 3-mart 1989-yil 21-oktabr 1993-yil 2-sentabr 1993-yil 6-may 21. Ma’lumot-axborot hujjatlaridan Ariza nechta zaruriy qismdan iborat ? 9 ta 11 ta 7 ta 10 ta 22. Rasmiy ishonchnomaning nechta zaruriy qismdan iborat ? A. 9 ta B. 11 ta C. 8 ta D. 10 ta 23. «Annotatsiya» so‘zining ma’nosi nima? A. Qisqacha ta’rif B. Xarakteristika S. Bilim D. Xabar, ma’lumot 24. Annotatsiya janrida muayyan asar kimlarga mo‘ljallanganligi aniqlanadimi? A. Aniklanmaydi B. Bu savol ahamiyatli emas S. Albatta, aniqlanadi D. Fakat muayyan asarga xarakteristika beriladi 25. «Maqola» sozining ma’nosi nima? A. Tahlil B. Hajmi uncha katta bozlmagan ilmiy asar S. Xabar D. Ilm 26. Maqola bajarayotgan vazifasiga qarab qanday xarakterlar kasb etadi? A. Ilmiy xarakter kasb etadi B. Publitsistik kasb etadi S. Nazariy kasb etadi D. Publitsistik, problematik, nazariy, tanqidiy, ilmiy, metodik xarakter kasb etadi 27 Ilmiy maqola klassik namunasining hajmi necha sahifa bozladi? A. 3-4 bet B. 4-5 bet S. 5-6 bet D. 7-9 bet 28. Ilmiy maqolada muallifning ismi-sharifi,maqolaning nomi, ozquv yurti (ilmiy tashkilot yoki ishlab chiqarish korxonasi) nomlanishi qayd etiladimi? A. qayd etilmaydi B. savolda qozyilgan barcha talablar qayd etiladi S. Ilmiy tashkilotning nomlanishi qayd etiladi D. maqolaning nomi bozlsa basYE) 29 “Ilm”sozi qaysi til atamasi va uning lug‘aviy ma’nosi nima? A. Forscha soz, bilim B. Turkcha soz, ma’lumotlar S. Ozbekcha soz, tajribalar yig‘indisi D. Arabcha soz, kishining ozqish ozrganish va hayotiy tajribasi orqali orttirilgan bilimi 30. “Ma’ruza” sozining ma’nosi? A. Axborot B. Hisobot S. Biror mavzuda kozpchilik oldida sozlangan nutq, doklad D. Tezisning bir ko‘rinishi 31. Ilmiy ma’ruza uchun qancha vaqt ajratiladi. A. 4-5 minut B. 5-6 minut S. 7-8 minut D. 9-10 minut 32. Ilmiy axborot nima? A. Hisobot B. Ma’ruza S. Muayyan sohadagi eng yangi yutuq va xulosalarning ilmiy daragi D. Ma’lumot 33. Ilmiy axborot uchun qancha vaqt ajratiladi? A. 10-15 minut B. 10-20 minut S. 8-9 minut D. 5-7 minut 34. “Tezis”sozining ma’nosi nima va uning matni hajmi qanchagacha bozladi? A. grekcha soz, tasdiqlayman,2 betgacha B. forscha soz, ma’lum kilaman, 4 betgacha S. ruscha soz, axborot, 3 betgacha D. farangcha soz, xabar beraman, 2 betgacha 35. «Taqriz» qaysi tilning atamasi va u qanday ma’nolarni beradi? A. Arabcha soz, «bayon qilish, sozlash, tasdiqlash» ma’nolarini beradi B. Tojikcha soz, «asarning qimmatini belgilash»; S. Forscha soz, «asarni tahlil etish»; D. Forscha - tojikcha soz, «asarning ozrnini aniqlash»; 36. Referatda yagona fikr xukmronlik qiladimi yoki fikrlar majmui beriladimi? A. Fikrlar majmui beriladi B. Kamida 5 ta fikr aytiladi S. Yagona fikr hukmronlik qiladi va u tozliq isbot etiladi D. Fakatgina tanqidiy