O’zbekistan respublikasi veterinariya na’m sharwashiliqti rawajlandiriw ma’mleketlik komiteti

Moodle - Web ortalıǵında oqıtıw hám online rejim degi sabaqlardı quraytuǵın kúshli pedagogikalıq programmalıq kompleks esaplanadı. Usı sistemada Forums, Materials, Messenger, Chat, Exercises, Group work, Student tracking sıyaqlı kóplegen oqıtıw modullar bar. Basqa LMSlar sıyaqlı IMS, SCORM hám basqa standartlardı qollap quwatlaydı. Analizler sonı kórsetedi, basqa LMS sistemalarǵa qaraǵanda, eń kóp qosımsha plagin hám modulları ámeldegi bolǵan programmalıq kompleks bul Moodle programmalıq kompleksi bolıp tabıladı. Házirgi waqıtta dúnyanıń kópshilik tálim mákemeleri óz aralıqtan oqıtıw sistemasıların shólkemlestiriwde Moodle programmalıq kompleksin ámeldegi etpekteler.Aralıqtan oqıtıw processinde Moodle sistemasınan paydalanıw boyınsha jollama

Bul qóllanba professor -oqıtıwshılar hám studentler ushın mólsherlengen bolıp, aralıqtan oqıtıw (off-line) sistemasınan paydalanıwda paydalanıwshılardıń bilim hám ámeliy kónlikpelerbni qáliplestiriwge xızmet etedi.

Onıń ushın institut saytında jaylastırılǵan moodle. tiiame. uz betine kiramiz

(1-súwret).

Bul bette kórsetilgen Kirisiw (Vxod) tuymesi basıladı hám tómendegi tártipte odan paydalanıw múmkin (2-súwret).

2-súwret. Paydalanıwshı atı hám Paroldı kirgiziw1

Professor -oqıtıwshılar tárepinen kurslardı jaratıw tártibi

Sistemaǵa kurslardı jaratıw ushın kirgende Ózbek, Orıs hám Anglichan tilinen birin tańlaw talap etiledi. Til saylanǵanınan keyin ne pán qaysı kafedraǵa tiyisli bolsa pán jaratıwshısı belgilegen kafedra ishinde tugmasini basıw arqalı pánlerdi ónim qılıw múmkin. Tómendegi interfeys ashıladı (3-súwret).

3 a-su'wret. Pán jaratıw ushın ashılǵan aynanıń ulıwma kórinisi

Mısal jol menende Statistika pánin jaratamız. Joqarıdaǵı Aynada talap etilgen katekler toldırıladı hám kurstı baslaw hám juwmaqlaw intervalların belgilew múmkinshilikleri de bar.

3 b-su'wret. Pán jaratıw ushın ashılǵan aynanıń tiykarǵı bólegin toltırıw

3 c-su'wret. Pánniń maqset hám wazıypaları (mazmunı ) qısqasha aytıladı

3 d-su'wret. Kurstıń formatın tańlaw

Bunda, pánniń temaları sanı hám oqıw rejege tiykarınan saatlar muǵdarınan kelip shıqqan halda saylanadı. Biz tańlaǵan pán 16 háptege mólsherlengenligi sebepli, temalardı da soǵan uyqas halda qáliplestiremiz. Sonıń menen birge basqa bir qatar elementler de ámeldegi bolıp olardı da sol tártipte toldıramız hám “saqlaw hám kórsetiw” tuymesin basamız.

4-súwret. Statistika pániniń temaların kirgiziw hám tahrir qılıw

Tahrir qılıw tuymesin basıp, pánniń Kalendar rejesindegi temalardı kirgiziw múmkin. Onıń ushın “Tema 1” qasındaǵı qálemdi basıw kerek hám temanı kirgiziw talap etiledi hám de Enter tuymesi basıladı.

4 a-su'wret. Temanı kirgiziw hám tahrir qılıw

Tómendegi suwretde kiritilgen temalardı kóriw múmkin.

Joqarıda keltirilgam temalar ishine elementler qosıw múmkin. Tómendegi

suwretde usıdan ayqın boladı, hár bir element óziniń paydalanıw ózgeshelikine uyqas túrde tańlanıwı múmkin.

4 b-su'wret. Temalar ishine zárúr bolǵan elementlerdi qosıw

Test tapsırmaların qáliplestiriw boyınsha kórsetpe:

Bahalaw usılları xilma qıylı bolıp, olardan paydalanıw ózine has

quramalılıqlardı keltirip shıǵaradı, ásirese kóp variantlı sorawlardan paydalanilganda. Biziń pikirimizcha pán maydanınan studentler bilimin bahalawda “test sınaqlari” eń maqul túsetuǵın usıl esaplanadı.

Test (ing.- " sınap kóriw", " tekseriw") yamasa “sınaq” hár túrlı jaǵdaylar arqalı sistema iskerliginiń tiykarǵı processlerin úyreniw hám gúzetiletuǵın ózgerislerdi analiz qılıw usılı esaplanadı. Sonıń menen birge, tálim processinde, testten paydalanıwǵa tiykarlanǵan oqıw mákemelerde studentler bilimin anıqlaw forması pedagogikalıq test dep ataladı2. Biziń pikirimizcha, “test” - studentler bilimin bahalaw quralı esaplanıp, sınaq nátiyjelerin analiz qılıw ushın standartlastırılgan sistema bolıp tabıladı. Test sorawlarınan gózlengen tiykarǵı maqset az waqıt ishinde oqıwshılardı jabılasına bahalaw hám de qánigelerdiń bilim hám dárejesin anıqlaw usıllarınan biri esaplanadı. Test járdeminde oqıwshı yamasa mutahassisning bilimi, ilmi hám ruwxıy etukligini

(dúnyaǵa kóz qarasın ) sınap kóriw hám de jaslardıń qaysı jónelis hám mutahassislikka uqıpı bar ekenin, iqtidorini asıǵıslıq menen anıqlaw yamasa bahalawǵa múmkinshilik beredi. Test járdeminde bilimdi bahalawdıń pedogogik noqatı -názerden ayırım jetiskenlikleri hám birpara kemshilikleri ámeldegi bolıp, bahalaw procesin kompyuter programmalıq quralları arqalı yamasa az waqıt-line tárzde global internet tarmaǵı arqalı aralıqtan basqarıw sistemasınan paydalanıw múmkin. Sonıń menen birge, test sorawları hám máselelerdiń ózine tartatug’ın-dorligi, olardıń qısqa hám qısqashalıǵı, ulıwma juwaplar ishinde tuwrı juwaptıń bar ekenligi hám olar oqıwshılarǵa kórsetpe bolıp xizmet etiwi, tabısıwlı oyınǵa uqsaslıǵı hám juwaptı tabıwda yad ishki sezim (intuitsiya) hám tutqırlıq qol keliwinde kórinetuǵın boladı.

Test tapsırmaların qáliplestiriw boyınsha kórsetpe:

Bahalaw usılları xilma qıylı bolıp, olardan paydalanıw ózine has

Quramalılıqlardı keltirip shıǵaradı, ásirese kóp variantlı sorawlardan paydalanilganda. Biziń pikirimizcha pán maydanınan studentler bilimin bahalawda “test sınaqlari” eń maqul túsetuǵın usıl esaplanadı.

Test (ing.- " sınap kóriw", " tekseriw") yamasa “sınaq” hár túrlı jaǵdaylar arqalı sistema iskerliginiń tiykarǵı processlerin úyreniw hám gúzetiletuǵın ózgerislerdi analiz qılıw usılı esaplanadı. Sonıń menen birge, tálim processinde, testten paydalanıwǵa tiykarlanǵan oqıw mákemelerde studentler bilimin anıqlaw forması pedagogikalıq test dep ataladı. Biziń pikirimizcha, “test” - studentler bilimin bahalaw quralı esaplanıp, sınaq nátiyjelerin analiz qılıw ushın standartlastırılgan sistema bolıp tabıladı. Test sorawlarınan gózlengen tiykarǵı maqset az waqıt ishinde oqıwshılardı jabılasına bahalaw hám de qánigelerdiń bilim hám dárejesin anıqlaw usıllarınan biri esaplanadı.

Test járdeminde oqıwshı yamasa mutahassisning bilimi, ilmi hám ruwxıy etukligini (dúnyaǵa kóz qarasın ) sınap kóriw hám de jaslardıń qaysı jónelis hám mutahassislikka uqıpı bar ekenin, iqtidorini asıǵıslıq menen anıqlaw yamasa bahalawga múmkinshilik beredi. Test járdeminde

bilimdi bahalawdıń pedogogik noqatı -názerden ayırım jetiskenlikleri hám birpara kemshilikleri ámeldegi bolıp, bahalaw procesin kompyuter programmalıq quralları arqalı yamasa az waqıt-line tárzde global internet tarmaǵı arqalı aralıqtan basqarıw sistemasınan paydalanıw múmkin. Sonıń menen birge, test sorawları hám máselelerdiń ózine tartatug’ın dorligi, olardıń qısqa hám qısqashalıǵı, ulıwma juwaplar ishinde tuwrı juwaptıń bar ekenligi hám olar oqıwshılarǵa kórsetpe bolıp xizmet etiwi, tabısıwlı oyınǵa uqsaslıǵı hám juwaptı tabıwda yad ishki sezim (intuitsiya) hám tutqırlıq qol keliwinde kórinetuǵın boladı. Házirgi kúnde testler rawajlanıwlasıp qaǵaz formadan elektron formaǵa ótip, ózine has qolaylıq hám studentler bilimin aralıqtan baqlawǵa múmkinshilik berip atır. Sonıń menen birge, pedagog hám studentti waqıttan ónimli paydalanıw, shınıǵıwlar dawamında anıq bilim hám kónlikpelerdi qáliplestiriw hám de nátiyjelerdi sabaqtan sabaqǵa jaqsılap

barıwda oqıtıw hám qadaǵalawdıń intensiv usılı bolıp xızmet etedi. Atap aytqanda, ámeliy shınıǵıwlar dawamında ózlestirilgen bilimlerdi sınap kóriwde yamasa ótilgen temalardı bekkemlewde 7-10 testten paydalanıp, studentlerdi aktivligin asırıw arqalı olardıń bilim hám kónlikpelerin baqlaw múmkin. Bizni kóbirek testti qanday qáliplestiriw hám odan paydalanıw qızıqtiradi, sonday emespe?! Onıń ushın testti tómendegi túrlerin parıqlawımız talap etiledi.

Yaǵnıy :

 ápiwayı testler (tuwrı/noto'g'ri);

bitta tuwrı juwaplı testler (ápiwayı testler);

bitta nadurıs juwaplı testler (ápiwayı testler);

ko'p variantlı testler (bir neshe juwap tuwrı esaplanadı );

berilganlardan sáykes keledigenin tańlaw ;

iyerarxiya kórinisinde (izbe-izlilikde) jaylastırıw ;

bo'sh jaylardı toltırıw ;

mos elementlerdi birlestiriw;

rasmlardagi uqsawlıq yamasa parqlardı belgilew;

va basqa kóriniste bolıwı múmkin (usı test túrlerine mısallar fakultativ tárzde sabaqtan tısqarı jaǵdayda oqıtıwshı tárepide tusintiriledi).

Joqarıda keltirilgen testlerdiń barlıǵınan mudamı da paydalanmaymiz,

ayırımlaridangina paydalanamız holos. Mámleketimizdegi Joqarı tálim mákemelerinde studentler bilimin bahalawda elektron moodle sistemasınan paydalanılıp atır. Bul sistema múmkinshiliklerinen paydalanǵan halda studentler bilimin bahalaw hám turaqlı baqlaw

múmkinshiligi bar. Atap aytqanda, studentlerdi ámeldegi qadaǵalaw, aralıq qadaǵalaw hám juwmaqlawshı qadaǵalaw jumısların bahalawda test sınaqların qóllaw qolay esaplanadı. Ásirese, moodle sisteması paydalanıwshısı esaplanǵan tálim mákemelerinde professor - qıtıwshılardıń jeke interfeysleri bar. Bul interfeysde jaratılǵan “Meniń kurslarim” ruknida ámeldegi pánler ishinde element qosıw ushın járdemshi bólimler bar. Joqarıda keltirilgen test túrleriniń barlıǵın qollaǵan halda moodle sistemasında testler kompleksin qáliplestiriw múmkin (5-súwret). Sonıń menen birge, testler járdeminde ótilgen

