Ozbekiston respublikasi aloqa axborotlashtirish va telekommunikasiya texnologiyalari davlat qo’mitasi

«Paxta ishi» va uning ^X asrning 80 - 90 - yillarda sovet hokimiyati 
oqibatlari tomonidan mavjud turgunlik xolatidan chiqish, 
shuningdek, sobiq ittifovdosh respublikalarning mustaqillik 
yo’lidagi harakatlarini bartaraf etish, sobiq SSSRda yuzaga kelgan inkirozli harakatlar sabablarini 
ittifoqdosh respublikalardan kidirish, ularni ayblash uchun turli nayranglar, «siyosiy o’yinlar» 
uypab chikdilar. 
1983 yilning oxirida O’zbekistonda juda og’ir vaziyat vujudga kelgan edi. Respublikada 
jinoyatchilikka qarshi kurashish nikobi ostida SSSR Bosh prokurori xo’zurida alohida muhim 
ishlar buyicha maxsus 12 kishilik tergovchilar guruxi tuzilib, O’zSSRga yuboriladi. Ular 

---

O’zSSRda paxta tayyorlash va uni kayta ishlash bilan bog’liq jarayonlardagi «Ko’pshb yozish», 
«o’g’irlik», «ko’zbuyamachilik», «poraho’rlik»ni (aslida bunday moliyaviy jinoyatlar va 
qing’irliklar butun SSSR hududidagi iqtisodiyotda chuqur ildiz otib kelgan edi) tergov qilish 
bilan shug’ullandilar. Buning natijasida «paxta ishi» paydo bo’ldi. Tergovlar jarayonida 
Moskvadan yuborilgan T.X Gdlyan va N.V. Ivanov guruxining faoliyati natijasida 
respublikadagi jamoa xo’jaliklari raislari va sovxoz direktorlarining 60%, qishloq xo’jaligi 
yetakchi mutaxassislarining 45%, paxtachilik brigada boshliqlarining 35%, shuningdek, ko’plab 
rahbarlar, viloyatlar va tumanlar partiya komiteti kotiblari, respublika mik
yosidagi partiya, sovet 
va xo’jalik rahbarlari o’z vazifalaridan olib 
tashlandi va ularga nisbatan jinoiy ish qo’zg’atildi. 
O’zSSRning ijtimoiy - siyosiy hayotida 1984 yil 23 iyunda bo’lgan O’zbekiston 
Kompartiyasi MK XVI - plenumi mash’um rolь uynagan. Moskva tashabbusi va ko’rsatmasi 
bilan tashqil qilingan bu plenumda qabul qilingan hujjatlar O’zSSRda O’zbek xalqini asossiz 
badnom etish kompaniyasini boshlab berdi. Markazning tazyiqi ostida 1984 yildan 
O’zbekistondagi rahbarlik lavozimlariga sobiq ittifoqning har xil joylaridan «kadrlar desanti» 
kela boshladi. Birgina 1984 - 1987 yillarda Moskva, Leningrad va Rossiyaning boshqa 
shaharlaridan 400 dan ortiq kishi O’zbekistonning partiya, sovet, ma’muriy - xo’jalik organlariga 
ishga yuborilgan. Kadrlarni almashtirish siyosati ayanchli tus oldi.
Markaziy matbuotda e’lon qilingan makolalarda O’zbek xalqi badnom etilib, «paxta 
ishi»ga ataylab siyosiy tus berildi va u keyinrok atay «O’zbek ishi»ga aylantirilib, xalqimizning 
nafsoniyatini toptash yo’liga utildi. 1983 - 1990 yillarda O’zSSRda «paxta ishi» degan uydirma 
buyicha jami 40 ming kishi tergov qilindi, ularning aksariyati tergov izolyatorlarida prokuror 
sanktsiyasisiz utirdi, 5 ming kishi esa soxta ayblar bilan jinoiy javobgarlikka tortild