O'zbekiston respublikasi oliy ta'lim va innovatsiya vazirligi

O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA'LIM VA INNOVATSIYA VAZIRLIGI

TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI

,,IQTISODIYOT '' KAFEDRASI

,,IQTISODIYOT NAZARIYASI "FANIDAN

KURS ISHI

Mavzu: Iqtisodiy xarajatlar, uning tarkibi va turlari.

Bajardi:Soliq va sug'urta fakulteti

soliqlar va soliqqa tortish yo'nalishi
ST-71 guruh talabasi
Asadov Bekzodjon Bobomurod o’g’li

Ilmiy rahbar:

TOSHKENT-2023

Mavzu:Iqtisodiy harajatlar,ularning turlari va tarkibi

Reja:
I.Kirish
II.Asosiy qism

1. 
   Iqtisodiy xarajatlar va ularning turlari
   

2.Iqtisodiy xarajatlar haqida turli yondashuvlar.
3.Iqtisodiy xarajatlar kamaytirish yo’llar.
III.Xulosa
IV.Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati

KIRISH
Iqtisodiy xarajatlar - safarbarlik manba bog'liq ayrim xarajatlar hisoblanadi. ikkinchisi moddiy tovar va xizmatlar yaratish uchun zarur. xarajatlar tabiatini tavsiflovchi ikki asosiy nuqtalari bor. Barcha har bir resursni birinchi qo'llash cheklangan. Ikkinchidan, ishlab chiqarish ishlatiladigan har bir turi, ariza kamida ikki muqobil tadbirlarni bor.uchrashdi kerak ehtiyojlari mavjud xilma-xillik nuqtai nazardan, bu resurslarni yo'qligini yaratadi. Bu aslida bir muammo emas tanlash. Iqtisodiy muqobil mahsulotlar ishlab chiqarish rad tufayli xarajatlar. resurslarni jalb qilish bilan bog'liq barcha xarajatlar, muqobil sifatida qabul qilinadi (yollash). Boshqa so'zlar bilan aytganda, ishlab chiqarish jarayoniga jalb qilingan har bir resurs miqdori, bu ishlab chiqarish omil amalga oshirish uchun barcha mavjud imkoniyatlarni eng yaxshi qiymati muvofiq tashkil etiladi. Bu muqobil munosabati bilan (iqtisodiy) xarajatlar foydalanish kelib chiqadigan xarajatlar bo'lgan iqtisodiy resurslardan ma'lum tovarlar ishlab chiqarishda. Shu bilan birga ular o'z yo'qolgan imkoniyatlar (resurslar) foydalanish, balki boshqa maqsadlarda asoslangan baholanadi.
Biznes nuqtai nazaridan iqtisodiy xarajatlar yetkazib beruvchi tomonidan amalga oshiriladi o'sha to'lovlar, bo'lgan kirishlar sanoatida bunday muqobil ilovalar qochirish uchun. Bu to'lovlar ichki yoki tashqi bo'lishi mumkin. Shunday qilib, u pul (tashqi ochiq) va yashirin (ichki ko'rib chiqilishi mumkin libos) xarajatlar. Tashqi xarajatlar emas kompaniyasi hamraisi egalari bo'lgan resurslar uchun etkazib beruvchi uchun to'lovlarni o'z ichiga oladi. Bu xarajatlar o'z ichiga oladi, masalan, ish haqi, shunday qilib, uchinchi tomon yetkazib beruvchilari tomonidan taqdim etiladi va materiallar, xomashyo, energiya, butlovchi buyumlar, uchun to'lov.
Tashkilot unga tegishli resurslarni foydalanishingiz mumkin. Bu holda, biz ichki xarajatlarini ko'rib. Bu xarajatlarni mulkni qaratilgan va resurslar yolg'iz ishlatiladi. Ichki xarajatlar (iloji muqobil dan) ulardan foydalanish eng yaxshi tartibga solishga, olingan bo'lishi mumkin ish bilan pul to'lovlar teng. Bu holda biz o'z biznesini yaratish jarayonida bosh rad bo'lgan ba'zi daromad bilan shug'ullanish. Bunday daromad, o'z ichiga olishi mumkin kompaniyaning rivojlanishida unda investitsiya emas, balki, agar, masalan, ish haqi, u kreditlash band bo'lsa qabul yoki foiz daromad qilaman.
Ichki xarajatlar tadbirkor ajralmas tarkibiy qismi bo'lgan nominal foyda bo'ladi. Bu vaqtda sanoatda mavjud daromad minimal miqdori va biznesda bir tadbirkor o'tkazish imkoniga ega bo'lgan. Iqtisodiy va buxgalteriya xarajatlarni
Bu faqat tashqi xarajatlar amalda hisobga olinadi ta'kidlash lozim. Ular nomini ega Buxgalteriya xarajatlari. Tufayli ichki qiymati buxgalteriya ishlatiladigan emas aslida, moliyaviy Turkcha daromad o'rtasidagi farq bo'ladi Gross (daromad) va tashqi xarajatlar. Bu holda, iqtisodiy foyda yalpi daromad va iqtisodiy xarajatlar o'rtasidagi farq bo'ladi. Moliyaviy daromadi qiymati ichki xarajatlar qiymati nisbatan har doim katta. Shunday qilib, ham foyda hujjatlarga ko'ra, kompaniya iqtisodiy daromad bo'lmasligi mumkin. Ba'zi vaziyatlarda, tashkilot ham zarar duchor bo'lishingiz mumkin. iqtisodiy xarajatlarni - yalpi daromad, barcha xarajatlarni qamrab olmaydi, bu vaziyat sodir bo'ladi.


