O`zbekiston respublikasi oliy ta’lim vazirligi universiteti

2.1. IBTIDOIY SAN'AT MAZILGOXLARI:

Tosh asrining sungi bosqichlarida ayniqsa mezolit (urta tosh asri) davridagi qimmatli yodgorliklarni oladigan bo'lsak bu davirda tasviriy san'atning Altamer, Neo, Uch birodar, Pinedel, Sa?royi Kabir, Kakova ?ori, Lena, Еnisiy, Obь, Amur, Alyaska, Sakalin, Mu?iliston, O'zbekistondagi Zarautsoy, Tojikistondagi Shehta Qori, Bitik chashma, Qirg’izistondagi Sari- jaz er yuzining turli joylaridan topilgan boshqa namunalar ayniqsa diqqatga sazovvardir.

2. TASVIRIY SAN'AT

“Ibtidoiy davirda oxak tosh Mirgelь kabi yumshoq toshlardan ba'zan ayol va erkaklarning tasvirlarini ishlash odat bo'lgan. Еr yuzining turli joylaridan, hususan sobix SSR dagi Gagarina, Kostinka, Malьta va boshqa erlardan topilgan haykallar shular jumlasiga kiradi. Ayollarning tasviri ayniqsa reolistik tarzda bo'lib, ularning onalik va jinsiy belgilari burtirib ko'rsatilgan.”

2. 
   IBTIDOIY MUSI?A
   

“Qo'shiq, ertak, musiqa, maqol va halq iqtisodiyotining boshqa turlari ibtidoiy san'atning ajralmas qismini tashkil qiladi qo'shiq, ettak, musiqa, maqol, matal va boshqalarning vujudga kelishi qam kishilikning ibtidoiy davriga borib taqaladi.”


XULOSA.
Odamlar tabiat bilan kurashda, uni bo'ysindirish yo'lida juda kup g’ayrat va mexnat sarf qildilar. Daxal shakilsiz tosh parchalarining eng birinchi oddiy qurollarga aylanishi, odamlarni olovdan foydalanishni bilib olishlari. Go'shtni olovda pishirib eyishni, suyakdan qurollarni yasashlari, doimiy yashaydigan dastlabki turar joylarning vujudga kelishi uchun necha yuz ming xatto million yillar kerak buldi. Inson oddiy termachilik va deqqonchilikdan sug’orma deqqonchilik va chorvachilikka etib kelguncha ajoyib sopol idishlar va xar hil buyumlar, ya'ni metalldan ishlangan ashyolar qamda qurollarni kashf qilguncha juda katta davirni 2-2.5 million yillik tarihiy davirni bosib o'tdi.
Lekin bu yo'lda juda katta qiyinchiliklarga duch kelib, kuplab qurbonlar xam berdi. Ammo xar qancha mashaqqatlarga duch kelishiga qaramay, inson qiyinchilikni enga borib, ilxor tarihiy rivojlanishi yo'lida olg’a qarab odim tashlab, kelajak avlod uchun zarur bo'lgan jamiyatga asos soldi.
Ibtidoiy poda davrining ohiriga kelib, ibtidoiy kishilar xayotida juda katta o'zgarishlar sodir bo'ldi. Bu o'zgarishlar kishilarning avvola tashqi qiyofasi, tafakkur doirasi, nutqi, ishlab chiqarish qurollari va ho'jaligida ko'zga tashlanadi. Insonning tafakkuri va nutqi ularning birlashib qilgan mexnati natijasida vujudga keldi. Inson tafakkur qilmasa toshdan oddiy bo'lsada qurollar yasay olmasdi. Demak inson tafakkuri, nutqi va oddiy tosh qurollar ular mexnatining samarasi edi. Yuqorida ta'kidlab o'tilganidek, qadimgi tosh asrining boshlariga kelib insonning tafakkur doirasi nutqi yanada rivojlana boshlaldi. Bu xol ular yaratgan madaniyatda yaqqol ko'zga tashlanadi.
Urug’chilik jamoasi va uning emirilishi davrida uy qurilishi ibtidoiy deqqonchilik, chovachilik, tog’-kon sanoati, metallsozlik. ?urolsozlik, kulolchilik va xunarmandchilikning boshqa tarmoqlariga asoslanib, bu soxada kupgina katta muvaffaqiyatlarga erishildi. xozirgi zamon kishilarining ho'jalik va madaniyat so?asida qo'lga kiritgan yuti?larining negizi ibtidoiy jamoa tuzumi davrida yaratilgan ekan. Bu xol Levl-Bryulь va boshqa burjua olimlarining ibtidoiy odamlar va shuningdek xozirgi zamondagi xoloxxabilalar fikrlash xobiliyatiga ega emas, binobarin madaniyat yaratishga ?odir emas degan uydurma xarashlarni fosh ?ilgan.
Shunday qilib, ibtidoiy jamoa tuzumining keyingi jamiyat kishilari uchun olamshumul tarihiy axamiyatga ega ekan, uni bashariyatning boshlang’ich maktabi deb aytish maqsadga muvofiqdir. Diniy qarashlarning paydo bo'lishi va dinning dastlabki shakillari xam aynan shu qarashlar va izlanishlar natijasida yahshi o'rganilganligi sabali uning kelib chiqish bosqichlari chuqur o'rganib, fan sifatida shakillandi.