O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus t a ’lim vazirligi

Fizik loy 
miqdori, 
foiz
Tuproq 
hajmining 
ortishi, ml
Fizik loy 
miqdori, 
foiz
4,00
90,7
1,75
39,6
3,75
85,1
1,50
34,0
3,50
74,4
1,25
29,3
Tuproqdagi fizik qumni aniqlashda esa 100 mm hajm ga ega bo'lgan 
silindr kolbaga tu p ro q n am unasid an 5 ml hajm ida solinib, 100 mm 
bo'lgunga qadar suv quyilib tayoqcha bilan yaxshilab aralashtiriladi va 
1,5 daqiqa tinch qo'yiladi, so 'n g ra aralashm a teng ikkiga bo'linadi. Bunda 
ustki qism chang va loyqa, pastki qismi esa qum hisoblanadi. So'ngra 
loyqa suv 1,5 daqiqadan keyin to'kiladi va suv tindiriladi. Idishda qolgan 
qum hajmining har bir millilitri 10 foiz deb qabul qilinib o'lchanadi va 
quyidagi jadvalga yoziladi.
2-jadval
Tuproqdagi fizik qum miqdorini aniqlash
Tartib
raqami
Tekshirish 
uchun olingan 
tuproq hajmi, 
ml
Tuproqning 
loyqa tingan- 
dan keyingi 
hajmi, ml
Tuproq 
hajmining 
ortishi, ml
Fizik qum
miqdori,
foiz
50

---

Tuproq qovushmasi. 
H a r qaysi q atlam dag i zarra va b o 'lak c h a la r 
/.ichligining xarakteri va darajasi tuproq qovushmasi deyiladi. Tuproqning 
bu morfologik belgisi ona jinsning m exanik tarkibiga, tuproqning organo- 
mincral va mexanik tarkibiga, tuzilmasiga bog'liq.
Tuproq qo‘shilmasi. 
Tuproq paydo b o ‘lish jarayoniga hech qanday 
aloqasi bo'lm agan, sirtdan q o ‘shilib qolgan mineral, tog‘ jinsi parchasi 
va organizm qoldiqlari singari m o d d alar tu pro q q o ‘shilmasi deyiladi. 
Hayvonlarning suyagi, o ‘simliklarning qoldig‘i - biologik q o ‘shilmalar, 
tosh, shag'al singarilar mineral qo'shilm alardir.