O'zbekiston-koreya xalqaro universiteti avtomobilsozlik fakulteti

13.Rasm. TCS tizimi 
TCS tizimi asoslangan ABS tizimlari va juda to'satdan ishga tushirish yoki yoqish paytida g'ildirak sirpanishini oldini olish uchun mo'ljallangan sirpanchiq yo'l. Tizim (Traction Control System) shuningdek nomlar ostida mavjud: ASR, ASC, ETS. U ABS tizimidan faqat o'zgartirilgan boshqaruv bloki mavjudligi bilan farq qiladi.
Avtomobillarga o'rnaliladigan to'xtab turish tormoz tiziminini konstruktiv ijrosi tormoz mexanizmlari va ularning yuritmalarini qanday joylashishiga bog'liq bo'ladi. Ko'plab yuk avtomobillarida to'xtab turish tormozi transmissiya uzellariga joylashtiriladi, shuning uchun u transmissiya tormozi deb ataladi. Hozirgi paytda tormoz tizimi pnevmoyuritmali bo'lgan yuk avtomobillarida, energoakkumulatorli tormoz kameralaridan foydalaniladigan to'xtab turish tormozi ko'plab ishlatiladi. To'xtab tu­rish tormozining taklif etilgan bu yechimi faqatgina to'xtab turish tormozi vazifasini bajaruvchi alohida mexanizmlardan voz kechib, ushbu maqsad uchun ishchi tormoz mexanizmlaridan foydalanishga imkon beradi.
Yengil avtomobillarda ham to'xtab turish tormozi ishchi tormozning bir qismi bo'lib, orqa g'ildiraklarga ta'sir etadi. To'xtab turish tormoz tizimining yuritmasi, odatda richag, tortqi yoki troslardan iborat bo'lgan mexanik yuritmadir.
ZIL-130 avtomobilining 1984 –yilgacha chiqarilgan modellaridagi to’xtab turish tormoz tizimining konstruksiyasi ko’rsatilgan. Bunda, barabanli turdagi tormoz mexanizmi ishlatilgan bo’lib, transmissiyaga ta’sir ko’rsatadi va mexanik yuritmaga ega. Tormoz mexanizmi uzatmalar qutisining orqa devoriga o'rnatilgan. Kolodkalarning tayanch o'qi kronshteynga mahkamlangan bo'lib, bu kronshteyn bir paytning o'zida ham uzatmalar qutisidagi yetaklanuvchi val podshipnigining qopqog'I, ham spidometr reduktorining korpusi bo'lib xizmat qiladi. Kolodkalar o'rta qismi bilan kronshteyn chiqiqlariga tayanadi hamda o'q bo'ylab surilishdan bolt va vtulkalardagi shaybalar yordamida ushlab turiladi. Kulachok vositasida kolodkalar keriladi, prujinalarbilan esa tortib turiladi. Keruvchi kulachok valiga rosllash uchun teshiklari bo'lgan sektor shaklidagi rostlash richagi o'rnatilgan va shu teshiklardan biriga rezbali ayrisi bo’lgan tortqi biriktirilgan. Ayri o'z navbatida richag bilan sharnirli bog'langan. Richag, tortilgan holatda sektor tishlarida stoporli mexanizm bilan ushlab turiladi. Kardanli uzatma mahkamlanadigan flanesi bo’gan tormoz barabani uzatmalar qutisidagi yetaklanuvchi valning shlitsali uchiga o'tkazilgan hamda gayka bilan mahkamlangan. Tormozning tayanch diski kronsh­teynga qotirilgan va tormozni kirlardan himoya qiladi.
To'xtab turish tormozi bilan tormozlashda haydovchi richagni tortadi va tortqi vositasida richag buriladi. Buning natijasida keruvchi kulachok ham buriladi va kolodkatarni keradi, ular esa barabanga siqiladi. Tormozlash shunday tartibda amalga oshiriladi. Tormozlanishdan bo'shatish uchun richagda joylashgan dasta vositasida stopor mexanizmi ozod etiladi va richag boshlang'ich vaziyatga qaytariladi.
GAZ-24 “Volga” avtomobilining to’xtab turish tormoz tizimi orqa g’ildiraklarining tormoz mexanizmlarida ta’sir ko’rsatadi. U rul kolonkasining o’ng tomoniga, asboblar paneli ostida joylashgan dasta vositasida ishga tushiriladi.
Tashqi ko'rinishiga ko'ra, u yupqa tolalar va nozik zarrachalarga ega bo'lib, ularni asbest turidan, NAO turidan osongina ajratish mumkin.An'anaviy tormoz materiallari bilan solishtirganda, tormoz padining kuchini oshirish uchun asosan metall materialdan foydalanadi.Shu bilan birga, haroratni nazorat qilish va issiqlik tarqalish qobiliyati an'anaviy materiallarga qaraganda yaxshiroqdir.Biroq, tormoz padining materialida ko'proq metall komponentlar mavjud bo'lganligi sababli, ayniqsa past haroratli muhitda, bu haddan tashqari tormoz bosimi tufayli tormoz diski va tormoz barabani orasidagi sirt aşınmasına olib keladi, natijada shovqin paydo bo'ladi.
Tormoz padining asosiy ishlashi tanishtiriladi
1, tormoz pedi yaxshi tormozlash ko'rsatkichiga ega bo'lishi kerak
2, butun tormozlash jarayonida tormoz pedi, shovqin chastotasi kamroq bo'lishi kerak va shovqin desibel qiymati kichik
3, tormoz pedi yaxshi xizmat qilish muddatiga ega bo'lishi kerak
4. Hech qanday ifloslanish (og'ir metall, asbest va boshqa zararli moddalar yo'q)
5, kamroq chang va dualni chizmang
Tormoz ishlashi tormoz padining ishlashining yadrosi bo'lib, asosan quyidagi ko'rsatkichlarga ega
1. Yuqori tezlikda ishlash va ekspress yo'lning ishlashi
2. Yuqori harorat ko'rsatkichlari va termal tiklanish ko'rsatkichlari
3. Suvda suzish
4. Dastlabki ishlash
Pnevmatik tormozlar disk tormozlari, pnevmatik tormozlar, havo bosimli disk tormozlari va havo bosimli gidravlik tormozlar deb nomlanadi. Ular sanoat uzatish tormozlaridan biri. Mashinadagi harakatlanuvchi qismlarni to'xtatish yoki sekinlashtirish uchun havo bosimidan foydalaniladi. operatsion birliklari. Foydali model oddiy strukturaning afzalliklariga ega, qulay o'rnatish, zarar etkazmaslik, bosimga qarshi bosim, yiqilishga qarshi va qulflashga qarshi, uzoq xizmat muddati, odatda tormoz pabini almashtirish kerak, almashtirish oson va qulaydir. magnetit ta'sirini qabul qiladi.
Pnevmatik tormozning ish printsipi - bu pistonni pnevmatik tormozning havo yostig'iga kiritish orqali bosimli gazni liniyali harakatga surish va tormoz pasaytiradigan ishqalanish blokining ishqalanish va tormoz funksiyasini ishlab chiqarish uchun tormoz tekerini bosishini ta'minlash. Pnevmatik tormoz havo bosimi bilan bog'lanadi va orqaga qaytish kamonidan chiqariladi. Disk, ishqalanish plastinka bilan aloqa qilish uchun havo bosimining eksenel yo'nalishi bo'ylab siljib turadi. Disk, ishqalanish plitasi va shunga o'xshashlar markazga integratsiyalashgan tuzilishni yaratish uchun yig'iladi. Ishqalanish plitasi sozlamalari somasini sökerek sökülebilir va o'zgarish oson. Pnevmatik tormoz milya ustiga konusning milya tasmasi orqali o'rnatiladi va mexanik uskunani saqlab turish paytida o'zgarishi mumkin bo'lgan ishqalanish plastinasiga ega. Ishqalanish natijasida hosil bo'ladigan issiqlik diskka o'rnatilgan sovutish qanotlari tomonidan uyadan chiqariladi. Ishqalanish plitasi ikki tomonlama kesilgan bo'linish turi bo'lib, ishqalanadigan plastinka vintlardek vintlardek vint etkazib beriladigan haydovchiga teshik orqali chiqarilishi mumkin.
Pnevmatik tormoz oddiy qurilma, barqaror ishlash, qulay o'rnatish, shovqin, yaxshi chiziqlilik, nojo'ya moment, tez issiqlik tarqalishi, engil og'irlik, qulay sozlash va yuqori haroratda qarshilik xususiyatlariga ega. Pnevmatik tormozlar, shuningdek, turli xil sanoat mexanik uzatish tizimlarida keng qo'llaniladi, ular kesish, birlashtiruvchi, chivinlashtiruvchi, qaytaruvchi va almashtirish rolini bajarishi mumkin. Pnevmatik tormozlar odatda DC24V kuchlanishidan foydalanadi. Voltajning o'zgarishi nominal kuchlanishning 5% dan oshmasligi kerak va ishqalanish sirtini disk tormozlarining normal ishlashiga ta'sir qiladigan har qanday yog 'va har qanday axlat bilan ifloslanmasligi kerak. Havo bosimli diskli tormoz o'rnatilganda aksiyani sozlash kerak. Havo bo'shlig'i belgilangan qiymatga moslashtirilishi kerak va koaksiyal mil o'rnatilishi pnevmatik tormozning an'anaviy ishlashini va xususiyatlarini saqlab turish uchun 0,1 mm dan oshmasligi kerak.
