O‘zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‘rtа mахsus tа’lim vаzirligi tоshkеnt dаvlаt iqtisоdiyot univеrsitеti

Diniy ekstremizm va terrorizmning moliyaviy manbalari

bet	102/159
Sana	17.09.2023
Hajmi	5.96 Mb.
	#1680231

1 ... 98 99 100 101 102 103 104 105 ... 159

Bog'liq
Dinshunoslik

Narkobiznes savdosi.
Nolegal qurol-yarog’ savdosi

Diniy ekstremizm va terrorizmning moliyaviy manbalari



		1. Narkobiznes savdosi. “Giyohvand moddalar davri” 1968 yilda boshlanib hozirgacha
		davom etmoqda. Afg’oniston hududida saqlanib, kuchayib borayotgan o’ta xavfli
		tahdidlardan biri – bu narkobiznesdir. Bu mamlakatda giyohvand modda qadimdan
		yetishtirilgan va tayyorlangan. Ko’knori va geroin, boshqa sintetik moddalar yetishtirish XX
		asr 90-yillaridan sanoat asosida yo’lga qo’yilgan. Giyohvand moddalar umumiy hajmining
		50-75 foizini ortig’i Afg’oniston hissasiga to’g’ri keladi. Jinoiy guruhlar boylik orttirish
		uchun ana shu narkobiznesni o’z nazoratiga olishgan. Afg’onistondan AQShga narkotik
		moddalar Amerika Qurolli kuchlar kontengenti faoliyati davomida 3 ta asosiy natija (2001-
		2014 yillarda) kuzatilgan:
)	Norkotik moddalar ishlab chiqarishning fenomal o’sishi 40 marta oshgan.
)		Mintaqaviy harbiylashish yuzaga kelgan.
)		Siyosiy nomutanosiblik tufayli gumanitar halokat yuz bera boshladi.
		Bugungi kunda Afg’onistondan giyohvand moddalarni olib ketishning 3 xalqaro yo’lagi
		kuzatilgan:
)	Afg’oniston – Pokiston – Eron – Ozarbayjon.
)	Afg’oniston – Eron – Ozarbayjon.
)	Afg’oniston – O’rta Osiyo (Markaziy Osiyo) – Ozarbayjon.
		Uyushgаn jinоyatchilik muаmmоsi glоbаl ko‘lаm kа sb etishigа оlib kеldi.
		Keyingi yillarda Afg’onistonda ko’knori yetishtirish 32 viloyatdan 24 tasida
		plantatsiyalar hajmi 10 marta oshdi. Yetishtirilgan ko’knorning 90 foizi asosan 5 ta
		viloyatga to’g’ri keladi. Bular Xilmond (38 foiz), Nangarhar (30 foiz), Badahshon (9 foiz),
		O’ruzgon (7 foiz), Qandahor (5 foiz). (2005 yil manba).


		2. Nolegal qurol-yarog’ savdosi – bu giyohvand moddalardan farqli ravishda asosan
		“badavlat Shimoldan” “nochor Janubga” qarab boruvchi tovarlar oqimi. Bu savdoda afg’on
		guruhlari alohida o’rin tutadi. Xitoyda ishlab chiqarilgan AK-47 avtomat bir donasi 5000
		rupiy (100 dollar) erkin sotishmoqda. Amerika 1980 yillarda Kolumbiya va Peru
		partizanlariga qurol-aslaha sotishni taqiqlab qo’ygan. Nolegal qurol-aslaha aslida 2
		sektorga bo’linadi: 1) jinoiy, mafiyaga tegishli (“qora”); 2) kvazi-jinoiy (“kulrang”)
		sektorlar. Dastlabki bozor yengil qurollarni kichik-kichik partiyada yetkazib berish.
		Qudratli qurol-aslaha turlari (raketa, to’p, snaryad, vertolyot) ulgurji yetkazib berish. SSSR
		parchalanishidan keyin harbiy texnikalarning ayrim qismi Afg’onistonga nolegel yetkazib
		berilgan va sotilgan.

107

Antiqa buyumlar va madaniy boyliklarni kontrabanda qilish, xalqaro pornobiznes (“jonli tovar savdosi”) pulni jinoiy yo’l bilan qonuniylashtirish, farzandlikka olish uchun bolalar savdosi, avtomobil kontrabandasi va hakazo.

“Iroq va Shom islom davlati” (IShID- 2014-2015) terrorchi to’dasining qing’ir moliyaviy manbalari: talon-toroj, qaroqchilik, o’g’irlik, bosqinchilik, qora bozordagi neft savdosi, odamlarni qul qilib sotish va shu kabilar. 2014 yilda BMT ma’lumotiga ko’ra, birgina 2014

yil oktyabr oyida terrorchilar 1273 kishining umriga zomin bo’lgan. Ularning 856 nafari oddiy fuqaro, 417 nafari harbiylar edi (IShID fitnasi, - T.: Movaraunnahr, 2015, 49-bet).

“O’zgalar qonini to’kish hisobiga mo’may daromad olishni istovchilar batamom yo’q bo’lib ketadigan zamonlar kelishiga hali ancha borga o’xshaydi. Bu toifaga kiruvchi “bizneschilar” uchun qon va nopok siyosat qorishgan pul dunyoning turli burchaklarida xalqaro qotillarni yollash va

sinab ko’rish mumkin bo’ladigan mojarolarni rag’batlantirish borasida eng qulay vosita ekanligini gapirmasa ham bo’ladi”.

Download 5.96 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:

1 ... 98 99 100 101 102 103 104 105 ... 159