O‘zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar

Avtomatik rostlash tizimining funksional sxemalari

2. 
   Аvtomatlashtirish vositalarining buyurtma spesifikatsiyasi
   

№	O’lchanayotg an kattalik	O’lchanayotgan kattalik xarakteristikasi	O’rnatilgan joyi	O’lchov asbobi nomi va xarakteristika si	Tipi	Soni	Ishlab chiqarilga n zavod	Izoh
1-1 NS	Noriya elektr yuritgichini boshqarish	Shakarni etkazib berish	Joyida	Magnit yurutuvchi chastotasi Y=50gs	3 SB3, 22 plasti k	1	Siemens
1-2 HS	Noriya elektr yuritgichini boshqarish	Shakarni etkazib berish	Joyida	Universal yoqib o’chirgich	PM12	1	Siemens
1-3 HA	Noriya elektr yuritgichini boshqarish	Shakarni etkazib berish	Shitda	Boshqaruv tugmasi	3SB3 1HP+ 1HZ	1	Siemens
1-4 M	Noriya elektr yuritgichini boshqarish	Shakarni etkazib berish	Joyida	Elektr yuritgich quvvati N= 4kBT	PKE- 212	1	Siemens
HL 1	Noriya elektr yuritgichini boshqarish	Shakarni etkazib berish	Shitda	Signal lampasi kuchlanishi U=220 B	WEG W22	1	CB Altera
2-1	Bunkerda shakar sathini signallash	Shakar ta’minoti	Joyida	Sath sezgir elementi 4...20 mA, 4...20 mA	FMP 232	1	Endress+ Hauser
2-2	Bunkerda	Shakar	Joyida	Signal	LEVE	1	Endress+

	shakar sathini signallash	ta’minoti		o’zgartirgich Kabel uzunligi 1…3 m 90-127 B	LFLE X		Hauser
2-3	Bunkerda shakar sathini signallash	Shakar ta’minoti	Shitda	FMP 232/332	LEVE LFLE X	1	Endress+ Hauser
HL 1	Bunkerda shakar sathini signallash	Shakar ta’minoti	Shitda	Signal lampasi kuchlanishi U=220 B	WEG W22	1	CB Altera
3-1	Siroppishirgi chni haroratini nazorat qilish	Siroppishirish	Joyida	Platinali qarshilik termometri 1х Pt100 Om O 0C standart turli 50°С…+400° С		1	Endress+ Hauser
3-2	Siroppishirgi chni haroratini nazorat qilish	Siroppishirish	Shitda	8-2 segmentli displeyli qiymatni qayt etib boruvchi milliamperm etr	OP23 10	1	Endress+ Hauser
3-3 HL 1	Siroppishirgi chni haroratini nazorat qilish	Siroppishirish	Shitda	Signal lampasi kuchlanishi U=220 B	WEG W22	1	CB Altera
		Shakarni etkazib		Magnit	3

4-1 NS	Noriya elektr yuritgichini boshqarish	berish	Joyida	yurutuvchi chastotasi Y=50gs	SB3, 22 plasti k	1	Siemens
4-2 HS	Nasos elektr yuritgichini boshqarish	Shakarni etkazib berish	Joyida	Universal yoqib o’chirgich	PM12	1	Siemens
4-3 HA	Nasos elektr yuritgichini boshqarish	Shakarni etkazib berish	Shitda	Boshqaruv tugmasi	3SB3 1HP+ 1HZ	1	Siemens
4-4 M	Nasos elektr yuritgichini boshqarish	Shakarni etkazib berish	Joyida	Elektr yuritgich quvvati N= 4kBT	PKE- 212	1	Siemens
5-1	Filtrga kelayotgan sirop bosimini ulchash	Agressiv emas	Joyida	Bosimni ulchash qurilmasi COPLANAR 3051S Diapazon 0..310 kPa 4- 20mA chiqish signali	Rese mout 3051s	1	METRAN
5-2	Filtrga kelayotgan sirop bosimini o’lchash	Agressiv emas	Shitda	8x2 segmentli displeyli qiymatni qayd etib boruvchi milliamperm etr	OP23 010	1	METRAN
6-1	Qizdirgich			Platinali

