O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim,fan va innovatsiyalar vazirligi


Download 0.8 Mb.
Pdf ko'rish
bet2/10
Sana20.11.2023
Hajmi0.8 Mb.
#1788788
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
22-24 A guruh 2 kurs talabasi N. Mirqodirov Umumiy psixologiya

shaxsiy motivi anglanilgan bo’ladi, o‘sha motnv uning xatti-harakatini yo‘naltiradi. 
Faoliyat - voqelikka nisbatan faol munosabat bildirishning shunday bir shaklidirki, u orqali kishi 
bilan uni qurshab turgan ‘lam o‘rtasida real bog’lanish hosil qilinadi. odam faoliyat orqali tabiatga, 
narsalarga, boshqa kishilarga ta’sir ko‘rsatadi. Faoliyatda u o‘z ichki xususiyatlarini ishga solnb 
va namoyon qilib, narsalarga nisbatan subyekt sifatida, odamlarga nisbata esa shaxs sifatida 
gavdalanadi. o‘z navbatada ularning javobiy ta’sirotini his qilgan holda, u shu yo‘l bilan 
odamlarning, narsalariing, tabiat va jamiyatninghaqiqiy, obyektiv, muhim xususiyatlarini bilib 
oladi. Uning qarshisida narsalar obyektlar sifatida, odamlar esa shaxs sifatida gavdalandi. 
Toshning og’irlignnn bilish uchun uni ko‘tarib ko‘rmoq, arashyutning chidamliligini aniqlash 
uchun esa unda samolyotdan sakrab ko‘rmoq kerak. Kishi toshni ko‘tarayotib va arashyutda 
tushayotib, faoliyat orqali ularning real xususiyatlarini bilib oladi. U ana shu real harakatlarni 
timsolny harakatlar bilan almashtirishi, yahni «tosh og’ir» deb paytishi yoki arashyutda tushish 
tezligi va traekt’riyasini tegishli formula bo‘yicha hisoblab chiqishi mutskin. Lekin hamisha ham 
ish, amaliy faoliyat birinchi galda turadi. Ushbu faoliyatda faqat tosh yoki parashyutning emas
balki kishining ham o‘z xususiyatlari (u nima uchun toshni ko‘tardi, parashyutdan foydalandi va 
hokazo) ham namoyon bo’ladi. Amaliyot kishining nimani bilishn va nimani bilmasligini, uning 
olamda nimani ko‘rayotgan va nimani ko‘rmayotganini, nimani tanlab olayotgani va nimaii rad 
etayotganini belgilaydi va ko‘rsatadi. BOshqacha so‘zlar bilan aytganda, u kishi psixikasining 
mazmunini va uning mexanizmlarini belgilab beradi va shu bilan barobar ularni namoyon qiladi. 
Faoliyatga yo‘llagan maqsad, odatda, yo ko‘roq, yo ozroq darajada uzoqlashgan bo’ladi. Shuning 
uchun ham unga erishish kishi ana shu maqsad yo‘lida harakat qila borgan sari uning oldida paydo 
bo’ladigan qator juzoiy vazifalarning kishi tomonidan izchilik bilan hal etila borishndan tarkib 
topadi. 
Misol uchun, ishchining mehnat faoliyati, jumladan, umuman muayyan bnr mahsulotni talab 
qilingan sifat darajasida ishlab chiqarishdan iborat yag’na maqsadga va mo‘ljallangan mehnat 
unumdorligiga erishishga qaratilgan deylik. Bu maqsadni amalga ‘shirish uchun vaqtning har bir 
bo‘lagi mobaynida ma’lum bir joriy vazifalarni bajarish, masalan, detalni yo‘nish, zagatovka 
(tanavor)ni o‘lchab chiqish, xom ashyoni aaratga solish va shu kabilarnn muvaffaqiyatli hal etish 
zarur bo’ladi. 
Esda saqlang!Faoliyatning yolg’iz bitta oddiy joriy vazifani bajarishga yo‘naltirilgan nisbatan 
tugallangan har bir shunday qismini harakat deb atashadi. 
Biz yuqorida keltirgan mehnat harakatlari narsalar bilan amalga oshiriladigan ishlardan iborat.
Tashqi olamdagi narsalarning holatini yoki xususiyatlarini o‘zgartirishga qaratilgan harakatlarni 
ish deb ataladi. 
Narsalar bilan bajariladigan har qanday ish (harakat) makon va zamonda bog’langan muayyan 
Sa’y-harakatlardan tarkib topdi. 
Masalan, «a» harfini yozish harakati ruchka (qalam) ga va bir-biriga nnsbatan muayyan tarzda 
joylashgan bosh, ko‘rsatgich va o‘rta barmoqlar bilan ruchka (qalam) ni bosishdan: so‘ngra ruchka 
(qalam) ni qogo‘z ustnda ushlab turish va ma’lum bir joyda ero qogo‘zga tekkunga qadar astga 
tushirishdan; keyin esa ersni yuqoridan o‘ngdan cha tomonga karab va so‘ngra soat millariga 
qarshi yo‘nalishda donra shaklida yurgizib, yuqorida yozuv boshlangan nuqtada to‘xtash, egilgan 
chiziq bo‘ylab astga xuruj qildirish, doiraning quyi qismiga etgan joyda o‘ngga qarab burish va 
chadai o‘ngga qarab yoysimon shaklni chizish bilan tugallashdan tarkib topadi. 


Kishining narsalar bilan qiladigan Sa’y-harakatlari tahlili shuni ko‘rsatadiki, ularning barchasi 
ham, tashqi rang-barangligiga qaramasdan, qoida tariqasida gavdaning, ‘yoqlarning va boshning 
yordamchi Sa’y-harakatlari bilan birga qo‘shilgan uchta ‘ddiy qismdan-«olish», «ko‘chirish», 
«qo‘yib yuborish»dan tarkib topadi. Sahi-harakatlarning har xil turlarida bu qismlar o‘z 
“traektoriyasi, qanchalik davom etishi, kuchi, tezligi, surhati (mahlum bir vaqt mobaynida 
takrorlanish soni) bilan va ular tananing qaysi bir qismi bnlan baja;rilishiga qarab farqlanadi. Sifat 
nuqtan «azalidan Sa’y-harakatlar aniqligi, nishonga tegish, echilligi va uygunlashganligi bilan 
belgilanadi. 
Kishi faoliyatida narsalar bilan qilinadigan Sa’y-harakatlardan tashqari tananing o‘zini tutishini 
va qiyofaning saklanishini (tik turish, o‘tirish va shu kabnlar), bir joydan ikkinchi joyga ko‘chishini 
(yurish, yugurish va shu kabilar), aloqa bog’lashini tahminlaydigan sahi-harakatlar ham ishtirok 
etadi. Aloqa qilish vositalariga ifodali Sa’y-harakatlar (imo-ishora va ant’mimika), ma’noli 

Download 0.8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling