O`zbekiston Respublikasi Oliy Ta’lim, Fan va Innovatsiyalar Vazirligi


Download 425.95 Kb.
bet3/6
Sana30.04.2023
Hajmi425.95 Kb.
#1404921
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
Xurramov Og’abek 3mahsulot sifati

Метрология пойдеворига аждодларимиз жуда қадимдан ғишт куйиб келишган. Дастлаб, улар кундалик ишларида зарур булган вакт, узунлик, юза, хажм ва оғирликларни (массани) ўлчаш учун керак булган усулларни топиб, улардан амалда фойдаланишган.

  • Метрология пойдеворига аждодларимиз жуда қадимдан ғишт куйиб келишган. Дастлаб, улар кундалик ишларида зарур булган вакт, узунлик, юза, хажм ва оғирликларни (массани) ўлчаш учун керак булган усулларни топиб, улардан амалда фойдаланишган.
  • Бой маданий меросга эга булган, жахон фани хазинасига улкан хисса кушган ўзбек халқи кадимдан метрология сохасига ва унинг ривожланишига катга ахамият бериб келган. Шунинг учун бўлса керак, халкимиз томонидан шу соха га тегишли юзлаб накдлар ва доллар яратилган:
  • • «Богни боқсанг бог булур, ботмон-ботмон ёг булур»;
  • • «Емак туз билан, туз улчов билан»;
  • • «Етти ўлчаб, бир кес;
  • • «Хар ернинг уз ботмони бор»;
  • • «Хар ерни килма орзу, хар ерда бор тошу-тарозу» ва х.к.
  • Сув сарфини улчашда кулланиладиган ўлчов ва ўлчаш бирликларни хам халқимиз томонидан яратилган. «Кулоч» (11,5 л/с), «Тегирмон» (1 Т = 5 кулок, = 5 7 -5 8 л/с) сингари ўлчаш бирликлари бунга мисол бўла олади. Масалан-Бобурнинг «Бобурнома» асарида шундай сатрлар бор: «Яна бу богаинг суви оздир, мунга бир тегирмон сувни сопкун олиб, келтурмок керак». Массани ўлчаш учун бир нарсанинг массаси иккинчи нарсанинг массаси билан солиштирилган, бунда асосан дон (арпа (0,041 г), бугдой, нухат(0,18-0,20 г)ва х-к.) ва мева (дана к, ёнгоц га х.к.) доналаридан фойдаланилган.

Ишлаб чикариш ва унинг тармоқларида метрологик хизмат ва таъминот

  • Ишлаб чикариш ва унинг тармоқларида метрологик хизмат ва таъминот
  • Ўлчаш информациясига нафакат микдор бўйича талаблар, балки сифат бўйича хам талаблар кўйилади. Бунга унинг (ўлчашнинг) аниклиги, ишончлилиги, тан нархи ва самарадорлиги каби тавсифлар киради. Барча сифат тавсифларининг асосида метрологик таъминот ётади. Метрологик таъминотни шундай таърифлаш мумкин:
  • ўлчашлар бирлигиии таъминлаш ва талаб этилган аникдикка эришиш учун зарур булган техникавий воситалар, тартиб ва қоидаларнинг, меъёрларнинг, илмий ва ташкилий асосларнинг белгиланиши ва тадбиқ этилиши. Ушбу тавсифдан келиб чикиб айтиш мумкинки, метрологик таъминотнпнг вазифасига қуйидагилар юклатилган:
  • ўлчаш воситаларининг ишга яроқлилигини ташкил этиш, таъминлаш ва тадбик этиш;
  • ўлчашларни амалга ошириш, унинг натижаларини кайта ишлаш ва тавсия этиш борасидаги меъёрий хужжатларни ишлаб чиқиш ва тадбик этиш;
  • хужжатларни экспертизадан утказиш;
  • ўлчаш воситаларининг давлат синовлари;
  • ўлчаш воситаларининг ва услубларининг метрологии аттестацияси ва хоказолар.

Download 425.95 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling