O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim,fan va innovatsiyalar
Download 254.43 Kb. Pdf ko'rish
|
1 2
Bog'liqO\'RTA OSIYODA TEXNOLOGIK TA\'LIMNI TARKIB TOPISHI
- Bu sahifa navigatsiya:
- MUSTAQIL ISHI
- 3. Texnologiya fanini oqitishda pedagogik va axborot kommunikatsiya texnologiyalarini tadbiq etish orqali talim samaradorligini oshirish .
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM,FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI FARG‘ONA DAVLAT UNIVERSITETI SIRTQI BO’LIMI Texnologik ta’lim yo’nalishi 3-kurs 21-27 gurux Yo’ldoshova Nodiraxonning MUSTAQIL ISHI O'RTA OSIYODA TEXNOLOGIK TA'LIMNI TARKIB TOPISHI Reja. 1. Texnologiya fanini o'qitish metodikasi. 2. Texnologiya ta'limi praktikumi. 3. Texnologiya fanini o'qitishda pedagogik va axborot kommunikatsiya texnologiyalarini tadbiq etish orqali ta'lim samaradorligini oshirish . Fanning maqsad va vazifalari.Mehnat ta„limining didaktik tamoyillari onglilik va faollik. Ilmiylik va tizimlilik. Nazariya va amaliyot birligi. Ta’limtarbiya birligi. Ko’rsatmalilik. Mustahkam va puxta o’zlashtirish. Yosh va individual xususiyatni hisobga olish. Izchillik. Unumli mehnat asosida o'qitish. Mehnat ta'limida o'qitish shakllari Mehnat ta’limida,o'qitish shakllari. Dars (amaliy mashg'ulot). O'quv ishlab chiqarish brigadalari. O'quv sexlari. Usta hunarmandlarga biriktirib qoyish. Ekskursiya, kichik guruhlarga bo„lib o„qitish, yakka tartibda, jamoaviy, aralash o’qitish shakllari. Mehnat ta`limida o'qitish metodlari.An'anaviy (og’zaki, ko’rgazmali, amaliy, muammoli). No'ananaviy o’qitish metodlari. Mehnat ta'limi o'qitish metodikasi fani va uning vazifasi Mehnat ta'limi o'qitish metodikasi fanining mazmuni va fanning oldiga qoyilgan maqsad va vazifalar. “Ta'lim to'g'risidagi” qonun va “Kadrlar tayyorlash milliy dasturida “ mehnat ta'limiga oid g'oyalarning aks ettirilishi. Buyuk mutafakkirlarning mehnat ta'limiga oid fikrlari. Maktab o'quv rejasida mehnat ta'limi, fanining qoyilishi, uning tarixiy taraqqiyoti Maktab o'quv rejasining mazmuni. Mehnat ta'limi darslarining o'quv rejadagi o'rni.Maktab o'quv rejasi bilan tanishtirish. O'rta Osiyoda mehnat ta`limining tarkib topishi. Maktab islohotida mehnat ta'limi fanining vazifalari. Mehnat ta'limining mazmuni, yo'nalishlar bo'yicha o'qitishga qoyiladigan talablar. Umumta'lim maktablari 1-9 sinflarda mehnat ta'limi, kasb tanlashga yo'llash mazmuni Dastur mazmuni va uning yo'nalishlari. 5-7 sinflarda umumiy mehnat tayyorgarligi. 8-9 sinf kasbiy tayyorgarlik mazmuni.Akademik litsey va kasbhunar kollej (maktab) larida o'qishni davom ettirish uchun tayyorgarlik. Mehnat ta`limi darslarini rejalashtirish Rejalashtirishning maqsadi va vazifalari. Taqvimiy mavzuli reja. Dars rejasi va uning konspekti. Mehnat ta'limida rejalashtiruvchi hujjatlar. O'quv ustaxonalarida yasaladigan buyumlar royxati.Fanlarning o'zaro bog'lanish jadvali. Mehnat ta'limi o'quv jarayonida ta'lim vositalaridanfoydalanish metodikasi. Ko'rgazmalilik didaktik tamoyillari asosida. Zamonaviy ta'lim vositalarining turlari va tavsifi. Ta'lim vositalarining rivojlanish istiqbollari. Elektron axborot ta'lim resurslaridan foydalanish. Mehnat jarayonining tahlilivadidaktik tushunchalar.Mehnat jarayonining tahlili. Bilim, ko'nikma, malaka, kasb, ixtisoslik; mehnat jarayoni, texnologik jarayon. Mehnat ta'limi darslarida amaliy darslarni tashkil qilish metodikasi.Amaliy darsga tayyorgarlik. Joriy, oraliq va yakuniy yo'riqnomalarni o'tkazish tartibi. Dars jarayonida o'qituvchining vazifasi. Xavfsizlik texnikasi qoidalariga e'tibor. Darsni yakunlash. Xalq hunarmandchiligi texnologiyasinio'qitishni tashkil qilish.Xalq hunarmandchiligida ishlatiladigan materiallarni o'rgatish metodikasi. Xalq hunarmandchiligida ishlatiladigan asbob - uskunalar. Xalq hunarmandchiligi usullarini o'rgatish va buyum tayyorlash. Mehnat ta'limi o'qituvchisining darsga va o'quv yiliga tayyorgarligi.Mehnat ta'limi o'qituvchisining darsga va o'quv yiliga tayyorgarligi. Kasbkorlik sifatlari. Asbob-uskunalarni ishga sozlash. Xom ashyo va namuna tayyorlash. Ko'rgazmali qurollar, texnik vositalar. O'qituvchining shaxsiy fazilatlari.O’quv ustaxonasini tashkil etish va jihozlash. Mehnatniilmiy tashkil etish. O’qituvchining ish o’rni. O’quvchiningish o’rni. Asbob-uskuna va moslamalar.Sanitariya-gigienava texnika xavfsizligi talablari. Mehnat ta`limid baholash mezonlari. Mehnat ta’limida, baholash turlari. Mehnat ta`limi darslari jarayonida o’quvchilarni bilim, ko’nikma va malakalarnibaholash mezoni. Baholashni obektivligi va differentsialligi. Mehnat ta’limidarslarida baho turlari (amaliy, nazariy). Baholashda hisobga olinadigan omillar. Reyting tizimi asosida baholash.Mehnat ta’limida didaktik va tarqatma materiallarni tayyorlash. Didaktik vatarqatma materiallarga qo’yiladigantalablar. Test savollarini tayyorlashga qo’yiladigan talablar. Ko„rgazmali qurollarni tayyorlashga qoyiladigan talablar. Umumiy o’rta ta’lim tizimida mehnat ta`limi fani boyicha metodik xizmatni tashkil qilish va amalga oshirish tizimi. Metodik ishlarni tashkil qilish shakllari, mazmuni. Metodik ishlarni boshqarishtizimi. Sinfdan va maktabdan tashqari ishlarni tashkil etish. Maktab sharoitida to’garaklar tashkil qilish. Sinflar, maktablar, tumanlararo ko’rgazmalarni tashkil qitish metodikasi. Maktabdan tashqari to’garaklarga olimpiadalariga tayyorgarlik ko’rish va uni o’tkazishMehnat ta’limi dars jarayonida tarbiya.Mehnattarbiya.Iqtisodiy tarbiya. Ekologik tarbiya. Estetik tarbiya. Mehnat ta’limida ilmiy tadqiqot metodlari. Mehnat ta’limida ilmiy tadqiqot metodlari: kuzatish; suhbat, pedagogik ekskursiya, maktab hujjatlari va o’quvchilar bajaradigan ishlarni o’rganish, laboratoriya eksperimenti, matematik tadqiqot. Fanning maqsad va vazifalari. “Texnologiya ta’limi praktikumi” fanini o„zlashtirish jarayonida amalga oshiriladigan masalalar doirasida: - duradgorlik va chilangarlik asbob uskunalarini o’rganish, yog’ochga hamdametallarga ishlov berish texnologiyasini o’rganish, duradgorlik va chilangarlikdaishlatiladigan asbob-uskunalar va jihozlar haqida tasavvurga ega bo’lishi, yog’och va metallarga ishlov berish texnologiyasi, sodda birikmalar va ularning turlari,metallarga sovuq xolda ishlov berish metodlarini tashkil etish; -chilangarlik ishlari haqida, o’quv ustaxonasida xavfsizlik texnikasi