O’zbеkiston rеspublikasi axborot tеxnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi

Ko'p protsessor

Ko'p protsessor bir nechta protsessorli kompyuter bo'lib, ularning har biri asosiy xotirani, kompyuter avtobusini va dasturlarni bir vaqtning o'zida qayta ishlash uchun tashqi qurilmalarni taqsimlaydi va bu tizimlar mahkam bog'langan tizimlar sifatida ham tanilgan. Ko'p protsessorlarning afzalliklari - o'tkazuvchanlikni oshirish, ishonchlilikni oshirish va o'lchov tejamkorligi. Ushbu protsessorlar katta hajmdagi ma'lumotlarni qayta ishlash uchun juda yuqori tezlik talab qilinganda qo'llaniladi. Simmetrik multiprotsessor quyidagi rasmda ko'rsatilgan.
Ko'p protsessorlarning xarakteristikalari. Ko'p protsessorning xususiyatlari

Ko'p protsessorlar ikkitadan ortiq protsessor yoki ikkita o'xshash protsessorlardan iborat

Protsessorlar tomonidan umumiy xotira va kirish/chiqarish vositalari Xotiraning kirish vaqti har bir protsessor uchun bir xil, chunki protsessorlar avtobus orqali ulanadi

Ushbu maqolada protsessorlarning turlari ko'rib chiqiladi. Mana sizga savol, smartfonlarda qaysi turdagi protsessorlardan foydalaniladi? telefonlar, internetplanshetlar, optik qurilmalar va monitorlar ishlab chiqaruvchi Tayvanning kompaniyasi. Bo‘limlari Xitoy halq respublikasida joylashgan. • va boshqa kompaniyalar mavjud. Protsessor (markaziy protsessor, mikroprotsessor deb ham aytiladi). Kompyuterning eng muxim qismini protsessor, (ya’ni protsessor va boshqaruv qurilmasi) tashkil etadi. Dastur yordamida berilgan ma’lumotlarni o‘zgartiradigan, hamma hisoblash jarayonlarini boshqaradigan hamda hisoblash ishlariga tegishli moslamalarning o‘zaro aloqasini o‘rnatadigan qurilma — bu protsessor yoki mikroprotsessor deb ataladi. Arifmetik va mantiqiy amallarni bajarish, xotiraga murojat qilish, dasturdagi ko‘rsatmalarning berilgan ketma- ketlikda bajarilishini boshqarish va boshqa amallar 12 protsessor zimmasida bo‘ladi. Bir so‘z bilan aytganda, protsessor kompyuterning barcha ishini boshqaradi va barcha ko‘rsatmalarini bajaradigan qurilma.

qurilmalarni sotib olish yoki yangilashda hamma narsa bir-biriga ulanishi va

yaxshi ishlashini ta'minlash uchun qulaydir. Xillarining to‘plami arxitektura deb ataladi. Arxitektura - kompyuterni qanday dasturlanishi, ishlanishi va ishlatilishi kabi jihatlariga bog‘liq tushuncha hisoblanadi. Masalan, biron-bir dasturni yozish va ishlatish uchun zarur bo‘ladigan xotiraning xajmi haqidagi ma’lumot - bu
arxitekturaning bir qismidir. Ushbu xotiraning qanday ishlab chiqilganligi, ya’ni unda qo‘llanilgan texnologiya esa arxitekturaning bir qismi hisoblanmaydi.
Kompyuterning yoki kompyuter tizimining dasturiy elementlarini loyihalash usullarini o‘rganish bilan biz, kompyuter arxitekturasini o‘rganamiz.

Amaliyotda kompyuter arxitekturasi va kompyuterni tashkil qilish degan iboralar sinonim iboralar sifatida qo‘llaniladi. Leptop (Laptop - ingliz tilida tizzadagi kompyuter) turidagi portativ kompyuterlar «diplomat» xajmidagi kichik

