O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi tеrmiz dаvlаt univеrsitеti

Xalqogenlar
Oltingugurt sanoatda va qishloq xo`jaligida keng ko`lamda ishlatiladi. Qazib olinadigan oltingugurtning yarmiga yaqini sulfat kislota olishga sarflanadi. Oltingugurtdan kauchukni vulkanlashda foydalaniladi: bunda kauchukning puxtaligi va elastikligi ortadi. Oltingugurt guli (mayin kukun) holida oltingugurt tok va g`o`za kasalliklariga qarshi kurashda ishlatiladi. U o`q–dori, gugurt, shu`lalanadigan tarkiblar olish uchun ham ishlatiladi. Tibbiyotda teri kasalliklarini davolash uchun oltingugurtli surkov dorilar tayyorlanadi.

Piniktogenlar
Azot, asosan, ammiak sintez qilish uchun, ammiak esa nitrat kislota va tarkibida azot bo‘ladigan boshqa moddalar ishlab chiqarish uchun ishlatiladi. Suyuq azot kimyoviy jarayonlarni o‘tkazishda inert muhit yaratish maqsadida va sovitish sistemalarida ishlatiladi. Azotli o`g`itlar tarkibida bog`langan azot bo`ladi. Bular selitralar (NaNO₃, KNO₃, NH₄NO₃, Ca(NO₃)₂), ammoniy tuzlari, suyuq NH₃, NH₄OH, mochevina–CO(NH₂)₂–bular fosfat kislotaning Ca li va NH₄ li tuzlaridir. Fosforit talqoni, fosforitlarni mayda tuyish yo`li bilan olinadi, tarkibida Ca<sub>3</sub>(PO<sub>4</sub>)<sub>2</sub> bo`ladi. Oddiy superfosfat, apatit va fosforitlarga H₂SO₄ bilan ishlov berish orqali olinadi.
Ca₃(PO₄)₂ + 3H₂SO₄ Q Ca(H₂PO₄)₂ + 2CaSO₄
Qo`sh superfosfat–tarkibi Ca(H<sub>2</sub>PO<sub>4</sub>)<sub>2</sub> bo`lgan konsentrlangan fosforli o`g`it.
Ca₃(PO₄)₂ + 4H₃PO₄ Q 3Ca(H₂PO₄)₂
Presipitat–tarkibi CaHPO₄•2H₂O bo`lgan fosforli o`g`it.
H<sub>3</sub>PO<sub>4</sub> + Ca(OH)<sub>2</sub> Q CaHPO<sub>4</sub>•2H<sub>2</sub>O
Suyak talqoni, uy hayvonlarining suyaklarini qayta ishlab olinadi, tarkibida Ca<sub>3</sub>(PO<sub>4</sub>)<sub>2</sub> bor.
Ammofos–tarkibida fosfor va azot bo`ladigan o`g`it. H₃PO₄ ni NH₃ bilan neytrallanganda hosil bo`ladi. Odatda tarkibida NH<sub>4</sub>H<sub>2</sub>PO<sub>4</sub> va (NH<sub>4</sub>)<sub>2</sub>HPO<sub>4</sub> bo`ladi.