Өзбекистан республикасы жоқары ҳӘм орта арнаўлы билимлендириў министрлиги бердақ атындағЫ

5120300-Tariyx bakalavr yunalishleri za’ru’r
Tuzuvchi: Tariyx ilimleri atzadi Sh.R.PİDAEV.

Takrizchiler: Tariyx ilimleri doktori, akademik E.V.RTVELADZE
Tariyx ilimleri atzadi B. AMİNOV.


Muvofiklashtiruvchi kengashnin’ ______ kaydatasi menen nashrga tavsiya etilgan.


KİRİSh
Numizmatika pa’ni ha’m onin’ waziypaleri. Numizmatikani payda bwlishi ha’m onin’ ilim sifatida rivojlanishi. İlmiy numizmatikani qaror topishida avstraliyalik alimler Y.Ekkel, Y.Mader, polyak olimi İ.Leleven, olmon olimi V.Renikman ha’m frantsuz alimleri A.Anjel ha’m R.Serryurlernin’ wrni. Numizmatikani tabiyiy ha’m ijtimoiy ilimler menen aloqaleri.
Wzbekistonda numizmatika pa’nini shakllanishi ha’m rivojlanishi. Wzbekiston numizmatikasini rivojlanishida wzlerinin’ salmoqli h’issalerini qwshgan alimler: M.E.Masson,V.N.Masson,G.A.Pugachenkoha’m,E.A.Davidovich, O.İ.Smirnoha’m,B.İ.Vaynberg, V.G.Lukonin, E.V.Zeymal E.V.Rtveladze, B.D.Kochnev, T.Ernazaroha’m, İ.Twxtaev, Sh.R.Pidaev ha’m basqaler. Bul’gingi kunda wzbek numizmatikasi aloxida turgan ha’mzifaler ha’m mubiraqler. Wzbek ma’mleketchiligi tariyxini wrganishda a’yyemgi ten’gelernin’ wrni. Ten’geler payda bwlginicha turli xaliqlerda ayirboshlash vositasi bwlib xizmat qilgan narsaler. Ten’ge sifatidagi ayirbrshlash vositasi zaruriyatini payda bwlishnin’ asosiy sabableri. Ten’ge pullerdan a’sirler davomida almashtirish vositasi sifatida foydalanib kelinishnin’ sabableri.
2-tema Ayyemgi Gretsiya ten’geleri
Tema tariyxtaniwshiligi. Ayyemgi Gretsiyadagi shah’ar-ma’mleketler. Aleksandr Makedonskiy ha’m Ellin ma’mleketleri. Ayyemgi Gretsiya ten’gelerini da’wirlashtirish. Gretsiyadagi asosiy og’irlik wlchov sistemaleri ha’m qiymat belgileri. Solon reformasi.
Talant, mina, stater, tetradraxma, draxma, obol.Eng ayyemgi da’wirdagi Gretsiyada qujilg’an qilingan altin ha’m gu’mis qotishmasidan iborat – elektron ha’m gu’mis ten’geler. Ten’gelerda jaziwlerni payda bullishi. Gretsiya ten’gelernin’ ikonografiyasi. Ten’gelerdagi rasmler ha’m olerda ifodalangan ramziy belgiler. Afina, Sirakuza, Pela, Korinf ten’geleri. Sof altin ha’m gu’misdan ten’gelerni qujilg’an qilinishnin’ yulga qwjilishi.
q-tema. Ayyemgi Rim ten’geleri.
Tema tariyxtaniwshiligi. Moneta-ten’ge so’zini kelib chiqishi twg’risida ayyemgi Rim afsonasi. Ayyemgi Rim ten’gelernin’ qiymat belgileri: denariy, viktoriat, kvinariy, sestertsiy. Rimnin’ og’irlik wlchov birlikleri: funt, untsiya, sitsilik, draxma. Ayyemgi Rimda qujilg’an qilingan ten’geler ha’m olerda tasvirlangan rasmler. Mis ten’geler-ayyemgi Rim ten’gelerinin’ asosi. Rim ten’geleriga ayyemgi Gretsiya ten’gelerinin’ tasiri. Rimda gu’mis ten’gelerni qujilg’an qilishnin’ ywlga qwjilishi. Gay Flaminiynin’ miloddan aldin’g’i 218 jilda wtkazgan reformasi ha’m Rim ten’gelerinin’ awirlig’ini pasaytirilishi.
n-tema. Ah’moniy, arshakiy ha’m sosoniy shah’anshoh’lernin’ ten’geleri.
Tema tariyxtaniwshiligi. Ah’moniyler saltanati. Ah’moniyler saltanatida ten’ge pullerni payda bwlishida grek ten’gelerinin’ wrni. Doro I ta’repinen ten’ge pullerni qujilg’an qilinishini ywlga qwjilishi. Altin ten’ge-darik, gu’mis ten’ge-sikllerni bozor muomalasiga chiqarilishi. Ah’moniy shah’anshoh’lerni ten’gelernin’ ikonografiyasi. Ten’gelernin’ ha’mznleri. Saltanat iqtisodiy h’aetini wrganishda ten’gelernin’ ah’amiyati.
Parfiya saltanati Arshakiy shoh’leri tomanidan qujilg’an qilingan erte Parfiya ten’geleri. Parfiya ten’gelerinin’ ikonografiyasi. Parfiya ten’gelerinin’ ikonografiyasini qaror topishida grek ten’gelerinin’ wrni. G’a’rezsiz’ Parfiya ma’mleketi kuchayib borishinin’ ten’gelerda wz ifodasini topishi. Arshak I ha’m Arshak II lernin’ gu’mis doiraleri. Ten’ge qujilg’an qilishdagi uzilish ha’m bonin’ sabableri. Parfiya shah’anshoh’i Mitridat I ta’repinen saltanatda ten’ge qujilg’an qilinishini yana ywlga qujilishi. Mitridat I, Fraat I, Mitridat I, Orod I ta’repinen qujilg’an qilingan ten’geler. Parfiya shah’anshoh’lerinin’ shajarasini wrganishda ten’gelernin’ ah’amiyati.