O’zbek tili va adabiyoti universiteti O’zbek tili va adabiyotini o‘qitish fakulteti

Javob:
Adabiy tildagi kabi joylashadi
9. Sheva so’zlar ko‘p qo‘llanadigan gaplarga misollar yozing.
Javob:
Jog’olip ketti. Endi kemaydi. Satilga sitti sop sepratir qigani ketti.
Doroqa chixip davcha jeb jopti. Iying kiygir erini qorg’ob jopti. Non jovip hamsiyaga berb keldi.

10. Shevada ko‘p qo‘llanadigan qo‘shma gaplarga namunalar keltiring.

Javob:
.Šu pilləjəčə pəqət bizəni vӧjləv , tↄpkən nərsəsini rӧzγↄrim but busin , bəčələrim qijnəlməsin dev išədilə. Unəməm bizəni tərbijələv , vӧzi jeməj bizəgə jedirdi. Utəm bilən unəmmi qədrijə qənčə jetsəm , šunčə kəm.
11. Shevada ishlatiladigan so‘z-gaplarga misollar yozing .
Javob:
-Keng
-Rahmat
-Yana keng
-Assalom alaykum
-valaykum
-Arzimaydi
-

12. Murakkab konstruksiyali gap(matn)larga 4-5ta namuna yozing.

Javob:
sↄətniη ahamïjati
Vəxt bu ɔdəmgə kerəjlij bugən bↄjlij hisↄvlənədi.ɔdəm uni qədrijə qənčə jetsə vӧzijə fↄjdə bӧlədi. Mən ӧzimni umrim dəvↄmijə vəxttən unumli fↄjdələniškə hərəkət qillim. Ilgərigi udəmlə vəxtti ↄqər suvgə vӧxšətkənəkən.Həqqəttənəm uləni əjtkən gəpijə žↄn bↄ.Əjnixsə jↄšlə vəxtti qədrijə jetiši kerəj. Bir məktəp vӧquvčisini ↄlədigən bӧsəj u kəttə bӧlip utə – unəsini , bəčələrini , xↄtinini bↄqiši kerəj. Šuni učun hↄzzi uləni vӧqijdigↄn , bittə kəspti jetəjidən tutədigↄn vəxti. Jəxši vӧqip kəttə vӧqišləjə kirsə vӧzigə fↄjdə.Jetənηi kunηə qijnəlməjdi. Əvəli utə – unələjəm bəčələrijə jↄšlijidən nəsəxət qiliv bir išləni qilišti vӧrgətsə , vӧqitsə , qərigən pilləgə qərəjdi.Hↄzirgi zəmↄnηə jↄšləjə prezden bↄvↄ həmmə šərↄjitti jərətkən.Əxli bↄ bələ keləžəjini hↄzzirdən vӧjləjdi.Ilgəri munəqə vӧqišlə bↄridimi?Bizlə šunnↄj qijnəliv vӧqiridik.Qəni hↄzzi ušə pillə busə, mən məzzə qiliv vӧqiridim. Məni utəm tӧxsənηə qərəb bↄrↄptilə.Šu pilləjəčə pəqət bizəni vӧjləv , tↄpkən nərsəsini rӧzγↄrim but busin , bəčələrim qijnəlməsin dev išədilə. Unəməm bizəni tərbijələv , vӧzi jeməj bizəgə jedirdi. Utəm bilən unəmmi qədrijə qənčə jetsəm , šunčə kəm. Hↄzzijəm utəm bilən unəm əjtədilə : “bələm həli sən jↄšsən bizə qərridij , hↄzzi zəmↄn siləniki , šuni učun bizədən kejin sənəm bələlərinηə jəxši tərbijə begin”.Uləjəm jəxši bəčələ busun. Jↄšlijini bekↄr vӧtkəziv kӧčəjə jurməsin.Xudo hər bir bəndəsijə bir məttə imkↄn berədi.Šu vəxttən bilip – bilip fↄjdələnsin. Vӧziməmə go pilləjə vӧjləp qↄləmən , həqqəttənəm udəm vӧzini bələsijə dↄjim vəxtti qədrijə jetišti vӧrgətiši kerəjəkən. Həmsəjələrimmi bəčələrijəm šunnoj unəsijə vӧxšəv puxtə.Bir minut dəm ↄməjdi. Go qərəjmən bↄqqə išləjdi ,go qərəjmən unəsijə jↄrdəm berədi. Vӧzi šunnↄj bӧliš kerəj.Jettədən kečkəčə kӧčəjə bəlↄ bↄmi? Bugun vӧtkən vəxtti heč kim sənηə qəjtəriv bemməjdi.Mənəm šuni učun dↄjim kičkinələjə əjtəmən silə həli yↄšsilə kӧčəjə jurməj unəjni illəjidən kiriv išlərijə jↄddəm bersəη , buməjdimi ? Ko‘p kišijə šuni əjtsəη səni jəmↄn kӧrədi. Əptini bezəjtiriv “Išiη bӧməsun” , - dijdi. Vӧzləri bilədi.Šuni vӧzijə məqul kӧrgən busə vəxtini bekↄr vӧtkəssun.Əxli ilməjənnən kijin nimə qiləj? Mən jↄšləjə jənə əjtəmən .“Jↄšlə əxlijni jiγiv həmməη hↄzzidən keləžəgijni vӧjləgin.Vӧtkən vəxtijni jettəjə hičkim qəjtəriv bemməjdi. Utə – unəjni , vӧqituvčijni gəpijə kirsəη, jↄšligijni γənimət bilsəη, jutux səniki. Vəxtijni bekↄr ketkəziv kӧčəjə jurgənnən pↄjdə jↄγ. Məni gəpimmi ↄsəη udəm bӧləsən.
Ilgəriki zəmↄnnikilə vəxtti qədrijə jetiš tӧγrisigə šunnↄj gəplərni əjtkənəkən. Bulədən bittəsi “Išti ↄmədi – vӧzini vəxti” , degən məqↄllən šunnↄj pikirgə kesəj bӧlədi. Hər bir udəm qilədigən išini jettəgə qↄldirməj vӧz vəxtijə qiliši kerəj.Kiši učun hər bir sↄvↄt qədrlij.Bulə bekↄrgə əjtilməgən.Bizə bulədən xulosə čiqərip dↄjim umrimizdi hər bir sↄvↄtini qədrijə jetišimiz kerəj.

SHEVALAR LEKSIKASI BO‘YICHA

1. 
   Shevangizga xos tovush o‘zgarishlariga uchragan so‘zlarni yozing.
   

Javob:

2. 
   Ostona-ā`stānӓ
   
3.