O'zbekiston respublik asi oliy va o'rta m axsus ta 'lim vazirligi m irzo ulug bek nom idagi o'zbekiston

25

---

.........
л:
I 
п . к л М . . . ,
: 1.1,; — t-:
nu ; M ..i:
I I I U J U l .
V V 1 U I i l l l l g ,
l / l l 11 I V 1 П Л 1 ■ 
L{ V / I I U I I I I I U
m
/
1 Л Ц ,
1 М Ч 1 П С 1 1 1 Л 1
V I M K / J I I
so'zlash nazariyasi bo'yicha ilmiy mulohazalardan iborat.
Aristotelning “Ritorika”si uch kitobdan tashkil topgan. Asarning 
hirinchi va ikkinchi kitoblari, asosan chiroyli so'zlash, ishontirish 
uslublari haqidagi fikr va mulohazalardan iborat bo'lsa, uchinchi 
kitobida nutq mantiqiga juda katta ahamiyat beriladi. Olimning 
fikricha, notiq tilidagi turli “qorishmalar”, ya 'n i so'zlarning nolo'- 
g 'ri va noo'rin talaffuz qilinishi, jurnlalarning mantiqan har xil 
tuzilishi so'zlovchining katta xatosidir. Aristotel har bir jum laning 
asosiy fikrin i ifoda etishga qaratilishi, ravon va tinglovchi tushuna- 
digan darajada sodda bo'lishini talab etadi. U notiqning hissiyot 
bilan so'zlaslii mulohaza yuritayotgan fikrn in g tinglovchi qalbiga 
tez etishida muhim ontil bo 'lishini alohida uqtiradi. Bundan tash- 
qari, Aristotel notiqning auditoriyani o'ziga jalb etishi uchun hazil* 
mutoyiba so'zlar bilan lirik chekinish qilib, tinglovchilarni hayaj- 
onlantira bilishi zarurligini, agar turli ko'rgazntali qurollardan 
foydalansa, har xil epitet, chog'ishtirish va metofaralarni qo'ltusa 
nutqning ta 'sirchanligi yanada oshishini, ammo keltinlgan misol- 
lar ko'payib ketib, tingfovchini zeriktirib qo'ymasligi kerakligini 
ham ta'kidlaydi.
Aristotel notiqlik san'atini egallashni 5 qismga bo'lib o'rgatadi.
1. Materialni kashf etish (har tomonlama tayyorlash).
2. Materialni joylashtirish shakli (rejasi).
3. Materialni eslab qolish (o'zlashlirish).
4. Materialni so'z yordamida to'g'ri aksettirisli.
5. Materialni to'g 'ri talaffuz etish.
Aristotelning fikrlari hozirgi kunda ham o 'z qimmatini saqlab 
kelmoqda.