O’zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti elektronika va aftamatika fakulteti tja 184-20 guruh talabasi Toshtemirov Ulug’bekning Raqamli boshqarish tizimi fanidan

Axborotni kompyuterda tasvirlash
Kompyuter faqat sonli ko’rinishda ifodalangan axborotni qayta ishlay oladi. Shuning uchun kompyuterda qayta ishlanishi lozim bo’lgan axborotni sonli ko’rinishda tasvirlash kerak. Boshlang’ich ma‘lumot kompyuterga kiritilishi jarayonida har bir raqamga, harfga va belgiga ma‘lum bir son mos quyiladi. Kelgusida kompyuterga ishlatiladigan barcha harflarni, raqamlarni va belgilarni qisqaroq belgi yoki simvol deb ishlatamiz. Belgilar bilan ularga mos quyiladigan sonlar orasida moslik o’rnatish belgilarni kodlash deyiladi.
Kompyuterda barcha belgilar 0 va 1 raqamlari yordamida kodlanadi. Bunday kodlash ikkili kodlash deyiladi. 0 va 1 raqamlari bitlar deb ataladi. Bu atama quyidagi ingliz so’zlarida kelib chiqqan: binary digit – ikkilik raqamlar. Har bir belgi 8 ta 0 va 1 lar ketma-ketligi ko’rinishida kodlanadi. Masalan, katta A harfining kodi, 9 raqamining kodi, + va ) belgilarining kodi quyidagicha.
А - 01000001 + - 00101011
9 - 00110011 ) - 00101001

EHMda operatsiyalar bajarish uchun sonlar maxsus mashina kodlari bilan kodlanadi.

EHMning arifmetik mantiqiy qurilma (AMQ) si sonlarni o’zluksiz ayirish va qo’shish operatsiyalarini qisqartirish maqsadida to’g’ri, to’ldirish va teskari kodlar ishlatiladi.
To’g’ri kod. Sonlarni absalyut ahamiyatini mos keluvchi belgi asosi: musbat va manfiy

ikqilik sonni to’g’ri kodlash formulasi quyidagi ko’rinishga ega:
(1)
Masalan: 1. ва 2. sonlari to’g’ri kodda quyidagi ko’rinishga ega.

1. uchun
2. uchun
(1) formuladan ko’rish mumkinki, nol to’g’ri kodda manfiy va musbat bo’lishi mumkin:

To’g’ri kod xotira qurilmasida sonlarni saqlash uchun, kiritish va chiqarish qurilmalarida shuningdeq ko’paytirish amalini bajarishda qo’llaniladi.
To’ldirish kod. A sonini ikqilik sanoq tizimsida to’ldirish kod formulasi quyidagi ko’rinishga ega:
(2)