	haroratini rostlash	Agressiv emas	Joyida	qarshilik termometri KTSP M 226 aniqlik sinfi 0.20…1 diapazon 30..350 chiqish signali raqamli 4- 20mA	Series 200 M- 226 TCP	1	METRAN
6-2	Qizdirgich haroratini rostlash	Agressiv emas	Joyida	8x2segmentli displeyli qiymatni qayd etib boruvchi milliamperm etr	OP23 010	1	METRAN
6-3	Qizdirgich haroratini rostlash	Agressiv emas	Shitda	Rostlash klapani. Flowpro 50mm germetiklik sinfi 5	Flows erve	1	HONEY WEL
6-4	Qizdirgich haroratini rostlash	Agressiv emas	Joyida	Rostlash klapani. Flowpro 50mm germetiklik sinfi 5	Flows erve	1	HONEY WEL
7-1	Achitish kupaji bosimini nazorat qilish	Agressiv emas	Joyida	0 дан 0,6 гача; 1; 1,6; 2,5; 4; 6; 10; 16; 25; 40; 60; 100; 160; 250; 400; 600 -1 дан 0 гача -1 дан 0,6 гача; 1,5; 3; 5; 9; 15; 24	MPTI	1	Manotom
8-1	Achitish kupaji haroratini nazorat qilish	Achitish kupaji	Joyida	Platinali qarshilik termometri 1х Pt100 Om O 0C standart turli 50°С…+400° С	Omni grad TST 414	1	Endress+ Hauser
8-2	Achitish kupaji haroratini nazorat qilish	Achitish kupaji	Shitda	8-2 segmentli displeyli qiymatni qayt etib boruvchi milliamperm etr	OP23 10	1	Endress+ Hauser
9-1 NS	Noriya elektr yuritgichini boshqarish	Shakarni etkazib berish	Joyida	Magnit Yurutuvchi chastotasi Y=50gs	3 SB3, 22 plasti k	1	Siemens
9-2 HS	Nasos elektr yuritgichini boshqarish	Shakarni etkazib berish	Joyida	Universal yoqib o’chirgich	PM12	1	Siemens
9-3 HA	Nasos elektr yuritgichini boshqarish	Shakarni etkazib berish	Shitda	Boshqaruv tugmasi	3SB3 1HP+ 1HZ	1	Siemens
9-4 M	Nasos elektr yuritgichini boshqarish	Shakarni etkazib berish	Joyida	Elektr yuritgich quvvati N= 4kBT	PKE- 212	1	Siemens
HL 1	Nasos elektr yuritgichini boshqarish	Shakarni etkazib berish	Shitda	Signal lampasi kuchlanishi U=220 B	WEG W22	1	CB Altera

2.3. Rostlash organining hisobi

Tizimlarni bir necha xususiyatlari avvaldan ma’lum bo‘lgan kichkina tizimchalarga bo‘lib fizika, mexanika, kimyo qonunlari asosida analitik modellashtirishga asoslangan bo‘lib, bu tizimchalar modellarining yig‘indisi katta tizim modelini ifoda etadi.
Ma’lumki, avtomatlashtirish elementlarini analitik usulda modellashtirishda va rostlash tizimining optimal ko’rsatkichlarini aniqlashda quyidagi bosqichlar amalga oshiriladi:

1. 
   Olingan obyekt yaxshilab o‘rganiladi;
   
2. 
   Obyektning kirish va chiqish parametrlari aniqlanadi;
   
3. 
   Obyekt parametrlaridan boshqaruvchi va boshqariluvchi parametrlar aniqlanadi;
   
4. 
   Obyektning matematik va kompyuter modellari topiladi. Buning uchun obyekt ko’p zonali (kvaziobyektli) deb qabul qilindi.
   
5. 
   Avtomatlashtirilgan rostlash tizimining kompyuter modeli yaratiladi; 6. Tizim uchun eng optimal sharoit aniqlanadi.
   

