O'zbekiston respublik asi oliy va o'rta m axsus ta 'lim vazirligi m irzo ulug bek nom idagi o'zbekiston

dan kishilarni xalos qilib, ularning ruhida xotiijamlik, mehr-shafqat 
hislarini uyqota olishi kerakligini ta'kidlaydi. Uning fikricha, agar 
notiq odamlarning turli-tuman xarakterlarini sezmasa, inson tabiati- 
dagi umumiy xususiyatlarni bilmasa va har bir kishini goh bezovta 
qiladigan, goh tinchlantiradigan sabablami tushunmasa hech qachon 
o'zining maqsadiga erisha olmaydi.
32

---

Tsitseron “Brut” (47 yil), “Notiq” (56 yil) nomli boshqa asarlari- 
da Rim notiqlik san'ati tarixi haqida batafsil fikr yuritib, attikachi- 
laming nazariyaiariga tamomila qarshi mulohazalar bilan maydonga 
chiqadi. Uning ta'kidlashicha har qanday notiqning ko'zda tutgan 
asosiy maqsadi tinglovchining zavqini uyqotib, ularni o'ziga moyil 
qilishdan iboratdir. Notiq sharoitga qarab mavjud ushiblaming ham- 
masidan baravar foydalanishi zarur.
Setseron bu fikmi davom ettirib, Kimki jo'n narsalar haqida 
oddiygina, kundalik voqealar haqida o'rta darajada, ulug' hodi- 
salar haqida esa zavq-shavq bilan gapirsa, shu odam so'z 
san'atining chinakam ustasi bo'ladi” deydi.
Poeziya tilining vazni va ohangdorligi, uzun va qisqa hijolar- 
ning. unli va undosh tovushlaming almashinuvi, b ir so'zning oxiri 
va ikkinchi so'zning boshida ikki unlining qator kelishijTa yo'l 
qo'ym aslik, so'zlami to'g'ri talaffuz etish, grammatik qoHalarga 
katta e'tibor berish kabi notiqlik san'atining muhim masalalari ham 
Sitseron asarlarida o'zining to'la ifodasini topgan.
Tinglovchini toliqtirib qo'ymaslik uchun nutq davomida 
ko'tarinki usulni bir parda pasaytirib, nutq mavzuiga aloqador shaxs- 
lar bo'lsa, ulaming goh salbiy, goh ijobiy xarakteristikasini berish, 
ilgari o'tgan mashhur zotlar haqidagi biron latifani eslatib ketish, 
lozim bo'lganda ba'zi bir hayotiy manzaralami, dramatik voqealarni 
eslash, o'm iga qarab biroz hikmatli so'z, maqol va qochiriq gapni