Pnevmatik tormozdan foydalanish choralari
1. Yaxshi shamollatish bilan xavfsizlik qoplami yoki boshqa xavfsizlik choralari.
2. Pnevmatik tormoz ruxsat etiladigan ulanish va tormozlash ish yuki doirasida qo'llanilishi kerak. Agar ruxsat etilgan aloqa bilan ishlaydigan tormozlash ishlarida ishlash vaqtida ishlatilsa, bu issiqlik ishlab chiqarishni oshirishga olib keladi va ishqalanish yuzasi qizil va issiqqa aylanadi. Agar u juda issiq bo'lsa, u yong'inga olib kelishi mumkin. Bundan tashqari, u pnevmatik tormozning ishlashiga bevosita ta'sir qiladi, shuning uchun ulanishni ta'minlaydigan tormozlash ishlarida foydalaning.
3. Ruxsat etilgan aylanish sonidan oshmasdan aylanishlarning sonini oshirmang.
Qaytish soni ruxsat etilgan sondan oshib ketganda, tebranish katta bo'ladi va vaziyatga qarab, juda xavfli holatlarda shikastlanish yoki cho'kish paydo bo'lishi mumkin. Aylanishlarning sonini ishlatib, himoya qopqog'ini qo'ying.
4. Ishlatiladigan ishqalanish plitasi suv yoki yog 'bilan bo'yalgan bo'lishi kerak, aks holda u momentga yoki ishlashga ta'sir qiladi.
5. Pnevmatik tormozni o'rnatishdan avval atrof-muhitni tasdiqlang. Agar namlik, yog chang yoki tebranish va zararli ta'sir ko'rsatadigan bo'lsa, yuqori namlik muhitini pnevmatik qurilmaning ishlash muddati va ishlashi bevosita ta'sir qiladi.
6. Tormoz o'rnini o'rnatish, milni imkon qadar muvozanat uchun tormoz kuchi va harakatlantiruvchi kuchdan foydalaning.
7. Havo bosimini pnevmatik tormozlash punkti havo oqimini engillashtiradigan tormoz tanasi ustida joylashgan bo'lishi kerak.
8. Superchargerning holati va moy bosimi manbai tormozdan yuqori bo'lishi kerak va tormozga qanchalik yaqin bo'lsa, shuncha yaxshi bo'ladi.
9. Tormoz diskini tormozlash moslamasining markaziga o'rnatish kerak. Shovqin 0,2 mm dan kam bo'lishi kerak. Tormoz diskining amplitudasi 0,1 mm davomida nazorat qilinishi kerak.
10. Havo bosimini pnevmatik tormozdan foydalanishdan oldin tormoz tanasi ichidagi havo to'liq zaryadsizlanishi kerak, egiluvchan port vintlarini bo'shatish kerak va shaffof kauchuk shlangni qo'yish kerak.
TORMOZ YOʻLI — transport vositasi (avtomobil, tramvay va b.) ga tormoz berilgan paytdan boshlanib, toki butunlay toʻxtaguncha oʻtgan masofa. T. y. transport vositasiga qarab har xil kattalikda boʻladi. Tormoz yoʻlining kattakichikligi tormoz mexanizmlarining samaradorligiga, yuritma va tormozlarning ishga tushish vaqtiga, transport vositasining harakat tezligiga, gʻildiraklarning yoʻl qoplamasi (yoki relyelar) bilan tishlashish (ilashish kuchiga), yoʻl (rels)ning sirpanchiqlik darajasi, haydovchining reaksiyasi va b. baʼzi omillarga bogʻliq boʻladi.
Qopqoq flanes yordamida tormoz kamerasining korpusiga mahkamlangan. Korpus va qopqoq orasiga membrane o'rnatilgan. Shtok tormoz mexanizmining keruvchi mushti richagiga ulangan. Qopqoqqa boltlar yordamida silindr ulangan boiib, uning ichida porshen joylashgan. Silindr va porshen orasiga prujina o'rnatilgan. Porshenga turtkich qotirilgan. Silindr va tormoz kamerasi trubka orqali ulangan, shuningdek tormoz kamerasi V yoii orqali atmosfera bilan ulangan. 366 Tormoz yuritmasidagi siqilgan havo В yo'li orqali tormoz kamerasiga kiradi va membranaga ta’sir etib, tayanch diski va shtok orqali tormoz mexanizmini ishga tushiradi. Tormozlanish tugaganda membrana va shtok holatni egallaydi. To'xtatib turish tormoz tizimi konturidan kelayotgan siqilgan havo A yo'liga uzatiladi va porshenga ta’sir etib, prujina ni siqib, porshenni chetki holatga siljitadi. Porshenga ta’sir etayotgan havo bosimi kamayganda prujina porshen va turtkichni o'ngga siljitadi hamda tayanch va shtok orqali tormoz mexanizmini ishga tushiradi. Tormoz tizimida havo bo'lmaganda tormoz mexanizmini bo'shatish uchun vint buraladi va tayanch podshipnigi orqali porshenni chap holatga siljitadi.