Iqtisodiy xarajatlar va ularning turlari.
Milliy iqtisodiyotdagi ishlab chiqarish birliklari (korxona, firma) o‘z faoliyati natijalaridan ko‘proq foyda olishga harakat qiladilar. Har qanday korxona oladigan foyda nafaqat o‘zining tovarini ancha yuqori narxlarda sotishga, balki tovar ishlab chiqarish va uni sotishga qilinadigan sarf-xarajatlarni kamaytirishga ham intiladi. Tovarlarni sotish narxlari asosan korxona faoliyatiga bogliq bolmagan tashqi sharoitlar bilan belgilansa, ishlab chiqarish sarf-xarajatlari korxonaning ishlab chiqarish va tayyor tovarlarni sotish jarayonlarini tashkil qilish samaradorligi darajasiga bogliq. Lekin har qanday tovarni ishlab chiqarish va sotish uchun ma’lum sarf-xarajatlar talab etiladi.
Hozirda ishlab chiqarish xarajatlarini tadqiq qilishda ikki xil nuqtai nazardan - klassik va neoklassik yoki zamonaviy yondashish mavjud. Klassik nazariya yondashuviga ko‘ra, ishlab chiqarish xarajatlari — bu mahsulot ishlab chiqarish uchun amalga oshirilgan barcha jonli mehnat, pul va moddiy sarflardir. Umumiy nazariy jihatdan quyidagilarni farqlash lozim: 1) ishlab chiqarishning ijtimoiy xarajatlari yoki mahsulot qiymati; 2) korxona (firma)ning individual ishlab chiqarish xarajatlari. '
Ijtimoiy ishlab chiqarish xarajatlari — bu mahsulot ishlab chiqarish uchun ijtimoiy zaruriy mehnatning umumiy (jonli va moddiylashgan) sarflaridir. Ular mazkur mahsulotni ishlab chiqarish jamiyat uchun qanchaga tushganligini ko‘rsatadi* Tovar ishlab chiqarish sharoitida ijtimoiy xarajatlar pul shaklida namoyon boladi va tovar qiymatiga muvofiq tushadi, ya’ni: