O’zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi

1.2.Vektorning bazisdagi koordinatasi. Qism fazolar ustida amallar.
Faraz qiliylik biror n o`lchovli fazo bo`lsin uning bazisi vektorlardan iborat bo`lsin. Endi quyidagi vektorlar sistemasini olaylik.
(8) Bu (8) chiziqli bog`langan.shuning uchun (2) dagi ni qolganlari orqali ifodalash mumkin.
(9)
Bu (9) vektorning asis orqali ifodalanishi deyiladi. Bundagi
(10)
Sonlar agar vektorning bazisdagi koordinatalari deyiladi. Agar biz bazisdagi boshqa bir
(11)

Bazisi tanlansak, u holda o`sha biz qarayotgan vektorning koordinitalari boshqa bo`ladi, ya`ni

(12)
Biz vektorning (8) (va (11) bazisdagi koordinatalari orasidagi bog`lanish keltirib chiqarishimiz mumkin. Buning uchun (1) dagi xar bir vektorni (11) asis orqali ifodalaymiz va bu ifodalarni (9) ga qo`yamiz. Natijada (12) ga asosan biz va larga bog`liq bo`lgan sistemani xosil qalamiz. Bu sistemani Larga nisbatan chiziqli tenglamalar sistemasi ko`rinishda echamiz. Natijada quyidagilarga ega bo`lamiz.
(13)
Bu (7) bazis o`zgarganda koordinatalarning o`zgarishi deyiladi.
Izomorf fazolar.
Faraz qaliylik va chiziqli fazolar bo`lsin, ularni elementlarini quyidagicha belgilaymiz.

Ta`rif. Agar va fazolarning vektorlari orasida o`zaro bir qiymatli moslik o`rgatilgan, bo`lib bu moslik ikki vektorning yig`indisi va soni ko`paytirish amallariga nisbatan ham o`rinli bo`lsa, u holda bunday fazolar izomorf fazolar deyiladi
Bu ta`rifni quyidagicha ifodalash mumkin.

R₁R₂
Izomorf fazoga taaluqli bo`lgan teoremani keltiramiz.
Teorema. Hamma bir hil o`lchovli fazolar bir-biriga izomorfdir.
_Isbot. Faraz qilaylik va fazolar bir hil o`lchovli bo`lsin. Ularning bazislarini mos ravishda va deb olaylik. Endi
vektorga monoton. vektorni mos qilib qo`yamiz. Bu moslik o`zaro bir qaymatlidir. Bunday moslik vektorlarni qo`shishda ham va soni vektorga ko`paytirishda ham saqlanadi. Demak o`lchovli va fazolar bir-biriga izomorfdir, ya`ni R₁R₂. Teorema isbot bo`ldi.
Qism fazolar.
Faraz qilaylik biror fazo bo`lsin. Bu fazoning vektorlaridan to`plam tuzaylik Agar to`plam tuzaylik. Agar to`plam fazo shartlarini qanoatlantirsa u qism fazo deyiladi. Endi quyidagi vektorlarni olaylik.
(14)
Bu vektorlardan quyidagi ifodani tuzaylik.
(15)
Bu (2) yig`indi sistemaning chiziqli kombinatsiyasi deyiladi. Endi (2) o`xshash (16)
kombinatsiya tuzaylik. Bunday to`plam ya`ni
(17)
To`plam fazo shartlarini qanoatlantiradi. Demak -qism fazo, ya`ni .
Bunday qism fazo chiziqli kobik deyiladi.buning o`lchovi fazoning o`lchovidan ortiq emas. -ning o`lchovini S- desak, u holda .
fazodan ixtiyoriy . -tayinlangan. Ixtiyoriy vektorni olib qaraylik.
(18)
Vektorlar sistemani tuzaylik. vektorlar vektorlarni bo`yicha siljishi deyiladi. Bunday vektorlar to`plami fazoning bir qismi bo`lib qism fazoni tashkil etadi. Buni tekshirib ko`rish mumkin. H qism fazolar chiziqli ko`phillik deyiladi.