O'zbekiston atmosfera havosining holati bajardi: Tekshirdi

Ko‘chma manbalarning ajratmalari.
Atmosferaning eng ko‘p ifloslantiruvchi manba transport bo‘lib, uning ajratmalari 1981-1991 yillarda 2,6-2,8 million tonnani ѐki umumiy ajratmalarning 61-62 foizini tashkil qildi. So‘nggi yillarda avtomobilda tashish hajmini va ѐqilg‘ini ishlatilishining kamayishi tufayli avtotransport ajratmalarining hajmi kamaydi, biroq ular umumiy hajmning 62-64 foizini tashkil qiladi.
1997 yilda ajratmalarning umumiy hajmi bo‘yicha avtotransport hissasiga uglerod dioksidning 92,6%, azot oksidlarining 64,2%, uglevodorodlarning 60,5%, qattiq zarrachalarning 22,2% va oltingugurt dioksidning 9,4% to‘g‘ri keldi.
Toshkent, Andijon, Buxoro, Guliston, Namangan, Samarqand shaharlarida avtotransport ajratmalari doimiy manbalarga nisbatan 5-6 baravardan ortiqni tashkil qiladi.
Hozircha avtotransportning hammasi ham chiqaѐtgan gazlarni katalitik neytralizatorlari bilan jihozlanmagan, chunki respublikada foydalaniladigan benzin neytralizatorlar uchun «zaharli» bo‘lgan qo‘rg‘oshin qo‘shimchalariga ega. Shuning uchun mamlakatimizda etillanmagan benzinni ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yish juda muhimdir. Bu havfli qo‘rg‘oshinning chiqishini kamaytirishga olib keladi va neytralizatorlardan keng foydalanishga imkon tug‘diradi, bu esa katta shaharlarda havoni ifloslanishi bilan bog‘liq vaziyatni yaxshilaydi.
Transport ajratmalarini kamaytirishning yana bir yo‘nalishi avtotransportning bir qismini gaz yoqilg‘isiga o‘tkazishdir. Hozirgi vaqtda faqatgina 2% avtomobillar siqilgan gaz va suyultirilgan neftь gazlari bilan ishlashga o‘tkazilgan. Respublikada mavjud gaz to‘ldiruvchi kompressor stantsiyalar loyiha quvvatlarining 30-35% miqdorida ish bilan ta'minlangan. Afsuski, respublikada gaz ballonlari ishlab chiqaradigan korxonalarning yo‘qligi avtotransportni havoni kamroq ifloslantiruvchi gaz yoqilg‘isiga o‘tkazishni sekinlashtirmoqda.
Doimiy manbalarning ajratmalari
Sanoat korxonalari va energetika ob'ektlari to‘liq ishlaganda atmosferaga 1650 ming tonnagacha ifloslantiruvchi moddalarni chiqarishi mumkin.
Masalan, 1991 yilda atmosferaga 1214 ming tonna ifloslantiruvchi moddalar chiqarilgan. Atrof muhitni muhofaza qilish bo‘yicha bir qator tadbirlar amalga oshirilganligi va sanoat ishlab chiqarishining kamayganligi sababli 1997 yilda doimiy manbalar ajratmalari 836 ming tonnagacha kamaydi. Uning 85 foizi 5 viloyatga, xususan 37,6% Toshkent viloyatiga, 25,3% qashqadarѐ viloyatiga, 11,2 % Farg‘ona viloyatiga, 5,5% Buxoro viloyatiga , 5,3 % Navoiy viloyatiga to‘g‘ri keldi.
3-rasm