O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi toshkent davlat transport universiteti

Kerakli haydovchilar sonini va avtobus brigadalari ish smenasini aniqlash. Haydovchilarning oylik ish grafiklarini tuzish

Haydovchilar va chiptachilar mehnatini tashkil etish usullari
Bugungi kundayo‘lovchilarni avtobuslarda tashishda haydovchilar va chiptachilar mehnatini va dam olishini tashkil etishda quyidagi usullardan fodalanilayapti:
- uchtalangan (uchlangan) shaklda mehnatni tashkil etish;
- ikki yarimtalangan usulda mehnatni tashkil etish;
- ikkitalangan usulda mehnatni tashkil etish;
- bir yarimtalangan usulda mehnatni tashkil etish;
- bittalangan usulda mehnatni tashkil etish;
- juftlangan usulda mehnatni tashkil etish.
Har bir konkret yo‘nalish uchun haydovchilar va chiptachilar mehnatini tashkil etish usulini tanlashda quyidagilarga alohida eʼtibor berilishi kerak: yo‘lovchilar oqimini kunning soatlari va yo‘nalish bo‘laklari bo‘yicha taqsimlanishi, ”tig‘iz” soatlarni boshlanishi va tugashi, yo‘nalishda ishlash uchun zarur bo‘lgan avtobuslar soni, ularning sig‘imi va ho kazo.
Uchtalangan (uchlangan) shaklda haydovchilar mehnatini tashkil etish.
Bu usulda har bitta avtobusga uchta haydovchi biriktiriladi. Har kuni avtobusda ikkita haydovchi va ikkita chiptachi ishlaydi. Har ikki ish kunidan keyin har bir haydovchi va chiptachi uchun dam olish rejalashtiriladi .
Uchlangan shaklda mehnatni tashkil etilganda haydovchilarning ish grafigi

Avtobus

Haydovchi (chiptachi)

Oy kunlari

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

I

Birinchi

I

I

D

II

II

D

I

I

D

II

II

D

I

I

D

Ikkinchi

II

D

I

I

D

II

II

D

I

I

D

II

II

D

I

Uchinchi

D

II

II

D

I

I

D

II

II

D

I

I

D

II

II

Eslatma: 1 i 11 –smenalar; D-dam olish.

Jadvaldan ko‘rinib turibdiki, mehnatni bunday tashkil etish usulida

har bir haydovchi bir oyda 20 kun ishlaydi va 10 kun dam oladi.
Agar bir kunlik ish vaqti 7,0 soat deb qabul qilinsa, bitta haydovchining bir oylik ish vaqti 160-185 soatni tashkil etishi mumkin. Avtobusni ishga chiqishga tayyorlash va ishdan keyingi tugallash vaqtlarini 0,38 soatni ni hisobga olinsa, avtobusning kunlik ishdagi vaqti quyidagicha aniqlanadi (B_oy = 170 soat deb qabul qilinganda):
.
Agar haydovchilarga tushlik qilish uchun ajiratilgan vaqt 0,5 soat bo‘lsa, avtobus ishda 17,1 soat, agar 1,0 soat ajiratilsa, 17,6 soatga teng bo‘ladi. Sutka 24 soatdan iborat ekanligi hisobga olinsa, avtobuslar ishga juda erta chiqib ishdan juda kech qaytar ekan. Bunday hollarda haydovchilar mehnatini uchlangan usulini qo‘llash maqsadga muvofiq bo‘lar ekan.