O„zbekistоn respublikаsi оliy vа o„rtа mахsus tа‟lim vаzirligi sаmаrqаnd dаvlаt universiteti

Asarda buyuk davlatchilik shovinizmini va agressiv millatchilik nima, 
uning hozirgi ko‗rinishlari nimalardan iborat degan masalaga e‗tibor qaratiladi. 
Tarixiy tajribaga asoslanib, bu hodisani muayyan kuchlar va davlatlar tomonidan 
bo‗ladigan siyosiy, mafkuraviy va iqtisodiy hukmronlik deb yoki millatlararo va 
davlatlararo, mintaqaviy munosabatlarda unga intilish deb ta‗riflash mumkin. 
Shovinizm ba‗zi ko‗p sonli millatlarning nafaqat ko‗p millatli imperiya 
doirasida, balki uni o‗rab turgan jo‗g‗rofiy - siyosiy makonda o‗zining qator 
imkoniyatlaridan foydalangan holda o‗zining mutlaq hukmronligini o‗rnatish 
uchun kurashida namoyon bo‗ladi. Odatda, hudud jihatidan kichik bo‗lgan va eng 
asosiysi - iqtisodiy imkoniyatlari zaiflashgan va ichki beqaror davlatlar ana 
shunday kuchlarga nishon bo‗ladi.

---

116 
Asarda buyuk davlatchilik shovinizmi boshqa millatlar va mamlakatlar bilan 
o‗zaro madaniyatli hamkorlik qilishga tayyor emaslikdan kelib chiqadi konseptual 
fikr ilgari suriladi.
Bizning o‗lkamiz ham ana shunday qismatdan qochib qutulolmadi. Buyuk 
davlatchilik shovinizmi va agressiv millatchilik tahdidi haqida fikr yuritganda biz 
quyidagi xavfni nazarda tutamiz:
birinchidan, xalqaro, davlatlararo va elatlararo qarama - qarshilikni keltirib 
chiqarish; ikkinchidan, xalqaro - huquqiy va ichki davlat suverenitetimizni 
ro‗yobga chiqarishga qarshilik ko‗rsatish; uchinchidan, O‗zbekistonning tashqi 
iqtisodiy aloqalarini chegaralashga, ularni teng huquqli bo‗lmagan sharoitga solib 
qo‗yishga urinish; to„rtinchidan, Mamlakatimiz aholisiga axborot orqali va 
mafkuraviy yo‗l bilan tazyiq o‗tkazish, jahon afkor ommasida O‗zbekiston haqida 
noto‗g‗ri tasavvur tug‗dirishga intilish; beshinchidan, agar buyuk davlatchilik 
shovinizmi bilan ekstremistik millatchilik abadiy hamrohlar ekani nazarda 
tutiladigan bo‗lsa, u holda millatlar o‗rtasida o‗zaro ishonchsizlikni keltirib 
chiqarish, millatlararo munosabatlarni keskinlashtirish; oltinchidan, yangi 
mustamlakachilik va yangi imperiyachilik yondashuvlarini zo‗rlab qabul qildirish, 
hamma sohalardagi o‗zaro manfaatli va teng huquqli hamkorlikni sekinlashtirish 
xavfi.
Gapning sirasini aytganda, Rossiyada imperiyacha fikr yuritishdan voz 
kechish va O‗zbekiston bilan ana shunday hamkorlikka tayyorlikni izhor etish 
buyuk qo‗shnimiz uchun g‗oyat samarali imkoniyatlar ochib beradi. Avvalambor, 
ochiq ko‗rinib turgan bir haqiqatga e‗tiborni qaratmoqchiman. Mustaqil va kuchli 
sherikka ega bo‗lish "ukani boqish" yoki "kichik ittifoqchini chegaralab turish"ga 
qaraganda arzonroq va ishonchliroqdir. Boshqacha aytganda, zaif ittifoqchidan 
ko‗ra kuchli va barqaror sherik bilan ish olib borgan afzalroq.
Ikkinchidan, bir - birimizning manfaatlarimizni hisobga olish va muvozanatda 
saqlab turishga asoslangan teng huquqli, izzat - ikromli munosabat 
mamlakatimizning siyosiy rahbarlaridagina emas, balki butun xalqimizda ham 
hurmat hissini uyg‗otadi. Xalqning ezgu his - tuyg‗ulari va munosabati, aytish 
mumkinki, rossiyalik siyosatchilar bizning mintaqada topishlari mumkin bo‗lgan 
eng yirik kapitaldir. Va aksincha, xalq aksariyat qismining his - tuyg‗ulari "nafrat" 
degan birgina so‗zga jamlanganda nimalarga olib kelishi mumkinligini 
Chechenistondagi mojaro yaqqol eslatib turuvchi yorqin misoldir. Nihoyat,
mintaqaviy qalqon vazifasini bajarishga qodir bo‗lgan mustaqil, yetarli darajada 
barqaror davlatlarni shakllantirish Rossiyaning jeografik - siyosiy manfaatlariga 
mutlaqo mos tushib, chiqimi ham ancha kam bo‗lishini tushunish juda muhimdir. 
Iqtisodiyoti barqaror bo‗lgan mintaqa Rossiya yoki o‗zga birorta davlatga tahdid 

---

117 
solmaydi. Aksincha, bu hol juda ulkan iqtisodiy va boshqa istiqbollarga yo‗l 
ochadi.
Eng muhimi - bu mintaqaning hech qachon sivilizatsiyalar to‗qnashadigan 
joyga aylanmasligiga, balki ular bir - biriga ta‗sir etib, bir - birini boyitishning 
ibratli namunasi bo‗lib xizmat qilishiga kafolatdir. O‗zbekiston Respublikasi ana 
shunday olijanob va tarixiy vazifani bajarishga har jihatdan tayyor. Rossiyada 
mamlakatlarimiz o‗rtasidagi o‗zaro munosabatlarning ana shunday istiqbolini 
ma‗qullayotgan odamlar va sog‗lom fikrli siyosatchilar tobora ko‗paymoqda. Ular 
kelajagimizni faqat bir - birimizning manfaatlarimizni hisobga olgan holda, teng 
huquqli va o‗zaro foydali hamkorlik asosida tashkil etishimiz zarurligini tushunib 
yetayotganligi muayyan darajada umid uyg‗otmoqda.