O’zbekiston respublikasi axborot texnalogiyalari va komunikatsiyalarni

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI

AXBOROT TEXNALOGIYALARI VA KOMUNIKATSIYALARNI
RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT
AXBOROT TEXNALOGIYALARI UNIVERSITETI
HUZURIDAGI
DASTURIY INJINERINGI 120/22 – GURUH TALABASI
MIRZARAIMOV BAHODIRJONNING
Tarmoq dasturlash fanidan
Port raqamlari haqida tushuncha
Mavzusi boyicha tayyorlagan
KURS ISHI
Tayyorladi: B. Mirzaraimov
Tekshirdi: O’. Xurmatov
ANDIJON 2023-yil

MUNDARIJA

KIRISH……………………………………………………..3
1-BOB. PORT RAQAMLARI NIMA VA QANDAY ISHLASHI………….4

1. 
   Port raqamlari qanday ishlaydi?..........4
   
2. 
   Ochiq va yopiq portlar………………..5
   

2-BOB. YARATILISH TARIXI………………………………20
2.1. Yartilish tarixi haqida tushucha………..20
3-BOB. BRAUZER VA VEB – XIZMATILAR INTEFEYSI PORTLARI………………………………….28
3.1. Xizmatga kirish portlari……………….28
3.2. DNS portlar………………………………….29

KIRISH
Maqsad: Kompyuter tarmog’ida port raqamlari dasturiy taminotga asoslangan jo’natuvchilar va xabarlarni qabul qiluvchilarni aniqlash uchun ishlatilishi haqida tushunchalar.

Kompyuter tarmog’ida port raqamlari jo’natuvchilar va xabarlarni qabul qiluvchilarni aniqlash uchun ishlatiladigan manzil ma’lumotlarining bir qismidir. Ular TCP / IP-manziliga qo’shimcha ravishda bir xil sifatida tafsiflanishi mumkin.
Port raqamlari bir xil kompyuterda turli xil ilovalarni tarmoq resurslarini bir vaqtning o’zida ulashishga imkon beradi. Asosiy tarmoq routerlari va kompyuter dasturlari ushbu portlar bilan ishlaydi va ba’zida port raqamini sozlashni qo’llab-quvvatlaydi.
Eslatma: Tarmoq portlari dasturiy taminotga asoslangan va tarmoq qurilmalari kabellarni ulash uchun jismoniy portlarga aloqasi yo’q.


1-BOB. Port raqamlari nima va qanday ishlashi
1.1.Port raqamlari tarmoq manzili bilan bog'liq. TCP / IP tarmog'ida ham, ham TCP, ham UDP o'z IP-manzillari bilan ishlaydigan o'z portlarini ishlatadi.
Ushbu port raqamlari telefon kengaytmasi kabi ishlaydi. Ish telefoni kommutatori asosiy telefon raqamini ishlatishi va har bir xodimga qo'shimcha raqamni (masalan, x100, x101, va hokazo) tayinlashi mumkin bo'lgani kabi, kompyuterda kirish va chiqish yo'nalishlarini boshqarish uchun asosiy manzil va bir qator port raqamlari bo'lishi mumkin .
Xuddi shu telefon raqamini o'sha binoning ichidagi barcha xodimlar uchun ishlatish mumkin bo'lganidek, bitta IP-manzil bir yo'riqnoma orqasida turli xil ilovalar bilan bog'lanish uchun ishlatilishi mumkin; IP-manzil maqsad kompyuterni aniqlaydi va port raqami aniq maqsad dasturni belgilaydi.
Bu pochta ilovasi, fayllarni uzatish dasturi, veb-brauzer va boshqalar bo'ladimi-yo'qmi? Foydalanuvchilar veb-brauzerdan veb-sayt so'raganda, ular HTTP porti 80 orqali bog'lanishmoqda, shuning uchun ma'lumotlar bundan keyin qaytarib yuboriladi portni (veb-brauzer) qo'llab-quvvatlaydigan dasturda ko'rsatiladi.
Ham TCP, ham UDP da port raqamlari 0dan boshlanib, 65535 gacha ko'tariladi. Pastki intervaldagi raqamlar SMTP uchun port 25 va FTP uchun port 21 kabi keng tarqalgan internet protokollariga bag'ishlanadi ba'zi ilovalar tomonidan ishlatiladigan ma'lum qiymatlarni topish uchun, eng ommaviy TCP va UDP port raqamlar ro'yxatiga qarang. Apple dasturiy ta'minotiga Port raqamlari bilan harakat qilishingiz kerak bo'lganda
Port raqamlari tarmoq uskunalari va dasturlari tomonidan avtomatik ravishda ishlanadi. Tarmoqning oddiy foydalanuvchilari ularni ko'rmaydilar va ularning faoliyati bilan bog'liq hech qanday xatti-harakatlarga yo'l qo'ymasliklari kerak.
Biroq, ayrim hollarda shaxslar tarmoq port raqamlariga duch kelishi mumkin:

• 
  Tarmoq ma’murlari maxsus dasturlarning port raqamlarini xavfsizlik devoridan o'tkazishga ruxsat berish uchun port uzatishni o'rnatishi mumkin. Uy tarmoqlarida keng polosali routerlar konfiguratsiya ekranlarida portni uzatishni qo'llab-quvvatlaydi.
  
• 
  Tarmoqli dasturchilar ba'zida o'z kodidagi port raqamlarini ko'rsatishlari kerak, masalan, soket dasturlash.
  
• 
  Veb-sayt URL-manziliga ba'zan ma'lum TCP port raqamini kiritish talab etiladi. Misol uchun, http: // localhost: 8080 / standart port 80 o'rniga 8080 TCP portini ishlatadi. Shunga qaramay, bu odatda dasturiy ta'minot ishlab chiqish muhitida asosiy foydalanishdan ko'ra ko'rinadi.