O’zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innavatsiyalar vazirligi samarqand davlat universiteti, O’zbekiston-finlandiya pedagogika unstituti 2-kurs 240-guruh talabasi Samatov Firdavs

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM, FAN VA INNAVATSIYALAR VAZIRLIGI SAMARQAND DAVLAT UNIVERSITETI, O’ZBEKISTON-FINLANDIYA PEDAGOGIKA UNSTITUTI 2-KURS 240-guruh talabasi Samatov Firdavs

KK

KURS ISHI
BAJARDI: Samatov Firdavs
KURS ISHI RAHBARI:
MAVZU :Sulfat kislotaning sanoatda ishlatilishi

Reja

1.Sulfat kislotaning sanoatda olinishi, ishlab chiqarish usullari

2. Kontakt usuli bilan sulfat kislota olish

3. Nitroza usuli bian sulfat kislota olish

4. Sulfat kislota olishda ishlatiladigan asosiy qurilmalar.

5. Sulfat kislota navlari

Sulfat kislotalarning sanoatda olinishi
Ishlab chiqarish usullari. Sulfat kislota X asrdan boshlab olinib kelinmoqda. U temir kuporosini yoki achchiqtoshni qattiq qizdirish natijasida olingan. Hosil bo'lgan og'ir moysimon suyuqlik sulfat kislota kuporos moyi deb atalgan.
2FeSO4 + 2H2O→ 2FeO+ 2H2SO4
XV asrda kimyogarlar oltingugurt va selitra aralashmasini yoqib, sulfat kislota olish mumkinligmi aniqlaganlar. Shu usulda 300 yildan ko'proq vaqt mobaynida sulfat kislota oz miqdorda shisha qolbalar va retortalarda faqat laboratoriyalardagina olingan. XVIII asr o'rtalarida sulfat kislotaga chidamli material - qo'rg'oshin topilgach sulfat kislota qo'rg'oshin idishlar – kameralarda sanoat miqyosida olina boshlangan.
Bunday usul kamerali usul deb ataldi. Bu kameralarda oltingugurt va selitra aralashmasi yoqilgan. Bunda hosil bo'lgan sulfat angidrid kameraga qo'yilgan suv yoki kislota eritmasidayutiladi. Keyinchalik selitra o'rniga nitrat kislota, kameralar o'rniga esa minoralardan (XX asrning boshlarida) foydalanilmoqda. Shuninguchun ham kamerali usulni nitrozali yoki minorali usul deb ataladi.
Kontakt usuli bilan sulfat kislota ishlab chiqarish
Sulfat kislota ishlab chiqarish beshta bo'limni o'z ichiga oladi:  Pech bo'limi (bunda quruq SO2 hosil bo'ladi).  Yuvish bo'limi (bunda SO2 gazi ho'l usul bilan tarkibidagi qo'shimchalardan, ya'ni H2SO4 ning tomchilaridan, suv bug'laridan va kontakt zaharlaridan to'liq tozalanadi).  Kompressor bo'limi (bunda tozalangan gaz so'rib olinib, kontakt apparatiga yuboriladi). Kontakt bo'limi (bunda SO2, gazi katalizator bilan ta'sirlashib — to'qnashib SO3, ga aylanadi). Absorbsiya bo'limi (bunda S03suvga yuttiriladi va H2SO4 ga aylantiriladi).