O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi tоshkеnt dаvlаt iqtisоdiyot univеrsitеti «Lоgistikа» tа’lim yo’nаlishi tаlаbаlаri uchun

O‘zbekistonning maqsadi nima?
Imtiyozli kreditlardan foydalanish, Xitoy ishbilarmonlik majmualarini ishga tushirish, mahalliy firmalarning ishlab chiqarish salohiyatini oshirish, o‘zbek mahsulotlari uchun muqobil bozorlarni topish – O‘zbekiston hukumatining asosiymaqsadlari. Bundan tashqari, tashqi savdoni rivojlantirish, qo‘shimcha qiymatli o‘zbek mahsulotlarini BMBY loyihasi yoqasida joylashgan mamlakatlarga etkazishda loyiha resurslaridan foydalanish ham maqsad qilingan.
Transport infratuzilmasi bo‘lmagan, dunyo portlariga chiqish uchun kamida ikkita davlatni kesib o‘tishi lozim bo‘lgan O‘zbekiston uchun mazkur loyihada ishtirok etish Evropa Ittifoqi, YAqin SHarq va Xitoy kabi yirik global bozorlarga muvaffaqiyatli integratsiyalashuvga yordam beradi.
BMBYga qo‘shilish orqali O‘zbekiston hukumati savdo yo‘llarini diversifikatsiya qilish imkoniyatini qo‘lga kiritishi mumkin. Ayniqsa, «Ipak yo‘li»
Iqtisodiy makonining uchta trans Evroosiyo iqtisodiy yo‘laklari orasida Xitoydan Markaziy Osiyoga, keyin Rossiya orqali Evropaga (Boltiq dengiziga qadar) olib boradigan iqtisodiy yo‘lagi va Xitoydan Markaziy Osiyo va G‘arbiy Osiyo orqali Fors ko‘rfazi va O‘rta Er dengizga qadar cho‘zilgan yo‘llar ahamiyatlidir.
«Bir makon, bir yo‘l» tashabbusi doirasida qurilgan Qamchiq tunneli:
1. Infratuzilma. O‘zbekiston-Qirg‘iziston-Xitoy temir yo‘l loyihasi
O‘zbekiston Respublikasi 2016 yilda Xitoy Eksimbankidan 455 million AQSH dollari miqdorida infratuzilma kreditini jalb qilgan holda sharqiy
O‘zbekistonning tog‘li qismida 19,2 km uzunlikdagi Kamchiq tunnelini qurishga muvaffaq bo‘lgandi. 2016 yil iyunida O‘zbekiston va XXR rahbarlari ishtirokida Angren-Pop elektrlashtirilgan temir yo‘li va Qamchiq tunnelining ochilish marosimi o‘tkazildi. Uni XXRning China Railway Group kompaniyasi amalga oshirgan. Ish bu bilan to‘xtamagan, O‘zbekiston qo‘shni Qirg‘iziston bilan birga
XXRga «O‘zbekiston-Qirg‘iziston-Xitoy» temir yo‘l loyihasini BMBY doirasida qurish taklifi bilanchiqdi.
Ta’kidlash joizki, ushbu loyiha Xitoy tomonidan emas, balki O‘rta Osiyo davlatlari tomonidan, BMBY e’lon qilinishidan oldin taklifqilingan. O‘zbekiston-
Xitoy o‘rtasidagi qo‘shma bayonotga ushbu loyihaning qo‘shilishi Prezident Mirziyoevning diplomatik yutug‘i sifatida ko‘rilishi mumkin. Biroq Xitoy va sobiq sovet ittifoqi respublikalari temir yo‘llari relslari enining turliligi ushbu temir yo‘li liniyasi qurilishi 20 yilga kechiktirilishiga sabab bo‘lmoqda.
Yuqoridagi loyihalardan tashqari, davlatimiz Osiyo Infratuzilma va investitsiya bankiga o‘tgan yili boshida Buxoro-Urganch-Xiva temir yo‘li
elektrlashtirilishi bo‘yicha loyihani moliyalashtirish uchun
arizatopshirgan. Loyiha 3 bosqichdan iborat bo‘lib, Buxoro-Miskan, Miskan-
Urganch va Urganch-Xiva yo‘nalishlari uchun jami 340 million AQSH dollariso‘ralgan. Agar u amalga oshsa, ushbu shaharlar orasidagi qatnov tezlashadi, turistlar harakati engillashadi va yuk tashish ishlari osonlashadi.
Hozircha ushbu loyihani bank kengashi qachon tasdiqlanishi noma’lumligicha qolmoqda. Bundan tashqari, Xitoy tomonidan o‘rtaga tashlangan va O‘rta Osiyo davlatlari ham qo‘llab-quvvatlagan Xitoy-O‘rta Osiyo gaz quvurining 4-liniyasi bo‘lgan D-liniyasini qurish so‘nggi yillarda ortga surilmoqda. Tojikistonlik do‘stlarimiz bu liniyaga katta umid bilan qarashayotgan bo‘lsa-da, ba’zi bir noaniq sabablarga ko‘ra ushbu katta loyiha amalga oshmay turibdi.
Nima bo‘lganida ham, taklif etilayotgan loyihalarimiz iqtisodiy jihatdan o‘zini oqlashi, uzoqni ko‘zlashi, loyiha amalga oshiriladigan hududlardagi aholi turmush sharotini yaxshilashi, barqaror rivojlanishni (sustainable development) yuzaga keltiradigan bo‘lishi shart. Yo‘qsa loyihalar Afrika o‘lkalaridagi kabi ko‘pchilik tomonidan ishlatilmaydigan yoki atrofdagi aholi uchun foydasi tegmaydigan infratuzilmadan iborat bo‘lib qoladi. Bunday bo‘lmasligi uchun xalqimiz, ayniqsa hududlardagi manfaatdor fuqarolarimiz va ekspertmutaxassislarimiz BMBY loyihalari haqida etarlicha ma’lumotga ega bo‘lishlari lozim. Xitoy bilan tuzilayotgan barcha shartnomalar iloji boricha oshkor etilishi, izohlanishi, ekspertizadan o‘tkazilib, ommaga taqdim etilishi darkor. SHundagina Xitoy bilan bo‘ladigan xalqaro aloqalarimiz o‘zini oqlashi, har ikki tomon uchun manfaatli bo‘lishi mumkin.