temalardı tákirarlaw, studentler bilimlerin tema boyınsha bekkemlew, jańa temalardı aldınǵı temalar (baplar hám bólimler) menen logikalıq jaqtan izbe-iz baylanıstırıp, óz-ara baylanıslılıqta sabaqtı shólkemlestiriw quralı retinde de qóllaw jaqsı nátiyje beredi.

5-súwret. “Test” payda etiwde onı strukturalıq bólimlerin redaktorlaw

Bul redaktorlaw ámeli arqalı tómendegi wazıypalardı orınlawımız múmkin. Testke at qoyıw, sınaqtı baslaw hám tamamlaw waqtın belgilew, testti dawam etiw waqtinı belgilew, bahalaw hám urınıslardı belgilew sıyaqlı islerdi belgilew talap etiledi. Test jaratılǵanınan keying buyrıqlar panelinde “testti redaktorlaw” arqalı testler kompleksi qáliplestiredi.

“jańa soraw” qosıw saylanadı hám soraw kirgiziw ushın

jańa ayna ashıladı. Bul aynada testiń bir neshe formaları ámeldegi bolıp, olardan birin tańlaw jolı menen ámelge asıriladı. Tómende biz mudamı paydalanatuǵın variantlı test formasın qollaymiz.

Test sorawınıń tuwrı juwabı 100 procentlik etip belgileniwi talap etiledi. Betti saqlaw hám kóriw múmkin. 1-temaǵa test elementi qosıladı hám odan paydalanıw múmkinshiligi júzege keledi. Tómendegi suwretde sawlelengen.

6 -súwret. Formaantirilgan testtiń kórinisi.

Nátiyjede ámeldegi elememntlardan paydalanıwdı engiziw múmkin. Usınıń menen birge studentler bilimin de turaqlı baqlaw múmkinshiligi jaratıladı. Nátiyjeni turaqlı gúzetip barıw múmkin.

Dekanat tárepinen qáliplestirilgen gruppalar kurs jaratıwshıları tárepinen joqarıda kórsetilgen tártipte qosıladı hám studentlerge pánnen paydalanıw huqıqı beriledi. Moodle sistemasınan paydalanıwda studentke kórsetpe Bul sistemadan studentler paydalanıwı júdá ańsat esaplanadı, joqarıda keltirilgen 1-suwretke tiykarınan sistemaǵa kirisiw múmkin. Bunda bette kórsetilgen Kirisiw (Vxod) tuymesi basıladı hám tómendegi tártipte odan paydalanıw múmkin boladı (7-súwret).

7-súwret. Paydalanıwshı atı hám Paroldı kirgiziw4

Jańa paydalanıwshı talaplar ushın paroldı ózgertiw ushın belgilengen talap dárejesinde rásmiylestiriw kerek.

8-súwret. Jańa paroldı saqlaw

Jańa paroldı kirgiziwde álbette bas hárip, kishkene hárip, nomerler hám belginen ibarat bolıwı zárúr.

Student ushın bet tómendegishe kóriniske iye boladı.

9 -súwret. Student interfeysiniń ulıwma kórinisi

“Meniń stulm” menyusında oqıtıwshılar tárepinen ruhsat etilgen pánler

barlıǵı kórinip turadı hám student paydalanıw huqıqına iye esaplanadı.

Statistika páni boyınsha kiritilgen maǵlıwmatlar studentler ushın paydalanıwǵa tayın halda ekenin kóriw múmkin. Hám de barlıq jaratılǵan elementler ashıq jaǵdayda kórinip atır. Hár bir tema boyınsha berilgen tapsırmalardı orınlaw hám tema boyınsha berilgen mag’lıw-matlardan (tarqatpa material, prezintatsiya, másele hám tapsırmalar ) paydalanıp bilimin g’árezsiz bahalawları múmkin.