O„zbekistоn respublikаsi оliy vа o„rtа mахsus tа‟lim vаzirligi sаmаrqаnd dаvlаt universiteti

Mazkur asarda “Diniy ekstremizm va fundamentalizm” mintaqamiz uchun 
tug‗dirishi mumkin bo‗lgan xavf – xatarlar sifatida ta‘kidlangan. O‗zbekistonga 
nisbatan 
fundamentalizmi-aqidaparastlikning 
tahdidi 
nimalarda 
namoyon 
bo‗lmoqda?
Birinchidan, aqidaparastlikni yoyish orqali dindor musulmonlarning islohotchi 
davlatga ishonchini yo‗qqa chiqarishda ko‗rinmoqda. Yaxshilik yo‗lidagi 
o‗zgarishlarning ustuvor shartlari bo‗lgan barqarorlikni, milliy, fuqarolararo va 
millatlararo totuvlikni buzish yo‗lidagi urinishlarda namoyon bo‗lmoqda; 
ikkinchidan, fundamentalistlarning adolat haqidagi olomonbop, jozibador, 
ammo baqiroq va asossiz da‗vatlariga ko‗r - ko‗rona ergashuvchilar o‗zgalar 
irodasining quli bo‗lib qolishini anglashimiz lozim; 
uchinchidan, mamlakat mintaqalari aholisi va ijtimoiy qatlamlar o‗rtasida 
"haqiqiy" va "soxta" dindorlik belgilari bo‗yicha qarama - qarshilik keltirib 
chiqarishda ko‗rinmoqda; 
to‗rtinchidan, O‗zbekistonning janubiy chegaralaridagi qo‗shni mamlakatlarda 
fuqarolar urushi to‗xtamay, davom etib kelayotganligida namoyon bo‗lmoqda. Bu 
holat o‗zlarini chin musulmon, din uchun kurashuvchilar deb hisoblaydigan, 
mudhish tasavvurlarini xalqimizga zo‗rlab qabul qildirishni istaydigan terrorchilar, 
jangarilarning yangidan - yangi avlodlarini vujudga keltirmoqda; 
beshinchidan, musulmon va nomusulmon mamlakatlar, ularning jamoatchiligi 
orasida ham O‗zbekiston haqida ko‗ngilni sovutadigan fikr tug‗dirishga 
urinishlarda namoyon bo‗lmoqda; 

---

115 
oltinchidan, islom sivilizatsiyasi bilan islomiy bo‗lmagan sivilizatsiya 
o‗rtasida yalpi qarama - qarshilikni shakllantirishda namoyon bo‗lmoqda. Bu esa 
jahon hamjamiyatiga qo‗shilish jarayonlariga g‗oyat salbiy ta‗sir ko‗rsatmoqda. 
Undan ham dahshatlisi shuki, odamlarni diniy zaminda "sivilizatsiyalar 
to‗qnashuvi" ni kutishga majbur qilmoqda.mana hozirgi kunda G‗arb va islom 
munosabatlari xavas qiladigan darajada deb bo‗lmaydi;
yettinchidan, ommaning ongida din barcha iqtisodiy, siyosiy va xalqaro 
muammolar hamda ziddiyatlarni hal qilishning universal vositasi degan fikrni 
qaror toptirishda ko‗rinmoqda. 
XXI asr bo‗sag‗asida yangi mustaqil davlatlar juda katta ichki va tashqi 
qiyinchiliklarga duch kelmoqda. Ular mavjud muammolarning yechimini, ichki 
manbalar va imkoniyatlarga tayangan holda va shu bilan birga, jahon 
hamjamiyatining manfaatdor ishtirokidan izlamoqda. Nafaqat yosh davlatlarning 
e‗tibor berishini, balki, eng avvalo, xalqaro jamoatchilik ishtirokini talab etadigan 
muammolar jumlasiga birinchi navbatda imperiyacha fikrlash va xulq - atvorning 
xurujlari tufayli kelib chiqayotgan muammolarni kiritish lozim. O‗zbekiston 
Respublikasi ham ana shu hodisalar ta‗siridan chetda qolgani yo‗q. Davlatimizning 
suvereniteti va barqarorligiga tahdidlar saqlanib qolmoqda. Bu tahdid buyuk 
davlatchilik shovinizmi va agressiv millatchilik ruhidagi shiorlarda, bildirilayotgan 
fikrlarda, sharhlarda va muayyan xatti - harakatlarda aniq namoyon bo‗lmoqda. 
Bir qarashda, go‗yo insoniyat XXI asr bo‗sag‗asida yetarli darajada aql - 
idrokli bo‗lib qolgan holda o‗zining tarixiy tajribasiga asoslanib, asrlar davomida 
tarkib topib kelgan ba‗zi bir andozalardan voz kechishi tabiiy bo‗lib ko‗rinadi.
Biroq shovinistik va agressiv millatchilik inersiyasining kuchi hali shu qadar 
zalvorliki, bu kuch unga duch kelganlar uchun ham, uni boshqalarga 
qaratayotganlar uchun ham naqadar xavfli ekanligini payqamaslik mumkin emas.