chemodanchalar ko‘rinishida tayyorlanadi. Ularning og‘irligi odatda 5—10 kg atrofida bo‘ladi. Apparat va dasturiy ta’minot ularning eng yaxshi ko‘chmas
ShKlar bilan muvaffaqiyatli raqobatlashishiga imkon beradi. Noutbuk (Note Book) stolda foydalaniladigan ShKlarning barcha vazifalarini bajara oladi. O‘z
xususiyatlariga ko‘ra ko‘p jixatdan leptopga mos keladi, faqat o‘lchami va bir qator kichik hajmdagi operativ va diskli xotirasi bilan farqlanadigan kompyuterdir. Zamonaviy leptop va noutbuklarning ko‘pgina modellari aloqa kanaliga va shunga muvofiq hisoblash tarmog‘iga ulanish uchun ichki modemga ega bo‘lib internet aloqani erkin ta’minlaydi va Bluetooth i Wi-Fi qurilmalarga ega. Elektron kotiblar (PDA-Personal Digital Assistent, ularni ba’zan Hand Help qo‘l yordamchisi deb
atashadi) cho‘ntak kompyuteri shakliga ega (og‘irligi 0,5 kg dan ortiq emas), biroq Palmtop ga nisbatan keng funktsional imkoniyatlarga ega (xususan: nomlar,
manzilgohlar va telefon raqamlarini saqlovchi elektron ma’lumotnomalar, kun
tartibi va uchrashuvlar, joriy ishlar ro‘yxatlari, xarajat Sistemali blok quydagi asosiy qismlardan tashkil topgan: - Korpus, - Ona plata (Motherboard); - Markaziy protsessor (mikroprotsessor); - Operativ (tezkor) xotira; - Qattiq disk (vinchester); CD-ROM qurilmasi - diskovod; - Elektr ta’minoti bloki; 11 - Sovutgichlar (kullerlar); - Video vaUskuna spetsifikatsiyasi bo'yicha qarorlar ko'pincha ma'lum dasturiy ta'minotni (masalan, ma'lum bir dastur yoki operatsion tizim) ishga tushirish uchun zarur bo'lgan minimal apparat ta'minoti bilan belgilanadi.
Haqiqatan ham, ko'plab foydalanuvchilar uchun o'zlari xohlagan yoki ishga tushirish kerak bo'lgan dasturiy ta'minotni tanlash va shunga mos ravishda o'z uskunasini tanlash yoki yangilash eng oqilona bo'lib qolmoqda.

Keng ma'noda, kompyuterning ishlashi to'rt omilga bog'liq: protsessor yoki "markaziy protsessor" (CPU) tezligi va arxitekturasi, qancha tasodifiy kirish xotirasi (RAM), grafik tizimi va ichki qattiqligi. haydovchi tezligi va quvvati. Bundan tashqari, ko'pchilik foydalanuvchilar uchun muhim bo'lgan narsa uning Internetga ulanishi bo'ladi. Aksariyat kompyuter foydalanuvchilari, xususan, ko'plab fotosuratlar, musiqa fayllari yoki videolar bilan ishlaydiganlar, shuningdek, barcha qimmatli ma'lumotlarni saqlash va zaxiralash uchun kerak bo'ladigan eng mos saqlash qurilmalari haqida o'ylashlari kerak.

Kompyuter protsessor chipining tezligi (texnik jihatdan uning "soat tezligi" deb nomlanadi) gigagertsda (GGts) o'lchanadi, eng tez zamonaviy protsessorlar hozirda 4,7 gigagertsgacha ishlaydi. Biroq, ko'pgina hisoblash vazifalari uchun, jumladan, veb-sahifalarni ko'rish, elektron pochta xabarlarini yuborish, matnni qayta ishlash va elektron jadval bilan ishlash - 1 gigagertsli yoki undan ortiq chastotada ishlaydigan har qanday protsessor juda etarli bo'lib qoladi.
Yuqori protsessor tezligi video tahrirlash, 3D grafiklar bilan ishlash va (ko'pchilik "quvvat foydalanuvchilari" uchun) kompyuter o'yinlarini o'ynash kabi ilovalar uchun muhimroq bo'ladi! Ushbu ilovalarning har biri uchun protsessor qanchalik tez bo'lsa, shuncha yaxshi bo'ladi. Aytishlaricha, juda kuchli kompyuterga muhtoj odamlar protsessor unumdorligi faqat xom tezligidan ko'ra ko'proq belgilanishini bilishlari kerak. Intel o'zining protsessor raqamlari tizimini taqdim etganida buni
juda aniq ko'rsatdi. Bular protsessorning soat tezligidan tashqari "arxitekturasi", "kesh" va "old yon avtobus (FSB) tezligi" ko'rsatkichlarini beradi.

Soat tezligi bilan bir qatorda, protsessorning arxitekturasi uning ishlashini aniqlash uchun eng muhim omil bo'lib, uning asosiy dizayni va murakkabligiga ishora qiladi. Ba'zi protsessorlar boshqalardan ko'ra murakkabroq, Intel (masalan, Celerons va Pentiums deb nomlangan "asosiy" protsessorlarni, shuningdek, "Core" protsessorlar oilasi ostida kuchliroq protsessorlarni ishlab chiqaradi. Keyinchalik Core 2, Core i3, Core i5 va Core i7 kiradi, ularning oxirgisi eng kuchli hisoblanadi. Barcha Intel Core protsessorlari bitta komponent sifatida ishlab chiqarilgan bir nechta "yadro" yoki boshqacha qilib aytganda, bir nechta jismoniy protsessorlarga ega. Masalan, Intelning "Core 2 Duo" chiplari bitta chipda ikkita protsessor yadrosiga ega, "Core 2 Quad" protsessorlari esa to'rtta protsessor yadrosiga ega.

