O’zbekiston respublikasi oliy ta'lim fan va innovatsiyalar vazirligi toshkent moliya instituti sirtqi fakulteti

II. Balansning tuzilishi va uning moddalari


Aktivlar - tegishli baholashdan o'tgan va balansga qo'yiladigan korxona mulki bo'lgan barcha mulkiy, mulkiy huquqlarning yig'indisi. Bunga ishlab chiqarish vositalari va asosiy vositalar (OT), debitorlik qarzlari va tashkilotning umumiy mulkiy rasmini tashkil etadigan barcha narsalar kiradi.
Aktiv salbiy bo'lishi mumkin emas, chunki bu biznes yuritish uchun real mablag'lardir. Ularni hisoblash, o'lchash yoki tortish mumkin, chunki ular miqdoriy asosga ega.
Eng ishonchli aktivlar bu jiddiy yo'qotishsiz naqd pulni osongina oladigan aktivlardir. Shuning uchun bu aktivlar deyiladi suyuq:

• 
  pul mablag'lari,
  
• 
  tayyor mahsulot zaxiralari,
  
• 
  qisqa muddatli investitsiyalar va boshqalar.
  

Shunga ko'ra, suyuqlik Aktivlarni hozirgi qiymatini juda katta yo'qotish bilan naqd pulga ega bo'lgan mulk deb atash mumkin yoki uzoq vaqtdan keyin qoplanishi mumkin:

• 
  ishlab chiqarish vositalari
  
• 
  Asosiy vositalar,
  
• 
  muddati o'tgan qarzdorlik qarzlari va boshqa.
  

Aktivlardan foydalangan holda kompaniya rahbariyati foyda olishi, uni boshqarishi, moliyaviy oqimlarning darajasini oshirish uchun uni to'g'ri yo'nalishga yo'naltirishi mumkin.


Buxgalteriya hisobidagi aktivlar va majburiyatlar:

Buxgalteriya hisobi aktivlar va passivlar balansiga asoslanadi - bu ikkita vertikal maydonli jadval bilan ko'rsatilgan balansning qismlari. Chap tomonda faol hisobvaraqlar ko'rsatilib, ularda korxonaning barcha mavjud mablag'lari, ularning taqsimlanishi aks ettiriladi. O'ng tomonda passiv hisobvaraqlar mavjud bo'lib, ular mablag'larning qaysi manbalaridan paydo bo'lganligini tushuntirib berishdi.

Aslida, bir xil ma'lumotlar jadvalning turli qismlarida keltirilgan, ularning maqsadlariga qarab faqat guruhlarga bo'linadi va turli ustunlarga yoziladi. Shuning uchun aktivlar miqdori majburiyatlar miqdoriga teng bo'lishi kerak, bu aniq balans.
Aktivlarning umumiy miqdori "balans valyutasi" deb nomlanadi va kompaniyaning iqtisodiy faoliyati hajmini baholash uchun ishlatiladi.
O’zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan 2003-yil 24-yanvarda ro’yxatga olingan O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining 2002-yil-27-dekabrdan 140-sonli buyrug’i bilan moliyaviy hisobotlarning yangi shakllari tasdiqlangan. Quyida ushbu tasdiqlangan balans shaklini keltiramiz

2-jadval