O‘zbek1ston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi

5. Marjinal tahlil
Barcha xarajatlami doimiy va o‘zgaruvchi xarajatlarga bo‘lib ishlab chiqariladigan mahsulotlar (bajariladigan ish, xizmatjning biznesda ko‘zda tutilgan foydaga erishish uchun zarur bo'lgaj miqdorini aniqlash va samaradorligini oshirishga qaratilgan tahlildir . ,
6. Staxostik tahlil	Xojalik faoliyatida natija va omillar o‘rtasidagi btig'liqlik, funksional bog‘liq bo‘lmagan sharoitda, ulaming bog'liqligini o'rganishga qaratilgan tahlildir; makon va zamon nuqtai nazaridan barcha tuzilmalari bilan birga batafsil tahlil qilishdir
7. Loyiha	Xojalik subyektlar istiqbolini, biznes rejasini, investitsiya

tahlll	loVkalarlnl asoslash uchun hall sodlr bcllniagan, ya'nl bo'llshl j kutiO^yotgan lqtlsodjy jacayonhml s'rgatadkyu tahhk'lr’
8. Mollyavly tahiii	Xc'iatik «ubyekt nlollya'riy juiiieriri va snojjyuvly hotisJi.-^. D'rgatuihga baglishlrruaii Kcririir
9. Boshqaruv tahlill	Korxona rabbariyatl, eyas? va nwitaxawssriri toe>i::;m.-‘ >..bi: urikoniyatlarni ishga sorisb. va saraaradoi'iik!':. osbi v:i iwa'-drij:.;: qilmadtgan tahiildu
110. Xo jalik faollyatl tahllll	KorxonaJer xo'jallk laollyatlm ceratlriMi ludbfri-lyo •:?<■ ^o!k■J•ciqtisDLl uiuiasn-i ol-g&uslg*!!(..iraiJe::? laeiikri
11. Alldltorllk tahllll	Xo‘jalik subyektlar mollya x<:.‘jaii■r tuoliyru . ■ avul qiiyani’;:. to'vrl xulosa chlqarish uchun audlrorlar toriiouktir; o'lkaziladlgan tahlildir

2. 
   chizma. Iqtisodiy tahlilning shakliari va ulaming mawmrd
   

Iqtisodiy tahiii mazrtmni bo‘y:ichi^:: uch gurahga bc''m:y.d:;' global, lokal va tema tik.
Global tahlll deganda xojjalik yar: t!.i.vd.b sab*’ e-unrirgr faoliyatini atrolllcha, to‘liq, yaxllt holdao‘rgmihh twhmitbjm.
Lokal tahlil deganda xo‘ja!ik yurituvehi isbyrik f^ioUv&Jirng. alohida bir tarkibiy qismini o‘rgamsh tushumhadi. Mhoi aksiyadorlik jamiyati xojalik laoliyatim olish mmmvh:.. h ...... tarkibi'ga bosh korxona va oltita sho'ba korvonalan kiradi, de'.: faraz qilamiz. Mammasimng holatiri yaxlit holda mr hisoboi 0000 mobaynida ■riiilhjgan natijalar bo'yichs lahhl qi.i%h glohal rahH'&3 misol bo‘lish mumkin. Uning akdddc be/ihnmalm-im. rnhrii qihsu. lokal tahlilga. rmsol bo‘lsa, shu bGri'ima icbid« alohida bir Taae.:a.iw o‘rganishga bag‘ishlangan tahlil termiiik rihlilga misebeiir.
Demiak. Umatik tahlil degaixla xo'jaiik yurituvchi subyeki. faoliyatini alomda mavzusi bo‘yicba tahiii qili:- h iushurm.jh.
Iqtisodiy tahHlning iurlari va i-.hhklla.nni lasrdflashda imom alohida xillari. sbarlli ravishda olingan. Bund* tasdtflasb beymm: va ularga kiruvchi iqtisodiy tahlil turiariga teidilning nazariy va amaliy jihatlarini hisobga olgan holda youdaiimlgan.
Iqtisodiy tahliini faqatgina bir belgi bo^yicha turlarga a•;■radh o‘rganish murakkab tavsif kasb etadi. Chunki boshqaruv ftmlcsiymH turlarining ko‘pligi iqtisodiy tahiilning ham turticha boriiri'y-ji ta’sir etadi. Shu sababli iqtisodiy tahiilni muhim jihadaridaii kiriib chiqadigan um.um.iy belgi acsida tahlilni tasrnl::•■>'■
Vaqt - betakror boylik. Agsr u yo‘qottlsa. chyA dkisnmaydi. Shu tufayli vaqtai. yAqounasi-k lozim. "vaqt o‘u;-t--n bium ‘shlab chiqarish jarayoni davomi ciadt.. MaTmm bir davrda riatija hisob- kitob qilinadi, js.mlanadi, kjyshli kamdhiikiat va yutuqlar aaiqlanadi. Muayyan vaqtda sodir bolgari jarayonrn uzluksiz ravishda tahlil qilib turish lozim. Sha jihatden iqthsxby tahlil uchga boTmadi: tezkor tahlil. joriy tahlil, istiqbol tahlili.
.'trtisodiy iishlii

