O’zbekiston Respublikasi Adliya Vazirligi Toshkent Davlat Yuridik Instituti 1-huquq fakulteti “A” potok 2-guruh talabasi Ergashev Abduvohidbekning “Xorijiy mamlakatlar davlati va huquqi” fanidan

Араб халифалигининг давлат тузуми

• Муҳаммад (САВ) пайғамбар,Аллоҳнинг қонуний ноиби ва ердаги олий раҳбар эдилар.
• Қонун чиқариш, ижро ҳокимияти, олий суд ҳокимияти ва ҳарбий ҳокимият Муҳаммад (САВ) га тегишли эди.
• Муҳаммад (САВ) томомнидан ҳарбий бошлиқлар, солиқ йиғувчилар, ҳарбий бойликни сақловчилар, шунингдек, ҳужжатлар, мулкий ҳолатларни қайд этиш, солиқ тушумларини баҳолаш, хатлар юборишни тартибга солиш учун котиблар тайинланарди.
• Арабча – “халифа” сўзи меросхўр ёки ўринбосар маъносини билдиради. Шуни ҳам айтиб ўтиш керакки, халифалар (арабча “хиллаафа”) диний вазифалар билан бирга дунёвий вазифаларни ҳам бажарардилар.
• Xалифа ҳузурида кенгаш (шуура) мавжуд бўлиб, муҳим ишларни ҳал этган.
• Давлатда олий мансабдор шахс буюк вазир бўлган.

Араб халифалигининг давлат тузуми

• Бошқарувининг марказий органлари – девонлар бўлган:
• 1. Ал-Xирож – ички ишлар девони молиявий ишларга раҳбарлик қилган.
• 2. Ал-Xатим – халифа котибияти ҳисобланган, яширин полиция функциясини ҳам бажарган.
• 3. Ал-Расоил – почта ва алоқа девони бўлган. У почталарни ва давлат юкларини етказиб берган,йўлларни, карвон-саройларни, қудуқларни қурилишига раҳбарлик қилган.
• 4. Ал-Мустақилот – ҳарбийларни ҳисобга олиш, армияни таъминлаб туриш вазифасини бажарган.
• Ушбу кўрсатилган тўртта девон Умавийлар даврида ташкил топган бўлса, Аббосийлар даврида девонларнинг сони 10 тага етади. Девонларнинг бошида халифа томонидан тайинланадиган вазир, яъни раис-уд-девон турарди. Юқоридагилардан ташқари, давлат хазинаси – байт-ал-мол ҳам бўлиб, у закот солиғини ундириш ишларини юритган.
• Суд ҳокимияти маъмурий ҳокимиятдан ажратилган эди.

Ислом ҳуқуқи

• Ислом ҳуқуқининг манбалари:
• - шариат;
• - урф-одатлар;
• - қонунлар.
• “Шариат” манбалари:
• - Қуръони Карим,
• - Сунна,
• - ижмоъ
• - қиёс