O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus t a ’lim vazirligi

Xashaki sho!g‘om
Ahamiyati.
X ashaki sh o lg ‘o m to ‘yimli, shirali, oson hazm b o ‘ladigan 
o zu q a beradi. S ut y etish tirish g a m o slashg an x o ‘ja lik la rd a yem -xashak 
ekinlarning 40-50 foizi shu ekinga t o ‘g ‘ri keladi. U n in g ta rk ib id a kaliy, 
fosfor, m agniy unsu rlari k o ‘p b o 'lg an lig i uchun u n d a n un tayyorlanadi. 
B argida v itam inlar, oqsil k o ‘p b o ‘ladi. Ildizm evaning 1 kg d a 310-470 
m g k a ro tin b o 'lad i. Serhosil ekin ekanligi bilan alo h id a ah a m iy a tg a ega. 
0 ‘zbekisto n d a b a h o rd a ek ilg an d a 45-50 t ga, yozda ek ilg an d a 20-25 t ga 
b o 'la d i.
B io lo g iy a si. S h o lg 'o m k a r a m d o s h la r o ila sig a m a n s u b ik k i yillik
o ‘sim lik. B irinchi yili y o ‘g ‘o n lash g an ildizm eva hosil b o i a d i , ikkinchi 
yili ildizm eva ekilgand a u n av chiq arib gul hosil qilib u ru g ‘ tugadi.
X a sh a k i sholg‘om ning u ru g 'i 1-2 °C issiqlikda u n ib c h iq a boshlaydi. 
N a m tu p ro q q a ekilgan sh o lg ‘o m u ru g 'd a yetarli h a ro ra t b o ‘lsa, 3-4 k u nda 
un ib chiqadi. Y osh nih o llari - 5 °C, yirik o ‘sim liklar esa - 6 °C sovuqqa 
ch id am bera oladi.
U nam g a talab c h an o ‘sim lik. U ning ertap ish ar n av lari 60-70 k u n d a, 
k e c h p ish a r n a v la ri esa 100-110 k u n d a p ish ib y etilad i. 0 ‘zb e k isto n d a
m ahalliy va xorijdan keltirilgan n av lar ekilib, u lard a n y u q o ri hosil olinadi.
Yetishtirish texnologiyasi.
T u p ro q n i ek ish g a ta y y o rla sh , ishlov b erish x a sh a k i lav lag i va sabzi 
e k i n l a r in i y e t i s h t ir is h b i la n b ir x il. A lm a s h la b e k i s h d a x a s h a k i 
s h o lg ‘o m n i g ‘o ‘za, m a k k a jo ‘x o ri, kuzgi g ‘a lla e k in la r id a n k eyin yo zda 
o ra liq ek in s ifa tid a h a m ekish m u m k in . Y e m i s h u d g o rla s h d a n o ldin 
h a r g e k ta r yerga 20-30 to n n a ch irig a n g o ‘ng, 60-80 k g fo s fo r v a kaliyli
132

---

( s o f h o l d a ) m i n e r a l o ‘g ‘i t l a r s o l i n a d i . B a h o r d a c h i z e l l a n i b ,
b o ro n a la n ib t u p r o q d a n a m n i sa q la b q o lisb v a tu p r o q q a u r u g ‘n in g
b ir te k is t u s h i s h i v a k o ‘m ilis h i u c h u n y a x s h i te k is la n ib e k is h g a
ta y y o r la n a d i. X a s h a k i s h o lg 'o m u r u g ‘la ri s a b z a v o tla r e k ila d ig a n
s e y a lk a la rd a e k ila d i. B ir g e k ta r y e rg a 3-4 k g u r u g 1 e k ila d i, ek ish
ch u q u rlig i 1,5-2 sm ni ta sh k il etad i. U ru g ‘n in g tu p ro q q a b ir tek isd a 
tu s h is h i u c h u n e k is h o l d id a n u r u g ‘g a s u p e r f o s f a t y o k i c h ir in d i 
a ra la sh tirib ek ilad i. Q a to r o ra si 60-70 sm , b ir g e k ta r y erd a y a g a n a d a n
keyin 90-100 m in g o ‘sim lik q o ld irila d i. X a sh a k i s h o lg ‘o m n i p a rv a rish
qilish q a tq a lo q q a q a r s h i k u ra s h , q a to r o r a la rin i k u ltiv a ts iy a q ilish , 
y a g a n a la s h , o z iq la n tir is h v a s u g 'o r is h d a n ib o r a t. E k in e k ilg a n d a n
s o ‘ ng y o g 'i n g a r c h i l i k n a t i j a s i d a q a t q a l o q h o s i l b o ‘l s a , u n i 
k o 'n d a la n g ig a y e n g il b o r o n a la s h v a k u n d a c h o p iq q ilib q a tq a lo q
y o 'q o tila d i. 2-3 ju f t c h in b a rg c h iq q a n d a v rd a y a g a n a q ilin a d i, b u n d a
h a r bir