Rostlanadigan parametri bitta y(τ) bo‘lgan avtomatik rostlash tizimining funksional struktura sxemasi quyidagi rasmda ko‘rsatilgan (3-rasm).

3-rasm. Avtomatik rostlash tizimining funksional sxemasi
BO-boshqaruv obyekti, Datchik -o‘lchov qurilma, R-rostlagich,IQ-ijrochi qurilma.
Mazkur tizim boshqaruv obyekti(BO) hamda o‘lchov ma’lumot tizimi(O‘MT), rostlagich va ijrochi qurilmanalni o‘z ichiga oluvchi rostlash tizimlaridan iboratlir. Boshqaruv obyekti sifatida kimyo – texnologiyaning barcha jarayonlarini qarash mumkin. Bunda jarayonning qaysidir parametri avvaldan berilgan ma’lum bir qiymatda ushlab turilishi yoki belgilangan dastur bo‘yicha o‘zgartirilishi talab etiladi. Masalan, boshqaruv obyekti sifatida kimyoviy jarayon boradigan reaktorni keltirish mumkin. U xolda reaktorlagi modda konsentratsiyasi boshqariluvchi, unga berilayotgan xarorat esa boshqaruvchi parametr bo‘lishi mumkin.
Boshqaruv qurilmasi tarkibiga kiruvchi elementoarni batafsil ko‘rib o‘tamiz.
O’lchovchi qurilma ( sezgir element, sensor) – rostlanadigan parametrni qabul qilish va qayta ishlashda qulay bo‘ladigan o‘lchov ma’lumoti signaliga o‘zgartirish uchun mo‘ljallangan. Maslalan, termoelektrik signal o‘zgartirgich bir-biriga kavsharlangan ikkita turli o‘tkazgichlardan ibota bo‘lib, xaroratni termoelektr yurituvchi kuchga aylantiradi (TEYUK).
Rostlagich (R) taqqoslash elementi yordamida rostlanayotgan parametr qiymatining berilgan qiymatdan qanchalik og‘ishini aniqlaydi va shunga ko‘ra rostlash ta’sirini ishlab chiqadi. Rostlagichning signali har boim ham ijrochi qurilmani ishga tushurishga etavermaydi. Bunday xollarda esa rostlagich quvvat kuchaytirgich bilan jixozlanadi.
Rostlagichdan olingan signalga mutanosib ravishda texnologik jarayonga ta’sir ko‘rsatuvchi avtomatik boshqarish tizimi qurilmasi ijrochi qurilma (IQ) deb nomlanadi. Odatda uni ikkita tashkil etuvchi elementlarga ajratish mumkin: rostlovchi organ hamda ijrochi mexanizmdan iborat.
Ijrochi mexanizm (IM) rostlagichdan kelayotgan komanda signal quvvatini quchaytirib, rostlovchi organga (RO) ta’sir ko‘rsatadi. Rostlovchi organ zatvorini suruvchi ijrochi mexanizmlar ijrochi dvigatellar yoki servodvigatellar deb ham nomlanadi.
Rostlash organi (RO ) boshqaruv obyektining rostlanadigan parametriga ta’sir ko‘rsatadigan material yoki energiya oqimini o‘zgartiruvchi texnik vositadir. Bu qurilma boshqaruv obyektiga bevosita ta’sir ko‘rsatib, rostlanadigan kattalik qiymatini berilgan qiymatda ushlab turish yoki uni belgilangan qonuniyat bo‘yicha o‘zgartirishni amalga oshiradi.
Kirish ta’siri kanali bo‘yicha rostlash tizimlarining dinamik xususiyatlarini tadqiq qilishda avtomatik rostlash tizimini 4-rasmda keltirilgandek soddalashtirilgan strukturada tasvirlash mumkin. Bunda kirish – topshiriq beruvchi ta’sir y_T(τ), chiqish signali esa rostlanayotgan kattalik y(τ)ni ifodalaydi. G‘alayonlantiruvchi ta’sir esa mavjud emas yoki o‘zgarmas deb qaraladi.