O‘zbekiston respublikasi bosh prokuraturasi akademiyasi

 
 
 
 
 
 
 

---

56 
III BOB. O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI DAVLAT XIZMATLARIDA 
KORRUPSIYANING 
OLDINI 
OLISH 
MEXANIZMLARINI 
RIVOJLANTIRISH: 
3.1-§. Davlat fuqarolik xizmatchilari faoliyatida korrupsiyaning oldini 
olishga oid xalqaro standartlar va xorijiy tajriba 
Davlat fuqarolik xizmatida korrupsiya va manfaatlar to’qnashuvini oldini 
olish bo’yicha samarali tashkiliy-huquqiy mexanizmlarni joriy etishda, 
normativ-huquqiy hujjatlarda mavjud bo’shliqlarni to’ldirishda rivojlangan 
xorijiy mamlakatlarning tajribalaridan, xalqaro standartlarda belgilangan 
qoidalardan ilmiy va amaliy jihatlarda foydalanish, davlat xizmatchilari 
faoliyatini yaxshilashga, korrupsiyaga toqatsiz muhitni shakllantirishga oid 
takliflar bilan qonunchilikni boyitishga xizmat qiladi. Xalqaro standartlardan 
BMTning “Korrupsiyaga qarshi Konvensiyasi”ni, OECD (IHTT) ning “Istanbul 
harakatlari rejasi”, GRECO ning o’ziga a’zo bo’lgan davlatlarga bergan 
tavsiyalarini, bundan tashqari, MDH davlatlari, xususan, Rossiya, Qozog’iston 
va boshqa bir qator yevropa davlatlarining davlat fuqarolik xizmatlariga oid 
qonunchiligini o’rganish mazkur sohani rivojlantirishga o’z hissasini qo’shadi.
Rossiya qonunchiligini o’rganadigan bo’lsak, davlat xizmatchilariga 
nisbatan 4 kategoriyada taqiq va cheklovlar o’rnatilgan: sovg’a, har xil to’lovlar 
va mukofotlarni qabul qilishda; boshqaruv organlarida, tadbirkorlik va boshqa 
haq to’lanadigan faoliyatda ishtirok etish bo’yicha; xizmatdan bo’shatilgandan 
keyingi mehnat faoliyati bilan bog’liq va boshqa taqiq, cheklovlar nazarda 
tutilgan.
109
Birinchi kategoriya bo’yicha, davlat xizmatchilariga yuridik va jismoniy 
shaxslardan sovg’alar, mukofotlar, to’lovlar qabul qilish taqiqlanadi. 
Rossiyaning “Davlat fuqarolik xizmati to’g’risida”gi qonuni 17-moddasiga 
ko’ra: davlat fuqarolik xizmatchilariga mansab va lavozim majburiyatlarini 
bajarishi munosabati bilan jismoniy va yuridik shaxslardan sovg’alar, pullik 
109
«Запреты и ограничения на госслужбе».Методический материал. Настоящий методический материал 
предназначен для государственных (муниципальных) служащих, направлен на повышение уровня 
правосознания и формирования устойчивого антикоррупционного поведения. Москва-2016. 

---

57 
to’lovlar, ssudalar, xizmatlar, sayohat qilish bilan bog’liq to’lovlar, transport 
xarajatlari va boshqa mukofotlarni qabul qilish taqiqlanadi.
110
Rossiya qonunchiligiga ko’ra, davlat xizmatchilariga tijorat tashkiloti 
boshqaruv organida qatnashish, uning a’zosi bo’lish, noijorat tashkilotlarida, 
jamoatchilik va diniy tashkilotlarda, iste’molchilarning kooperativlarida ishtirok 
etib, analitik faoliyat bilan shug’ullanish taqiqlanmagan. Davlat xizmatchilariga 
pul to’lovlari, sherikchilikdagi ulushga, tashkilotlarda kapitalga, aksiya, bank 
omonat jamg’armalari, deposit sertifikatlariga, zaklat, veksel, pay, ipoteka 
serifikati, konosament, obligatsiya, opsion, chek, deposit va boshqa moddiy 
manbalarga ega bo’lish mumkin, faqat ular ishonchli boshqaruvchiga 
o’tkazilishi shart. Bundan tashqari, davlat xizmatchisi xizmatdan 
bo’shatilgandan so’ng tijorat va notijorat tashkilotlarida muayyan lavozimni 
egallash huquqiga ega. Biroq, sobiq davlat xizmatchisi xizmatdan 
bo’shatilgandan so’ng ikki yil davomida oxirgi ish joyi rahbarini mehnat 
munosabatlarini davom ettirayotgan yangi ish joyi haqida xabardor qilishi lozim, 
agarda mazkur tashkilot davlat xizmatchisi ilgari faoliyat olib borgan davlat 
organiga bevosita bo’ysunsa yoki uning nazoratida bo’lgan bo’lsa. Bunda sobiq 
davlat xizmatchisi fuqarolar bilan tuzilgan mehnat shartnomasi, tashkilot bilan 
tuzilgan mehnat shartnomasi haqida u tuzilgan kundan boshlab 10 kun ichida 
oxirgi ish joyi rahbariga xabarnoma yuborishi lozim. Mazkur talablarga rioya 
qilmaslik sobiq davlat xizmatchisini RF Ma’muriy javobgarlik to’g’risidagi 
kodeks 19.29 moddalari asosida ma’muriy jarimaga tortishga sabab bo’ladi.
111
RF “Davlat fuqarolik xizmati to’g’risida”gi qonuni 16-moddasida davlat 
xizmatiga kirishda o’rnatilgan cheklovlar, 17-moddasida esa xizmatni o’tash 
vaqtida qo’llaniladigan taqiq va cheklovlar nazarda tutilgan. Jumladan, taqiqlar 
qatorida quyidagilar sanab o’tilgan:
112
110
Федерального закона от 27 июля 2004 года № 79-ФЗ «О государственной гражданской службе 
Российской Федерации». 
111
РФ “Кодекса об административных правонарушениях”30.12.2001. N195-Ф3 ст. 19.29 
112
Федерального закона от 27 июля 2004 года № 79-ФЗ «О государственной гражданской службе 
Российской Федерации» СТ 17. 

---

58 
➢ 
tijorat yoki notijorat tashkilotini boshqarishda ishtirok etish, quyidagilar 
bundan mustasno, siyosiy partiyani, kasaba uyushmasi organini, shu 
jumladan davlat organida tashkil etilgan boshlang’ich kasaba uyushmasi 
tashkilotining saylangan organini boshqarishda bepul asosda ishtirok etish, 
boshqa partiyaning syezdi (konferensiyasi) yoki umumiy yig’ilishida, jamoat 
tashkiloti, uy-joy qurilishi, garaj kooperativlari, ko'chmas mulk egalarining 
uyushmalarida, notijorat tashkilotini boshqarishda bepul asosda ishtirok etish 
kabilar;
➢ 
shaxsan yoki vakolatli shaxslar orqali tadbirkorlik faoliyati bilan 
shug'ullanish, daromad olinishi mumkin bo'lgan qimmatli qog'ozlarni sotib 
olish, davlat xizmati lavozimini egallagan organda uchinchi shaxslarning 
advokati yoki vakili bo'lishi;
➢ 
jismoniy va yuridik shaxslarning mablag'lari hisobidan Rossiya Federatsiyasi 
hududidan tashqarida xizmat safariga chiqish, bundan RF ning mas’ul davlat 
organlari, mahalliy davlat organlari, xorijiy davlat organlari, Xalqaro 
tashkilotlar bilan kelishuvi asosida ular hisobidan xizmat safariga chiqish 
mustasno; 
➢ 
chet 
davlatlarning, 
xalqaro 
tashkilotlarning, 
shuningdek 
siyosiy