qoidalari,va chilangarlikda ishlatiladigan asbob – uskunalar hamda moslamalar to’g’risidaumumiy ma’lumotlarni bilishi kerak; - qo’lda va stanoklarda bajariladigan oddiy ish jarayonlarini amalga oshirishusullaridan, turli buyumlarining asos chizmasini chizish, texnik modellashtirish,havfsizlik texnikasi va mehnat gigienasi qoidalariga rioya qilish, duradgorlik vachilangarlik jihozlaridan to’g’ri foydalana olish; - simlar va yupqa tunikalarga ishlov berish texnologiyasi, prokat vashtamplash usulida olinadigan materiallarga ishlov berish texnologiyasi ko’nikmalariga ega Bo’lishi kerak; -qo’lda va stanoklar yordamida turli xil buyumlarni bajara olish, detallarigaishlov berish, sodda konstruktsiyali buyumlar uchun asos va chizmasini chizish,ularni tayyorlash texnologiyalarini bilish, chilangarlik va duradgorlik jihozlariniishga tayyorlash, metallarga sovuq holda ishlov berish yog’och va metallardansodda buyumlarni tayyorlash boyicha kompetentsiyalarga ega bo’lishi, sozlash;parchinlash, rezba qirqish turlarini o’rganishi, parmalash va charxlashusullarini, tayyor detallarga termik ishlov texnologiyasi to’g’risida malakaga egabo’lishlari zarur. Ta‘lim to’g’risidagi va Kadrlar tayyorlash milliy dasturi to’g’risidagiOzbekiston Respublikasi qonunlarida pedagogik texnologiyalarni joriy qilish vaozlashtirish zarurligi kop karra takrorlanadi. Jumladan, Ta‘lim togrisidagiQonunining 26-moddasida ta‘limni boshqarish boyicha maxsus vakolat berilgandavlat organlarining xuquq doirasiga “ o’qitishning ilg’or shakllari va yangipedagogik texnologiyalarni, ta’limning texnik va axborot vositalarini o’quvjarayoniga joriy etish” masalasi kiritilgan bolsa, Kadrlar tayyorlash milliy dasturidaesa “ ta’lim berishning ilg’or pedagogik texnologiyalarini, zamonaviy o’quvuslubiy majmualarni yaratish va o’quv-tarbiya jarayonini didaktik jihatdanta’minlash” zarur ekanligi belgilab qoyilgan.Oz-ozidan savol tugiladi: Pedagogik texnologiyalarning ozi nima va uan‘anaviy ta‘lim metodlaridan nimasi bilan farqlanadi?Hozirgi kunda pedagogik adabiyot, ta‘lim muammolariga oid ma‘ruzalar,rasmiy hujjatlarda .Yangi pedagogik texnologiya, Ilgor pedagogik texnologiya,Zamonaviy pedagogik texnologiya’ iboralari keng qollanilmoqda. AmmoPedagogik texnologiya tushunchasi hali ham bir qolipga tushirilmagan, qomuslardaizohlanganicha yoq, uning mazmunini yagona talqini ishlab chiqilmagan va shuninguchun iboraning bir-biridan farqlanuvchi kopgina ta‘riflari mavjud. Bularning orasidae‘tiborga loyiqrogi YUNESKO ta‘rifidir: “Pedagogik texnologiya – buta’lim shakllarini optimallashtirish masalasini qo’yuvchi, texnik va insoniyimkoniyatlarni va ularning o’zaro munosabatlarini hisobga olib o’qitish vabilimlarni o’zlashtirish butun jarayonini yaratish, qo’llash va belgilashgasistemali yondashishidir”. Pedagog oz oldiga qoygan maqsadga erishganligini qanday biladi?Pedagogik maqsadlarga erishganlik yoki erishmaganlikni bilishning aniqvositalari bolgandagina, pedagog ozining mehnati samarali ekanligiga va tanlaganuslublari maqsadga muvofiqligiga yoki, aksincha, samarasiz ekanligiga ishonch hosilqilishi mumkin. Odatdagi oqitish uslubini tadqiq qilishda pedagogik texnologiyatarafdorlari aynan shu narsani nazarda tutishgan edi. O’quvchilarda kompetensiyalarni shakllantirishda pedagogik texnologiyaniqaysi tomondan tahlil qilmaylik, uning asosi ta‘lim samaradorligini oshirishga, ya’nikam vaqt sarflab, ko’proq sifatli natijaga erishishga qaratilgandir.Qollanadigan pedagogik texnologiya natijasi esa, pedagogning mahoratiga,pedagogik klassifikatsiya turlaridan mohir foydalana olishiga, ilmiy-kasbiy tajribasiga,shaxsiy xususiyat hamda insoniy fazilatlariga bogliqdir.Texnologiya faniga axborot kommunikatsiya texnologiyalarini tadbiq etishorqali ta‘lim samaradorligini oshirishda elektron axborot-ta‘lim resurslari kataahamiyatga ega hisoblanadi. Elektron axborot-ta’lim resursi – organish va ta‘lim berish uchun qulaytarzda shakllantirilgan, ilmiy jihatdan tizimlashtirilgan, turli yoshdagi va ta‘lim olishdarajasidagi oquvchi va oqituvchilarga moljallangan, ma‘lum bir fanni organishuchun mantiqiy ketma-ketlikda shakllantirilgan elektron axborot manbalarimajmuasidir. Elektron axborot ta‘lim resursi maqsadga yonaltirilgan, shaxsningrivojlanishiga moljallangan, ta‘lim maqsadiga erishish uchun pedagogik metodlar vatexnologiyalarning uslubiy izchililigiga ega bolgan pedagogik senariy asosida tuziladi. Oquv materialining joylashtirilishi tuzilmasi pedagogik senariyga mos tarzdaamalga oshiriladi va ta‘lim berish sifatini oshirish uchun xizmat qiladi. Texnologiya fani boyicha xalq ta‘limi boshqarmalari, XTMFMTTE tuman(shahar) bolimlari texnologiya fani metodistlari va ta‘lim muassasalari pedagoglarigauzluksiz amaliy-metodik yordam korsatish maqsadida mualliflar Sh.S.Sharipov,O.A.Qoysinov, O.O.Tohirov, D.N.Mamatov, D.Aripovalar tomonidan Masofaviymetodik xizmat korsatish tiziminitakomillashtirishboyicha ZiyoNet partalinegizida “texnologiya.zn.uz” veb-sayti faoliyati ish boshladi. Ushbu veb- saytdasohaga oid me‘yoriy hujjatlar, soha olimlari togrisidagi ma‘lumotlar, ular tomonidanyaratilgan adabiyotlar, axborot ta‘lim resurslari, plakat, buklet, pedagoglarga yordam,kutubxona va boshqa ruknlar keltirilgan bolib, ulardan samarali foydalanish metodikta’minotini mustahkamlashga xizmat qiladi. Texnologiyalarni o'qitish - bu juda muhim ahamiyatga ega Sanoat san'ati an'ana Qo'shma Shtatlar va boshqa mamlakatlarda hunarmandchilikni o'qitish yoki kasb-hunar ta'limi. 1980 yilda "Kelajak loyihasi" deb nomlangan narsa orqali "sanoat san'ati ta'limi "" texnologik ta'lim "deb o'zgartirildi Nyu-York shtati; ushbu harakatning maqsadi o'quvchilarning texnologik savodxonligini oshirish edi. Texnologik ta'limning tabiati avvalgisidan sezilarli darajada farq qilganligi sababli, 1980-yillarning o'rtalarida San'at san'ati o'qituvchilari xizmatni o'qitishdan o'tdilar, shu bilan birga Nyu-York shtati Ta'lim departamenti (NYSED) tomonidan Texnologiyalarni tayyorlash tarmog'i tashkil etildi. Pedagogik dasturiy vositalar – kompyuter texnologiyalari yordamida o`quv jarayonini qisman yoki to`liq avtomatlashtirish uchun mo`ljallangan didaktik vosita hisoblanadi. Ular ta`lim jarayonini samaradorligini oshirishning istiqbolli shakllaridan biri hisoblanib, zamonaviy texnologiyalarning o`qitish vositasi sifatida ishlatiladi. Pedagogik dasturiy vositalar tarkibiga: o`quv fani bo`yicha aniq didaktik maqsadlarga erishishga yo`naltirilgan dasturiy mahsulot (dasturlar majmuasi), texnik va metodik ta`minot, qo`shimcha yordamchi vositalar kiradi. Pedagogik dasturiy vositalarni quyidagilarga ajratish mumkin: 1.o`rgatuvchi dasturlar – o`quvchilarning bilim darajasi va qiziqishlaridan kelib chiqib yangi bilimlarni o`zlashtirishga yo`naltiradi; 2.test dasturlari – egallangan bilim, malaka va ko`nikmalarni tekshirish yoki baholash maqsadlarida qo`llaniladi; 3.mashq qildirgichlar - avval o`zlashtirilgan o`quv materialini takrorlash va mustahkamlashga xizmat qiladi; 4.o`qituvchi ishtirokidagi virtual o`quv muhitini shakllantiruvchi dasturlar. Multimedia dasturiy vositalari dasturiy mahsulotlaming nisbatan yangi sinfi hisoblanadi. U ma’lumotlami qayta ishlash muhitining o'zgarishi, lazerli disklaming paydo bo‘lislii, ma’lumotlar tarmoqli texnologiyasining rivojlanishi natijasida shakllandi.Sun’iу intellekt tizimlari. Bu sohadagi izlanishlami to‘rt yo'nalishga bo‘lish mumkin: — ijodiy jarayonlami imitatsiya qiluvchi tizimlar. Ushbu yo'nalish kompyuterda o‘yinlami (shaxmat, shashka va h.k.), avtomatik taijima qilishni va boshqalami amalga oshiradigan dasturiy ta’minotni yaratish bilan shug‘ullanadi; — bilimlarga asoslangan intellektual tizimlar. Ushbu yo'nalishdagi muhirn natijalardan biri ekspert tizimlaming yaratilishi hisoblanadi. Shu tufayli sun’iy intellekt tizimlari ma’lum va kichik sohalaming eksperti sifatida tan olinishi va qo‘llanishi mumkin; — EHMlaming yangi arxitekturasini yaratish. Bu yo'nalish sun’iy tafakkur mashinalari (beshinchi avlod EHMlari) ni yaratish muammolarini o'rganadi; — intellektual robotlar. Bu yo'nalish oldindan belgilangan manzil va maqsadga erisha oladigan intellektual robotlar avlodini yaratish muammolari bilan shug‘ullanadi. Hozirgi paytda dasturlash texnologiyasining uskunaviy vositalarini yaratish bilan bog‘liq yo'nalish tez sur'atlar bilan rivojlanmoqda. Bunday uskunaviy vositalar dasturlar yaratish va sozlash uchun quwatli hamda qulay vositalami tashkil etadi. Ularga dasturlar yaratish vositalari va Case texnologiyalar kiradi.Dasturlar yaratish vositalari. Ushbu vositalar dasturlar yaratishda ayrim ishlami avtomatik ravishda bajarishni ta’minlovchi dasturiy tizimlami o‘z ichiga oladi. Ularga quyidagilar kiradi: — kompilyator va interpretatorlar; — dasturlar kutubxonasi; — turli yordamchi dasturlar. Kompilyator dasturlash tilidagi dastumi mashina kodidagi dasturga aylantirib beradi. Interpretator yuqori darajadagi dasturlash tilida yozilgan dastuming bevosita bajarilishini ta’minlaydi.Dasturlar kutubxonasi oldindan tayyorlangan dasturlar to‘plamidan iborat. Dasturlar yaratish vositalariga Makroassembler MASM, Visual Cutt for Windows Professional Edition kompilyatori, Visual Basic for Windows va boshqalar kiradi. «Texnologiya» atamasi ishlab chiqarish doirasidan yuqori komponentli psixologopedagogik injeneriyali muxitga kiritilgan pedagogik muxitdan olingan. Download 254.43 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
1 2
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling