O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus t a ’lim vazirligi

Ilo.illnl ylg Ish. Arpa hosilini yig'ish asosan kom baynlar yordam ida 
amalga oshiriladi. I losilni o'rish arpani mum pishishi oxiri va to 'la pishish 
boshlanishi bilan qisqa m uddatda o'tkazish lozim. Aks holda hosilning 
bir qismi to'kilib tez nobud bo'ladi
Arpa hosilini yig'ish bug'doy kabi o'tkaziladi. Senaj tayyorlash uchun 
arpa boshoqlanish davrida o'riladi.
87

---

Morfologiyasi. 
M adaniy arpa bir yillik o'sim lik hisoblanib, ham kuzgi, 
ham bahorgi shakllarga ega. M aysasi to 'liq yashil, tupi tik turuvchi. 
Poyasi poxol, ichi g'ovak, uning balandligi 70 sm dan 90 sm gacha bo'ladi. 
Bargining uzunligi va eni har xil bo'lib, to 'q yashil rangda bo'ladi. Barg 
qini va shapalog'i ham m avaqt tuksiz. Barg tilchasi kalta, quloqchalari 
esa yaxshi rivojlangan, enli va uzun, oxiri bir biriga kirishib turadi.
Guito'plami boshoq hisoblanadi. Boshoq o'qining har bir ustunchasida 
bittadan gulga ega bo'lgan uchta boshoqchalar o'tiradi. Bu boshoqchalar 
boshoq o'qining hamma tomonida vertikal tartib bilan o'm ashib, boshoq 
o'qining oxirigacha davom etadi. H ar qaysi boshoqchaning ikki tomonida 
boshoqcha qobiqlari joylashadi. U lar boshqa donli o'simlliklarga nisbatan 
arpada ju d a m ayda chiziqsimon yoki lansetsimon shaklda bo'ladi. Gul 
qobiqlariga ham ikkita - bittasi tashqi gul qobiq g'unchasimon, keng beshta 
tomirga ega bo'lib, qiltiq bilan tugallanadi.
Arpa qiltiqlari va tishlarining darajasi bilan farq qiladi. Qiltiqlar g'adir- 
budur, tekis yoki yarim tekis bo'lishi mumkin. Tekis qiltiqlar oxirida bir nechta
tishlarga ega bo'ladi. Yarim tekis qiltiqlarda 
tishchalar ularning yarmisini yoki ikki qismini 
e g allag an b o 'la d i, g 'a d ir-b u d u r q iltiq la rd a
tishchalar uning hamma qismini egallagan bo'ladi. 
Arpaning qiltiqsiz shakllari ham bor. Qobiqli 
arpaning doni yirik, uzun yoki ellipsimon shaklda, 
qobiqsiz arpaning doni keng va to'lishgan shaklda 
bo'lib oxiri ingichkalashadi (1-rasm).
B o s h o q c h a la rn in g
b o s h o q
o 'q i d a
jo y lash ish iga q a ra b arp a n in g m adan iy turi 
uchta tur xillariga bo'linadi:
a) k o 'p qatorli arpa
b) ikki qatorli arpa 
d) oraliq arpa