O’zbekiston Respublikasi Davlat Soliq Qo’mitasi huzuridagi Fiskal instituti

Qo'shilgan qiymat solig'i quyidagi afzalliklarga ega:

• 
  birinchidan, yangi qiymat yaratilgan joyda soliq to'lovchilarning katta guruhidan undiriladi;
  
• 
  ikkinchidan, to'lovchilar uchun hisoblashning nisbatan qulayligi bilan ajralib turadi;
  
• 
  uchinchidan, narxlarning o‘zgarishi, to‘lovchining moliyaviy ahvoli, inflyatsiya darajasidan qat’i nazar, bu davlat byudjeti daromadlarini shakllantirish uchun ishonchli va barqaror asos yaratadi.
  

Qo'shilgan qiymat solig'i kabi barcha egri soliqlar alohida fiskal rol o'ynaydi, uni amalga oshirish jarayonida davlat byudjeti uchun ishonchli va samarali daromad manbalarini yaratish ko'zda tutilgan. Bu byudjet vositalarining inflyatsion devalvatsiyasini oldini olishning samarali vositasidir, chunki u soliq tushumlarini narxlarning oshishi bilan bog'laydi. Xulosa qilib aytadigan bo'lsak, qo'shilgan qiymat solig'i egri soliqning bir turi, qo'shilgan qiymatning davlat byudjetiga o'tkaziladigan qismi, byudjetning muhim manbalaridan biri hisoblanadi. Bir tomondan, korxona sotilgan mahsulot bo'yicha qo'shilgan qiymat solig'i oluvchi bo'lsa, ikkinchi tomondan, etkazib beruvchilardan ishlab chiqarish asbob-uskunalari xaridori sifatida qo'shilgan qiymat solig'i to'lovchisi hisoblanadi. Qo'shilgan qiymat solig'ini to'lovchilar soliq kodeksida belgilangan. Davlat budjetiga to‘lanadigan qo‘shilgan qiymat solig‘i summasi ishlab chiqaruvchi tomonidan sotilgan tovarlar uchun hisoblangan soliq bilan yetkazib beruvchilarga xom ashyo, materiallar, yoqilg‘i-energetika va boshqa to‘lovlar uchun to‘langan qo‘shilgan qiymat solig‘i o‘rtasidagi farqdan kelib chiqqan holda hisoblanadi. mahsulotlar, ya'ni soliq to'lovchilar tovarlarni ishlab chiqarish (ishlarni bajarish, xizmatlar ko'rsatish) uchun qo'shilgan qiymat solig'ini to'laydilar , moddiy xarajatlar chegirib tashlanganidan keyin hisoblanadi.
Qo'shilgan qiymat solig'ining rivojlanishining sabablari quyidagilardan iborat: davlat iste'mol solig'i bo'yicha tushumlarni ko'paytirishni maqsad qilgan; tovar va xizmatlar ishlab chiqaruvchi ishlab chiqaruvchilar xarajatlariga emas, balki marjinal iste'molchilarning xarajatlariga soliq solish zarurati; Mamlakatda amaldagi QQS tizimi mavjudligining zaruriy sharti QQS tizimiga kirishdir. Bizning fikrimizcha, qo‘shilgan qiymat solig‘i davlat byudjetining proporsional qismi hisoblanadi. Soliq qonunchiligi tarixiga nazar tashlaydigan bo‘lsak, keyingi yillarda qo‘shilgan qiymat solig‘i miqdori sakkiz marta kamayish yo‘nalishida o‘zgarganligini quyidagi jadvalda ko‘rish mumkin.