r
Xo'jalik
faoliyatining
kompleks
(global) tahlili

Xo'jalik faoliyai
aiohida turjkibiy
qismining
(lokal) tahlili
~zzz
■ Xcbsiik faolivatini
j a.’.Vbid« rnavzusi
! bxAifita

Xo'jalik yurituvchi subyektning faoliyatini	r ■ . . Xojalik faoliyatini to'liq o‘rganish va tahlil qilish uchun hamisha zaruriyat bo'lavermaydi. Masalan, marketing xizntatehiiar:
atroflicha, to‘liq,	faqat o‘z xizmatlariga tegishli
yaxlit holda	qismini tahlil cjiadi. Yoki
o‘rganish	xojalik yurituvchi subyektning
tushuniladi.	bir qancha bo'lmmaiari bo'’Jishi mumkin. U holda faqat bitta bo‘iuimasini c'rg-anish zaruriyati iug‘iladi vahk. Shunday sharoitlarda xojalik faoliyatining loklocalhlili amalga oshinladi.

Xojalik faoliyati bir
qancha o'Hmlardan,
alohida iqtisodiy
jarayonlardan
ihorat. Ulaming har
biri tahlilda alohida
mavzuiarni tashkil
qiladi Shu alohida
inavzulatni
o‘rgarnshga
bag' ishlangan tahlil
teraatik tahlil deb
aytiladi.
| (tcmatik) tahlili
5.3-chizma. Iqtisodiy tahlilning mazmunini qamrab olish bo ‘yicha tasnifi.
Tezkor tahlil deganda hisobot davri davomida, u tugamasdan o‘tkaziladigan tahlil tushuniladi. Masalan, hisobot davrini bit ehorak deydigan boTsak, uning tamom bo‘lishim kutish uchun uch oy kerak. Ammo shu muddatda qanday uatjsga erishish mumkmligini aniqlash uchun o‘sha davr ichida tezkor tarzda har kuni, har ‘nftada, har o‘n kunlikda. har oyda uahlii qilib borish

