O‘zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‘rtа mахsus tа’lim vаzirligi nizоmiy nоmidаgi tоshkеnt dаvlаt pеdаgоgikа univеrsitеti

To’psiz ikki qadamda to’xtatishni o’rgatish uchun mashqlar
1. Shug’ullanuvchilar bitta safga saflanishni qabul qiladilar, hujumchilar chap tamonga tik turadilar (chap oyoq oldinda).O’qituvchinig tbuyrug’i bilan oldinga o’ng oyoqda sakrash qadamini bajaradi, ikkinchisidan keyin chap oyoqda keng qadam tashlaydi.Chap oyoqni qo’ygandan keyin o’yinchi gavdan orqaga uncha ko’p egmasdan yengil cho’qqayib o’tiradi.
2. Shug’ullanuvchilar yon chiziq bo’ylab jo’ylashib turadilar.Ular oldida 5-6 metr masofada gimnastika o’rindig’i qo’yiladi va oyoq uchun mo’ljal olish uchun belgilar qo’yiladi.(O’-oyoq uchun. Ch- oyoq uchun).Safda asta sekin yugurgandan keyin gimnastik o’rindiq ustidan qadam tashlab oyoqni nishonga qo’yiladi.Guruhda shug’ullanuvchilar soni ko’p bo’lsa yoki unga o’rindiq bo’lmasa va nishonga shu0ullanuvchilar 2-3 ta safga yon chiziq bo’ylab turadilar yoki old chiziqda.O’qituvchining buyrug’i bilan birinchi safdagilar vazifani bajaradilar.
3. Keyinchalik gimnastik o’rindiq ustidan sakrash bilan yugurish va nishonga qo’nish.
4. Darvoza chizig’i bo’ylab qatorda yugurish yon chiziq bilan old chiziqni kesishgan yaqin joyida to’xtashni bajarish maydon markazidan siltanib chiqib yugurish,yon va markaziy chiziqning kesishgan joyida to’xtash va harakatni yo’nalishini o’zgartirish bilan siltanib chiqish bilan dastlabki holatga qaytish.
5.O’qituvchinig buyrug’i bo’yicha to’satdan to’xtashni qatorda yugurish bilan qo’shib olib boris


To’pni egallab turish texnikasi
To’pni egallab turish texnikasi to’pni ilib olish, uzatish, olib yurish va uloqtirish (zarba)lardan iborat.
To’pni ilib olish ikkala yoki bitta qo’l bilan bajariladi. O’yin davomida to’pni turli sharoitlarda, tezlik va balandlikda tutib olishga to’g’ri keladi. To’pni ilish qo’l barmoqlari yoyilib bajariladi, ular egiluvchi harakat bajarib, uzatish tezligini kamaytiradi. Bir qo’llab ilish kam bajariladi. O’yinda bu usul ishonchli emas va ko’proq mashqlarda qo’llaniladi. Ilish qo’lni egiluvuchi harakati bilan bajarilib, uzatish kuchi kamaytiriladi va to’pni kaftga olinadi. Ilishning bosh barmoqlar yordamida bajariladi.
To’pni uzatish. Uzatishlar ikki qo’llab yoki bir qo’llab bajariladi. Bu uzatish uzunligi va raqibning qarshiligiga bog’liq, qachonki to’pni turli dastlabki xolatlardan uzatishga to’g’ri keladi. Uzatish ko’proq bir qo’llab bajariladi. Uning turli dastlabki xolatlardan uzatishga to’g’ri keladi. Uning turlari kaft bilan, bukilib yo to’g’ri qo’l bilan uzatish sanaladi. Yaqin masofaga uzatish kaftning qisqa harakati bilan oldindan silkinishsiz bajariladi.

O’yinchi to’pni ikki qo’llab bel balandligida tutadi. U to’pni biror tomonga yoki uloqtirayotgan qo’l kaftini aylantirib, qo’l ostiga uzatish mumkin. Kaft bilan uzatishda asosiysi-kutilmaganlik va tezlik. Uzatishdan oldin xech bir tayyorgarlik bajarilmaydi. Masofa kattalashgan sari uzatish bukilgan qo’l bilan bajariladi. Qo’lni pastga va orqaga aylanma harakatlantirib o’rta masofaga to’p uzatiladi. Aylanish tirsak bo’g’imlarida bajariladi. Asta-sekin silkish tayyorlov harakati qisqarib boradi va uzatish yelkani biroz orqaga olish bilan bajariladi. Uzoq masofaga uzatish to’g’ri uzatilgan qo’l bilan bajariladi. Harakat gavdani burish va to’g’ri qo’lni orqaga va pastga olish bilan bajariladi. Uzatishda gavda mushaklari qatnashadi. Gavdani uzatish tomonga burishda to’pni yelka va qo’l bilan to’pni quvib o’tish bilan bajariladi. Uzatish kaft harakati bilan tugaydi. Uzatishning barcha turlarini bajarishda gavdaninig harakatda qatnashuvchi qismlari ketma-ket to’pni quvib o’tishi bajariladi. Silkish qisqarishi xisobigi uzatish tezroq va raqib uchun kutilmaganroq bo’ladi. Ko’krak oldidan ikki qo’llab uzatish to’pni kaftlardan siqib chiqarishi bilan bajariladi. Bu amal harakat oxirida keskin tugaydi, shuning xisobiga to’p kattaroq tezlik oladi.

To’pni olib yurish. To’pni olib yurish cheklangan, asosan tez yorib o’tishda, raqib darvozasigacha masofani tez o’tish zarur bo’lganida qo’llanadi. Bu xolda to’pni baland sakratib tezkor olib yurish qo’llanadi. To’pni o’ynashda uning bir martta yerga tushishi uchta qadam bilan birga qo’shib qo’llanadi. Olib yurish to’pni bir qo’llab maydonga itarish (urish) bilan bajariladi. To’p kaftni pastga qilib uzatiladi va pastki nuqtada sakrash chog’ida kutib olinadi. Kaft va qo’lning yuqori qismi harakatlanadi, oyoqlar bukiladi.
To’pni otish. To’pni otish bukilgan yoki to’g’ri uzatilgan qo’l bilan turli dastlabki xolatlardan bajariladi: yuqoridan, yondan, pastdan, bosh orqasidan bajariladi. Gavda azolari to’pni ketma-ket quvib o’tish gavda aylanishi bilan otish harakatiga mushaklarning yirik guruhlari qo’shilishi to’pni otish zarur tezlik va kuchni beradi. To’pni otish tayanch xolatdan sakrab yiqilayotib va og’ib boriladi.
Tayanch xolatdan to’pni otish berish. Joyida turib yoki harakatda to’pni qabul qilib o’yinchi to’p ushlagan qo’lini pastga va orqaga oladi, chap oyoqda qadam tashlash bilan bir payitda siltashni bajaradi. Zarba gavdani egish va burish xisobiga boshlanib qo’l harakati bilan tugaydi. to’pni otish qo’l yelkasi gavda burilishi xisobiga oldinga chiqqan bo’ladi.