O'zbekiston "Qizil kitob" iga kiritilgan endemik o'simliklar va ularga ta'rif. Mundarija: kirish asosiy qism: I bob. “Qizil kitob” va unga kiritilgan o'simliklar

2-rasm. Oksitrops o’simligi.

3-rasm. Tirnoq gul o’simligi.
1.3. Qizil kitobga kiritilgan o'simlik turlariga tavsif.
Sallagul (Paeonia) — sallaguldoshlar oilasiga mansub koʻp yillik oʻtsimon oʻsimliklar, baʼzan chala buta va butalar turkumi, ekma gul. Yevropa, Yevrosiyo va Shim. Amerikada 40 ga yaqin, Oʻzbekistonda 2 turi maʼlum. Oʻtsimon xitoy yoki sutrang S. (P. lactifl ora, P. chinensis), dorivor S. (P. offi cinalis) va boshqa turlariga mansub juda koʻp navlari ekiladi. Ildizi kuchli rivojlangan, yoʻgʻon. Novdalari tik, 30—120 sm, koʻpincha shoxlanmagan. Bargi ketma-ket joylashgan, yashil yoki koʻkimtir, kuzda qizgʻish yoki toʻq binafsha rang. Guli yirik (diametri 20 sm gacha), yakka, oq, sargʻish, pushti, qizil, koʻp chiligi xushbuy. Asosan, avgust oxiri — sent. boshlarida ildizini bulish nuli bilan ekiladi. Yangi ekilgan usimlik ekilganidan keyin 2—3-yili may—iyunda gullaydi. Hovli va dala bogʻlarda oʻstiriladi. Butasimon turlaridan yarim buta S (P. suffruticosa) ekiladi, oʻtsimon S. turlari ildizlariga payvandlash, parhish qilish, qalamchasi va urugʻidan koʻpaytiriladi. Apr.—iyunda gullaydi

4-rasm. Sallagul.
Hiyol — tomatdoshlar oilasiga mansub ko.ʻp yillik oʻtsimon oʻsimlik turi. Fargʻona vodiysi, Oloy tizma togʻining shimoliy yon bagʻirlari, Soʻx va Shohimardon daryolari havzalarida tarqalgan. Boʻyi 50 sm, ildizi 200 sm gacha chuqurlikda joylashgan. Barglari keng, tuxumsimon, uz. 6—10 sm, eni 4—7 sm. Gullari toʻpgullarga yigʻilgan. Mevasi koʻsakcha. Aprel-may oylarida gullab, iyunda urugʻlaydi. 2200–2500 m balandliqdagi archazorlarda, qoyalar tagidagi sernam joylarda, baʼzan ochiq yalangliklarda oʻsadi. Zaharli. Tarkibida giossiamin, skopolamin, belladonin va tibbiyotda qoʻllaniladigan alkoloidlar bor. Shirach— piyozguldoshlar oilasiga mansub koʻp yillik oʻsimliklar turkumi. Markaziy va Old Osiyoda, Janubiy Sharqiy Yevropada shahrining 30 ga yaqin turi maʼlum. Ulardan 23 tasi Oʻrta Osiyo, Kavkaz va Qrimda uchraydi. Oʻrta Osiyo togʻlarining pastki qismida shahrining sugʻd Sh.i, regel Sh.i, oq Sh., illariya Sh.i, olga Sh.i va pushti Sh. turlari oʻsadi. Boʻyi 100-200 sm, barglari qalami, gullari koʻp, rangi sargʻish, may iyul oylari l,1 gullab urugʻlaydi. Urugʻi sharsimon koʻsakcha. Koʻpgina turlarining ildizlarida yopishqoq modda (shirach) borligi tufayli, yelim olish uchun ishlatiladi. shirach barglari tarkibida koʻp miqdorda S vitamini bor, yaxshi asal beruvchi oʻsimlik.