lu/im. Bu aynan shu hisobot davrida (chorak ichida.) amaig» osliirilgani uchun ushbu tahlU tezkor tahlil hlsobLanadi.
Joriy t.ahl.il deganda hisobot davri tugashi bilac buxgaifctimi.. sMtisllk va tezkor hisobot ma1ume>?airi va boshqa •axbun.M. manbalariga asos.au o'lkaziladigan. tahlil mshunihuii Mm;ai?o<.. hisobot davri chorak bo‘lsa, u tugashi bilan buxgahcriya, Jtri&iib va lezkor nisobotlar tuziladi. Hamda ular tegisbij tasckiitmvvvi (soliq idorasiga, moiiya, statistik bo‘lirmalargr) topshiriiadi. ,vl nusxasi shu xojalik yurituvchi subyektda qoladi. Ana shu .ivmbm ma'lumotlariga asosan ushbu xo'jalik yurituvchi subyakinuv faoliyati joriy tahlil qilinadi.
Joriy tahlilning qulayl igi shundaki.. u maj'tmi bir davr ritgnch barcha natijaiar jaffllangan, xo‘jabk taoliyati natijalari to‘g‘ririt'bgi ma'himotlar qonuniylashgan bo‘iadi. Ammo shu bilan brigalikda ariqlangan kamchiliklar o‘tgan davrga tegishliiigi sawbli _uni bartaraf qilish uchun vaqt o‘tgan bo'-kidi. Lekin shu kainc iiiHtchEP cndilikda vo‘l qo‘ymaslik ucuun tegishb chordttawk>r qo'iasn! k*dii
Istiqbol tahlili deganda xojalik yurituvchi ruby:.ri.m.iBg kelgusi faoliyatim oldindan o'rgiuiish. bodarigan jarayomarm oldindan belgilash maqsadida amalga oslttriladigm.: irnmi tushuniladi. Masalan, xo‘ja!ik yurituvchi subyekt hzncv-vmm; tuzish uchun ri.z faoliyatini nima bilan yakunlanishi to'gxmiviii aniq tushimcha va ko‘rsatkichlarga ega bolishi kerak. Bn esa istiqbol tahlili orqali amalga osbmiadi. Hozirgi paytda uni loy-ify tahlili ham deb atamoqdalar.

J:.
Tezkor tahlil j J
Iqtisodiy jarayonlar soc-ir
bo‘)ayotgan hisobot davn
mobaynida, biznes rejada
ko‘zda tutiigan
ko‘rsatkichlar bo'yicha
topshir' qiami bajarish
davrida o'tkazikaiigan
tahlil

:iqiti^:n^;&y taMH

Joriy tahlil

Hisobol div'n ttiwrD,
iqti s od iy j hcj 'yonlar
j amlanib buxgal tcriya
(moiiyaviyj. staistik,
leAor nisnboiiar
ferilgan zshot i
o‘ikazilad'k;an tahlil

Cbtebo 'liiibil ■
jHHHlZZ:. He:gi.: dav' licbua o'x istmhrMm:. bcigiteb oliikdi qiiiiudzgaa tariiil. Buiiga bmoes n:mi tuzisbcia, i adilwi amalga •••:ihn,i.;i_a qilinadigan iv ikn i-irad; Ushbu
Hiri k :>-Hy 'arayooliir \:‘b!i.l!icha
o '5; ::znHirpsi Ui'i'dildir, ;


5.4-chizma. Iqtisodiy tahlilning zamon nuqtai mmaiukm tasniflanishi.
Iqtisodiy tahlil maqsad, vazifalar, mazmun, shakl, makon va zamonga ko'ra, foydalamladigan marbalar, kim tomonidan o‘tkazilishidagi uyghmlik va yaxlitlik bo‘yicha turiarga ajratilsa maqsadga muvotiq bokiadi., Shu jihatdan:

• 
  moliyaviy tahlil;
  
• 
  boshqaruv tahlili:
  
• 
  tezkor tahlil;
  
• 
  joriy tahlil;
  
• 
  istiqbolli tahlil;
  
• 
  kompleks tahlil;
  
• 
  tizimli tahlil;
  
• 
  tunksionai qiymatli tahlil;
  
• 
  mavzuga oid iahlil;
  
• 
  staxostik tahlil;
  
• 
  determinallashgan tahlil;
  
• 
  marjinal tahlil.:
  
• 
  solishtirma tahlil;
  
• 
  xo‘jalik faoliyati tahlili;
  
•