O’zbekiston respublikasi maktabgacha ta’lim vazirligi

2-ilova. 6-7 yoshli bolalarni boshlang’ich ta’limga majburiy

bepul bir yillik tayyorlov guruhlari va to’liq kunli guruhlarda rivojlanish markazlarini tashkil etish bo’yicha tavsiyalar

Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida tashkil etilgan rivojlanish markazlari Davlat talablarini amalga oshirilishini ta’minlaydi. Markazlar har bir bolaning individual qobiliyati, qiziqishlari va faollik darajasini hisobga olgan holda tashkil etiladi.

Rivojlanish markazlari mulkchilik shakllaridan qat’iy nazar to’liq kunlik guruhlar va 6 yoshdan 7 yoshgacha bo’lgan bolalarni boshlang’ich ta’limga majburiy bepul bir yillik tayyorlov guruhlari mavjud bo’lgan maktabgacha ta’lim tashkilotlarida tashkil etiladi.
Maqsad: bolaning har tomonlama rivojlanishi, tarbiyalanishi, ta'lim olishi va uni maktabga samarali tayyorlash uchun sharoit yaratish.

Vazifalari:

• 
  bilim, ko’nikma va malakalarni egallashga bo’lgan ehtiyojni shakllantirish;
  
• 
  individual qiziqishlarni qo’llab-quvvatlash;
  
• 
  fikrlash jarayonlari va kognitiv qiziqishni faollashtirish;
  
• 
  jismoniy faollikni rivojlantirish;
  
• 
  noodatiy vaziyatlarda samarali va oqilona harakatlanishga tayyorgarlikni rivojlantirish;
  
• 
  tashabbuskorlik va ijodiy o’zini namoyon qilish qobiliyatini rivojlantirish;
  
• 
  bolalarni texnik va badiiy ixtirolar bilan tanishtirish;
  
• 
  vizual-majoziy idrokni rivojlantirish;
  
• 
  xotira, mayda matorika, fikrlash va tasavvurni rivojlantirish;
  
• 
  muloqot qilish va jamoaviylik qobiliyatlarini rivojlantirish;
  
• 
  bolalar o’rtasida kognitiv faoliyatni rivojlantirish.
  

Rivojlanish markazlarini tashkil etish – bolaga faoliyat turlarini erkin tanlash, o’z atrofidagi dunyo haqida mustaqil ravishda bilim olish, iste'dod va qobiliyatlarini rivojlantirishi, qiziqishini namoyon etishi, mustaqil ravishda izlanishi uchun imkon beradi.
Rivojlanish markazlari ta'limiy-tarbiyaviy, rivojlantiruvchi, rag’batlantiruvchi, tashkiliy, kommunikativ funksiyalarni bajarish uchun mo’ljallangan. Lekin eng muhimi, ular
tarbiyalanuvchilar va kattalar o’rtasidagi o’zaro munosabatlarning shaxsga yo’naltirilgan modeli asosida bolaning mustaqil va o’z faolligini rivojlantirishiga xizmat qilishi kerak.
Bo’sh joylardan unumli va moslashtirib foydalanish tavsiya etiladi. Rivojlanish markazlaridagi tematik, didaktik materiallar bolaning ehtiyojlari va qiziqishlarini qondirish uchun mo’ljallangan bo’lishi lozim.
Shuningdek, markazlarni jihozlashda bolalar uchun jozibadorlikni ta'minlash va mustaqil faoliyatga intilishni uyg’otish maqsadida estetik jihatlarni hisobga olish tavsiya etiladi.
Guruh xonasida rivojlanish markazlarini yaratishda o’yin faoliyati tashkil etilishini hisobga olish tavsiya etiladi.
Rivojlanish markazlaridagi jihozlar xavfsiz, didaktik materiallar bola uchun va ularning yoshiga mos bo’lishi kerak.
Rivojlanish markazlaridagi didaktik materiallar mavzularga mos holda o’zgartirilishi kerak.
Markazlar ortiqcha jihozlar bilan jihozlanmasligi kerak.
Rivojlanish markazlari bolalar va kattalarning muloqoti va birgalikdagi faoliyati, bolalarning jismoniy faolligi, shuningdek, individual imkoniyatlarini ta'minlashi kerak.
Mavzuli rejalashtirishga ko’ra, pedagog rivojlanish markazlarini didaktik materiallar va o’yin jihozlari bilan to’ldiradi.
Bolalarning markazlardagi faoliyat turlari: o’yin, mustaqil, nutq, kognitiv, vosita, kommunikativ, kognitiv tadqiqot, eksperimental, ijodiy, kommunikativ, mehnat, natijadorlik, musiqiy-badiiy.
Pedagogning faoliyati:

• 
  bolalarni tabiat, musiqa va ijod olamiga jalb qilish va o’rgatish;
  
• 
  bilimlarni mustaqil egallashga, kognitiv qiziqishni rivojlantirishga yordam berish, yangi bilimlarni o’zlashtirishga ko’maklashish va motivatsiya berish;
  
• 
  bolalar bilan teng ravishda tashkil etilgan faoliyat;
  
• 
  o’z vaqtida qo’llab-quvvatlash va yordam ko’rsatish;
  
• 
  bolaning shaxsiy qiziqishini qo’llab-quvvatlash;
  
• 
  rivojlanish markazlarida ta’limiy-tarbiyaviy jarayonlarni turli usul va o’yin shakllaridan foydalangan holda tashkil etish: suhbat, hikoya, ko’rsatish, badiiy adabiyotlarni ensiklopedik adabiyotlarni o’qish, ko’rib chiqish va muhokama qilish, tushuntirish, kuzatish, video namoyish qilish, kompyuter taqdimotlarini ko’rish, ijodiy faoliyat, tadqiqot, tajribalar, jonli va jonsiz tabiat sirlari va h.k.;
  

Bolaning rivojlanishi nafaqat ta'lim faoliyatida, balki o’yin faoliyatida ham amalga oshiriladi. Pedagog markazlarda bolalarning o’yin va kognitiv faoliyat davomida bajarayotgan ishlarini kuzatib boradi, tavsiya etilgan materialning bolalar uchun qanchalik qiziqarli va xavfsiz ekanligiga e'tibor qaratadi. Agar kerak bo’lsa, pedagog didaktik materiallarni to’ldiradi yoki almashtirishni amalga oshiradi. Pedagog guruhdagi barcha bolalar besh kun davomida har bir markazga tashrif buyurishini kuzatadi.
Kuzatish va tahlil qilish asosida pedagog har hafta oxirida bolalarning belgilangan maqsadlarga erishganligini belgilaydi, agar muammolar mavjud bo’lsa, ular bilan individual (ota-onalar bilan hamkorlikda) ishlaydi.
Rivojlanish markazlarida uslubiy jihatdan malakali tashkil etilgan ish har bir bolaga o’ziga yoqadigan narsani topishga, ularning o’z kuch va qobiliyatlariga ishonishiga, kattalar
va tengdoshlar bilan qanday munosabatda bo’lishni o’rganishga, tushunishga imkon beradi, bu esa rivojlantiruvchi ta'limning asosidir.

3.