Ko'pgina hollarda ko'p yadroli protsessorlar an'anaviy bir yadroli protsessorlarga qaraganda ancha kuchli. Buning sababi shundaki, ular bir vaqtning o'zida bir nechta ishni bajarishlari mumkin (bir yadroli protsessorlar faqat bir narsani qilish va boshqasini qilish o'rtasida doimiy ravishda orqaga va to'rtinchi o'ringa o'tish orqali erisha oladi). O'z navbatida, bu ko'p yadroli protsessorlar bir yadroli protsessorlarga qaraganda past tezlikda ishlashi va shunga qaramay, ancha kuchliroq bo'lishi mumkinligini anglatadi. Masalan, 2,4 gigagertsli Core 2 protsessor odatda bitta yadroli 3 gigagertsli Pentium protsessoriga qaraganda ancha samaraliroq. Bularning barchasi, umid qilamanki, nima uchun soat tezligi o'z- o'zidan protsessor quvvatining to'g'ridan-to'g'ri ko'rsatkichi emasligini, protsessor arxitekturasi, xususan, yadrolar sonini o'z ichiga olgan holda, endi hech bo'lmaganda ahamiyatli ekanligini aniq ko'rsatadi.
Intel Celeron, Pentium va Core protsessorlari bugungi kunda yangi ish stoli va noutbuk kompyuterlarining markazida joylashgan. Intel shuningdek, eng kuchli biznes ish stantsiyalari va serverlarini boshqarish uchun Xeons va Itaniums nomli juda yuqori texnik xususiyatlarga ega chiplarni ishlab chiqaradi. Agar bu tanlov diapazoni biroz chalkash bo'lib tuyulsa, rostini aytsam, Intelning o'zi protsessor
diapazonlarini o'z veb-saytida tushuntirish uchun protsessorlar bo'limi ustalariga murojaat qilgan.

Intel protsessorlarining ko'pligi va murakkabligini qo'shish uchun kompaniya shuningdek, Atomlar deb nomlangan kam quvvatli protsessorlarni taklif qiladi. Ular yuqori energiya tejamkor va birinchi navbatda mobil kompyuterlarda, shu jumladan netbuklarda foydalanish uchun mo'ljallangan. Biroq, bugungi kunda eng so'nggi ikki yadroli Atom protsessorlari energiya tejaydigan ish stoli kompyuterlariga tobora ko'proq yo'l topmoqda. Ko'p odamlar uchun eng yangi 1,66 gigagertsli yoki 1,8 gigagertsli ikki yadroli Atom protsessoriga ega kompyuter ular talab qiladigan har qanday hisoblash vazifasini bajarishga qodir bo'ladi va ehtimol Celeron, Pentium yoki Intel Core asosidagi kompyuterlarga qaraganda kamida to'rt barobar ko'proq energiya tejaydi. Quyidagi videoda ikki yadroli Atomga asoslangan kompyuterni qurishimni ko'rishingiz mumkin:

Soat tezligi va arxitekturasidan tashqari, protsessor keshi va old avtobus (FSB) tezligi ham kompyuterning umumiy quvvatini aniqlaydi. Qisqacha aytganda, kesh protsessor chipiga o'rnatilgan juda tez xotira shakli bo'lib, vazifalar orasida imkon qadar kamroq sekinlashishi uchun ko'rsatmalarni (protsessor uchun ish) saqlash uchun ishlatiladi. Kesh megabaytlarda (MB) o'lchanadi, (masalan) past darajadagi Celeron protsessorlari 0,25 MB (256 KB) keshga ega va yuqori darajadagi Itaniumlar 24 MB gacha. Oddiy xabar shundaki, kesh qancha ko'p bo'lsa, shuncha yaxshi bo'ladi, ammo yuqori darajadagi kesh hali ham juda muhim narxga ega.
Old yon avtobus (FSB) tezligi mikroprotsessorning u jismoniy ulangan kompyuterning asosiy elektron platasi (yoki "ana plata") bilan qanchalik tez bog'lanishini o'lchovidir. Shunga qaramay, o'lchov qanchalik baland bo'lsa, umumiy ishlash uchun shuncha yaxshi bo'ladi, FSB tezligi hozirda 533 MGts dan (ko'pgina ilovalar uchun hali ham etarli) 1600 MGts gacha.
Xulosa

Maskur mustaqil ish mobaynida multimedia protsessorlari haqida, umuman olganda protsessor haqida yetalicha malumotlar tupladim va ushbu malumotlar asosida protsessorlaring ishlash prinspini yanada chuqquroq anglab yetdim.

Foydalanilgan adabiyotlar;

1. 
   "Inson xotirasi: nazariya va amaliyot", Alan D. Baddeley, 1997 yil
   
2. 
   Universal Serial Bus USB // Kompyuterlarni yangilash va ta'mirlash / Skott Myuller. - 17-nashr. – M
   
3. 
   Seriyali, parallel va boshqa kiritish-chiqarish interfeyslari.
   
4. 
   Robert Oshana , in O'rnatilgan va real vaqtda tizimlar uchun DSP dasturiy ta'minotni ishlab chiqish usullari
   
5. 
   Lan Zou , in Meta-o'rganish, 2023 yil.
   

Foydalanilgan saytlar

1. 
   https://library.samdu.uz/
   
2. 
   Lan Zou , in Meta-o'rganish, 2023 yil
   
3. 
   Abhuday dangi on What is a UJT Relaxation Oscillator – Circuit Diagram and Applications