fikr beriladi 37. «Referat» qaysi tilning atamasi va u qanday ma’nolarni beradi? A. Arabcha soz, «bayon qilish, sozlash, tasdiqlash» ma’nolarini beradi. B. lotincha soz, «ma’ruza qilaman, ma’lum qilaman» S. Forscha soz, «asarni tahlil etish»; D. Forscha - tojikcha soz, «asarning ozrnini aniqlash»; 38. Terminologik lug‘atlar qatorini belgilang. A. “Ruscha – ozbekcha matematik terminlar sozligi”, “Turk tillari lug‘ati” B. “Ruscha – ozbekcha fizik terminlar lug‘ati”, “Ruscha – ozbekcha – qisqacha botanika terminlari lug‘ati” S. “Ruscha – ozbekcha matematik terminlar lug‘ati”, “Chet tilidan kirgan sozlar lug‘ati” D. Barcha javoblar tozg‘ri 39. Turli fan, texnika, madaniyat kabi turli soha haqida kerakli ma’lumotlar beruvchi asar… A. Kozp tillik lug‘atlar deyiladi B. Tarixiy lug‘atlar deyiladi S. Terminologik lug‘atlar deyiladi D. Qomusiy lug‘atlar deyiladi 40. Talabalarning o‘quv-tadqiqot ishlarini nomlang? A. Ilmiy ma’ruza, axborot, hisobot B. Tezis, taqriz,maqola S. Nazorat ishi, referat, kurs ishi,bitiruv malakaviy ish D. Risola, annotatsiya, maqola 41. Qaysi uslubda qo‘shma gaplar faol qozllanadi ? Ilmiy uslubda Rasmiy uslubda Ommabop uslubda Badiiy uslubda 42. So‘zlashuv uslubiga xos so‘z qatnashgan gapni belgilang. quyosh, tong, dunyo, gardun sohibjamol, oraz, gulgun S. shom, imorat, el, kishi 43. To‘g‘ri yozilgan so‘zlar qatorini aniqlang. 326-daqiqa, 6-qavat, 2016 -yil, 3 yanvar 266-xona, 2005-yil, 10-mart S. 6-sinf, 4-kurs, 2018 yil, 8-may 44. To‘g‘ri yozilgan so‘zlar qatorini aniqlang. O‘zbekiston qahramoni, Oliy majlis “Mustaqillik” ordeni, “Jasorat” medali S. Bolajon kafesi, “Do‘stlik” ordeni D.“Saodat” jurnali, Oydin gazetasi 45. Nutqning tozaligiga salbiy ta’sir etadigan unsurlami ko‘rsating? A. Varvarizmlar va vulgazmlar B. Arxaizm va dialektizmlar S. Adabiy me’yor va imlo D. А, B javob 46. Nutqning tozaligi deganda nimani tushunasiz? A. Adabiy til me’yorlariga yot bo‘lgan birliklarningqo‘llanmasligi B. Dialektizmlarning qo‘llanmasligi S. Nutq mantiqiyligiga rioya qilish D. Nutq ifodaviyligini oshirish 47. Milliy o‘ziga xosligi bilan ajralib turuvchi nutq qanday nomlanadi? A. Ogzaki B. Madaniy S. Yozma D. Badiiy 48. Tog‘lardagi qip-qizil lola Bozlib gozyo yqut piyola, Buloqlardan uzatadi suv, El kozidan qochadi uyqu. She’riy parchada tilning tasviriy vositalaridan qay biri qozllangan? A. Ozxshatish B. Qiyoslash S. Sinekdoxa D. Metonomiya 49. 1995-yilda qabul qilingan imlo qoidasiga ko‘ra quyidagi so‘zlarning qaysi biri qo‘shib yoziladi? A. kir sovun B. tarjimayi hol S. liq to‘la D. och sariq 50. Tutuq belgisi (’) qozyilishi kerak bozlgan sozlarni aniqlang. A. maraka, tazim  B. moztadil, vaz S. mashuq, mezon D. taziya, murojaat Kafedra mudiri: D.Turdaliyeva Tuzuvchi: F.Tursunova