O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim fan va innovatsiyalar vazirligi farg‘ona politenika instituti

^{O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI}
OLIY TA’LIM FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI


FARG‘ONA POLITENIKA INSTITUTI

“ENERGETIKA” FAKULTETI

“ELEKTR ENERGETIKASI” KAFEDRASI

“Shahar elektr ta’minoti”

Fanidan
KURS LOYIHASI
Bajardi: Musurmonov. T
47-19 EE guruh


Qabul qildi: Xalilova. F


Taqrizchi: Nasretdinova. F


Kafedra mudiri: dost.Xoliddinov. I

Farg‘ona – 2023

MUNDARIJA.

KIRISH 3
I – BOB. 5
SHAHAR ELEKTR ISTE’MOLCHILARNING ELEKTR YUKLAMALARINI HISOLASH 5
1.1. Turar-joy binolari elektr yuklamalarini hisoblash 5
1.2. Jamoat binolari elektr yuklamalarini hisoblash 13
II– BOB. 20
TRANSFORMATOR PUNKITI JOYINI VA QUVVATINI HISOBLASH. 20
2.1. Elektr iste’molchilarini tarif stavkalari va narxlari. 20
2.2. Elektr energiyasi narxlari. 21
2.3. Elektr iste’molchilarning elektr ta’minoti toifalari. 23
2.4. Transformator podstansiyasining soni va quvvatini tanlash. 28
III – BOB. 33
MIKRORAYON UCHUN ELEKTR TA’MINOTI SXEMASINI TANLASH. 33
3.1. Mikrorayon TP o‘rnatish joyini markazini aniqash 33
3.2. TP uchun bosh plan sxemasini qurish. 38
3.2.1-rasm. Binolarning joylashuv o’rni sxemasi 38
3.2.1-rasm. Elektr ta’minotining bir chiziqli sxemasi 38
IV – BOB. 39
YUQORI KUCHLANISH UCHUN KABEL LINIYA TANLASH. 39
4.1. Yuqori kuchlanishli kabellarni hisobiy tokini topish. 39
4.2. Yuqori kuchlanishli kabelning markasini aniqlash. 41
5.1. Qisqa tutashuv toklarini aniqlash. 45
5.2. Kommutatsion apparaturalarni tanlash. 52
Foydalanilgan adabiyotlar 56

KIRISH

Shahar elektr energiyasining kata iste’molchilaridir, chunki ular nafaqat aholining kata qismini, balki ko‘plab sanoat korxonalarini ham istiqomat qiladi.
Shaharning kattaligiga qarab, uning hududida joylashgan iste’molchilarni quvvat bilan ta’minlash uchun tegishli elektr ta’minoti tizimi ta’minlash kerak. Elektr ta’minoti tizimi shaharning barcha iste’molchilarini, shu jumladan sanoat korxonalarini qamrab oladi.
Kichik shahar ko‘pincha mustaqil elektr ta’minoti tizimiga ega yirik sanoat korxonalari yonida joylashgan.
Shaharlarning rivojlanishi elektr taqsimlash tarmoqlarining tegishli ravishda rivojlanishini talab qiladi. Iste’molchilarning asosiy qismini yetkazib berish uchun 6-10 kV taqsimlash tarmog‘i va 0,38 kV umumiy tarmoq ishlatiladi.
Shaharlar elektr energiyasini iste’mol qilishning ko‘payishi bilan ajralib turadi, bu esa elektr tarmoqlarining muntazam rivojlanishini talab qiladi. Elektr energiyasini iste’mol qilishning o‘sish nafaqat aholi sonining ko‘payishi va sanoatning rivojlanishi bilan, balki elektr energiyasining aholi hayotining barcha sohalariga doimiy kirib borishi bilan bog‘liq. Shaharlarda maishiy va kommunal xizmatlar uchun elektr energiyasi iste’moli o‘sib bormoqda.
Hozirgi vaqtda ishlab chiqarilgan energiyaning 40 foizigacha shahar tarqatish tarmoqlari orqali yetkazib berilmoqda. Shunday qilib, tarmoqlar mustaqil energiya maydoniga aylanmoqda va ularni oqilona qurish muammosi ma’lum milliy iqtisodiy ahamiyatga ega bo‘ladi.
Shaharning elektr ta’minoti tizimi deganda shaharda joylashgan va iste’molchilarni elektr energiyasi bilan ta’minlash uchun mo‘ljallangan elektr tarmoqlari va transformator podstansiyalari majmui tushuniladi.
Shaharning elektr ta’minoti tizimi barcha qo‘llaniladigan kuchlanishlarning elektr tarmoqlarining kombinatsiyasiyasidir. Bunga elektr ta’minoti tarmoqlari (35 kV va undan yuqori kuchlanishli liniyalar, 35 – 110 /6 – 10 kV podstansiyalar), tarqatish tarmoqlari ( 6 – 10 kV va 0,4/0,23 kV kuchlanishli liniyalar) va 6 – 10 / 0,4 kV transformator podstansiyalari kiradi.
Tizimning asosiy ko‘rsatkichlari mahalliy sharoitlar bilan belgilanadi: shahar hajmi, quvvat manbalarining mavjudligi, iste’molchilarning xususiyatlari va boshqalar.
6 – 10 kV kuchlanishli shahar elektr tarmoqlari har qanday mikrorayonda elektr ta’minoti ishonchliligining barcha toifalari iste’molchilari bo‘lishi mumkinligi bilan ajralib turadi. Tabiiyki, bu ham tarmoq sxemasini to‘g‘ri tuzishni talab qiladi.