O’zbekiston milliy universiteti fakulteti

---

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS
TA’LIM VAZIRLIGI MIRZO ULUG’BEK NOMIDAGI
O’ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI 
________________________________ FAKULTETI 
________________________________ YO’NALISHI 
________________________________ FANIDAN 
 
 
 
 
 
 
AMALIY ISH 
Mavzu: Cho’kindi tog’ jinslari va ularni tasnifi 
 
 
 
 
 
 
 
Bajardi: _______________________ 
Qabul qildi: _____________________ 
 
 
TOSHKENT-2022 

---

Reja: 
1. Cho`kindi tog` jinslarining hosil bo`lish jarayoni. 
2. Cho`kindi tog` jinslarining turlari. 
3. Cho`kindi tog` jinslariga mansub bo`lgan menerallar va konlar. 
4. Cho`kindi tog` jinslarining insoniyat rivojlanishidagi o`rni. 
Foydalanilgan adabiyotlar 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
Tayanch iboralar: cho`kindi, yotqiziq, nurash, relef, kontenintal, jins, mineral, 
hovza, orgonagen, dengiz, ko`l, muz, qatlam, mexanik, kimyoviy, organic, gil, qum, 
slyuda, kvarts, changsimon, lyoss, serg`ovak, gips, xemogen, tuf, chaqiq, tsement, temir, 
fosfat, ferrolit, qumtosh, kremniy, deatomit, aromatic. 
Cho`kindi tog` jinslari yer yuzasining deyarli xamma yerida tarqalgan. Cho`kindi 
jinslarning paydo bo`lishi va o`zgarishi turli termodinamik, fizik va kimyoviy sharoitlar 
bilan bog`liq bo`lib, ma`lum qonuniyatga bo`ysinadi. Cho`kindi tog` jinslari o`simlik va 
organizm qoldiqlaridan shuningdek o`zidan oldin paydo bo`lgan magmati va metamorfik 
jinslarning yemirilishidan hosil bo`ladi. Hosil bo`lish sharoitiga qarab cho`kindi jinslar 
dengiz, ko`l, daryo, shamol, muz va morena yotqiziqlariga bo`linadi. 
Qurik iqlimli sharoitda hosil bo`lgan jinslar kontinental yotkiziklar deb ataladi. 
Ularning hosil bo`lishida shamol, oqar suvlar va muz suvlarining roli juda kattadir. 
Atmosfera yog`inlari ta`sirida nuragan jinslar shamol va oqar suvlar bilan birga oqib 
borib, relyefning pastkam joylarida to`planadi va cho`kindilar hosil qiladi. Kontinental 
cho`kindi jinslar hosil bo`lishi sharoitiga qarab elyuvial, delyuvial, prolyuvial, alyuvial 
va eol yotqiziqlariga bo`linadi. Suv xavzalarida suvda erigan mineral moddalarning 
cho`kishidan kimyoviy, xayvonot va o`simlik qoldiqlarining to`planishidan esa 
organogen cho`kindi jinslar hosil bo`ladi.
Cho`kindi tog` jinslar yer po`stining eng ustki qatlamlarini tashkil qilib, butun 
yerdagi tog` jinslarning atiga 5% ni tashkil etadi. Shunga qaramay bu jinslar yer 
yuzasining 75% maydonini ishg`ol qilib yotadi.
Cho`kindi tog` jinslarining asosiy belgilaridan biri ularning qatlam-qatlam bo`lib 
asosan, gorizontal xolatda yotishidir. Ayrim qatlamlar bir-biridan rangi, tarkibi va 
xossalari bilan farq qiladi. Cho`kindi jinslar segovak bo`ladi va ularning tarkibida 
toshqotgan organik qoldiqlarni uchratish mumkin.
Cho`kindi tog` jinslari paydo bo`lish sharoitlariga qarab bir-biridan tubdan farq 
qilib, uchta asosiy guruxga bo`linadi:

---

1.
Mexanik.
2.
Kimyoviy.  
3.
Organik