O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi toshkent davlat transport universiteti

"Тошкент МУМ" Yo‘nalishidagi avtobuslarning asosiy ishlash ko‘rsatkichlarini aniqlash.

1. 
   TEXNOLOGIK HISOBLASH QISMI
   

Avtobus yo‘nalishlari yo‘lovchilar oqimi barqaror bo‘lgan vaharakat xavfsizligini taʼminlaydigan shart-sharoitlar mavjud bo‘lgan taqdirda ochiladi. Shahar yo‘nalishlarini ochishda shahar hokimligining masʼul xodimi, yo‘l harakati xavfsizligi davlat xizmati hududiy bo‘linmalari, O‘zbekiston avtomobil va daryo transporti agentligi, yo‘l, kommunal tashkilotlar, temir yo‘llar va tashuvchilardan iborat hayʼat tuziladi.

Yo‘nalish trassasini o‘rganish quyidagi bosqichlardan iborat bo‘ladi:

• 
  yo‘nalishning harakat xavfsizligi talablariga muvofiqligi;
  
• 
  oraliq va oxirgi to‘xtash manzillari joylarini hamda ular orasidagi masofani aniqlash;
  
• 
  sinov reyslarini tashkil etish va amalga oshirish, harakat tezligini meʼyorlashtirish va yo‘nalish masofasini uzil-kesil o‘lchash.
  

Sinov reyslari natijalari bo‘yicha bayonnoma tuziladi. Bayonnomada yo‘nalishning belgilangan uzunligi, bekatlar orasidagi masofalar aniqlanib, ular asosida reysga ketadigan vaqtning belgilangan normativlari, aylanma reys, oxirgi manzillarda to‘xtash vaqti, belgilangan yo‘lda harakatlanish tezligi aniqlanadi.

1. 
   Bekatlar orasidagi va yo‘nalish bo‘yicha umumiy masofalarni aniqlash
   

Yo‘nalish uzunligini o‘lchash maqsadida yo‘l xo‘jaligi va avtosaroy vakillari tarkibida hayʼat tuziladi. Hayʼat texnik jihatdan soz va tamg‘alangan spidometr bilan jihozlangan avtomobilda avtomobil yo‘llarida, shuningdek, shahar va posyolkalar ichida bekatlar orasidagi aniq masofalarni o‘lchaydi. Bekatlar orasidagi masofa o‘ndan bir kilometr aniqlikda o‘lchanishi lozim. O‘lchash natijalari bo‘yicha hayʼat dalolatnoma tuzadi (1-jadval).

1-jadval
Avtobuslarning bekatlararo masofalarini o‘lchash bayonnomasi

To‘g‘ri yunalish bo‘yicha

T/R	Bekatlar nomi	Spidometr Ko‘rsatkichi,km	Bekatlar orasidagi masofa, km
1	Olmos maxallasi	0,00	0,00
2	Katta Olmos kuchasi	0,90	0,65
3	Shoxsanam ko‘chasi	1,00	1,55
4	Shohimardon ko‘chasi	0,45	2,55
5	Iltifot ko‘chasi	0,54	3,00
6	Go‘zal ko‘chasi	0,55	3,54
7	Yangiobod bozori	0,34	4,09
8	Tuzel mavzesi 2-daha	0,48	4,43
9	Avialitsey	0,64	4,91
10	Dorixona	0,75	5,55
11	TAPOiCh	0,79	6,30
12	TAPOiCh	0,97	7,09
13	Oltintepa ko‘chasi	0,43	8,06
14	Chizel mavzesi	0,36	8,49
15	Shampan vinosi zavodi	0,80	8,85
16	Kallisto shifoxonasi	0,65	9,65
17	Botkin ko‘chasi	0,38	10,30
18	M.Ulug‘bek ko‘chasi	0,64	10,68
19	Tibbiyot akademiyasi-1	0,51	11,32
20	Uspenskiy nomli maktab	0,65	11,83
21	6-tug‘riqxona	0,36	12,48
22	Dunyo supermarketi	0,82	12,84
23	Dademan Silk road mehmonxonasi	0,72	13,66
24	Mustaqillik maydoni	0.82	14,38
25	Toshkent MUM ASHB	0.59	15,75
			15.75

Orqa yo‘nalish bo‘yicha

T/R	Bekatlar nomi	Spidometr Ko‘rsatkichi,km	Bekatlar orasidagi masofa, km
1	Toshkent MUM ASHB	0.00	0,00
2	Kurgazma zali	1,06	0,55
3	Mustaqillik maydoni	0,80	1,61
4	Dademan Silk road mehmonxonasi	0,56	2,41
5	Dunyo supermarketi	0,51	2,97
6	6-tug‘riqxona	0,58	3,48
7	Uspenskiy nomli maktab	0,46	4,06
8	Tibbiyot akademiyasi-1	0,82	4,52
9	M.Ulug‘bek ko‘chasi	0,29	5,34
10	Botkin ko‘chasi	0,76	5,63
11	Kallisto shifoxonasi	0,68	6,39
12	Shampan vinosi zavodi	0,46	7,07
13	Chizel mavzesi	0,40	7,53
14	Oltintepa ko‘chasi	1,15	7,93
15	TAPOiCh	0,84	9,08
16	Dorixona	0,69	9,92
17	Avialitsey	0,44	10,61
18	Tuzel mavzesi 2-daha	0,40	11,05
19	Mudofaa bo‘limi	0,39	11,45
20	Go‘zal ko‘chasi	0,60	11,84
21	Iltifot ko‘chasi	0,51	12,44
22	Shohimardon ko‘chasi	0,88	12,95
23	Shoxsanam ko‘chasi	1,33	13,83
24	Katta Olmos kuchasi	0,78	15,16
25	Olmos maxallasi	1,06	15,94
			15,94

1. 
   Bekatlar orasidagi masofa (peregon uzunligi) spidometr ko‘rsatkichi orqali aniqlanadi
   

L_per⁼SK_p+1–SK_n; km,

Peregon; Дорихона --- Янгиобод бозори

L_per⁼5,55-4,09=1.46; km
Peregon; Успенский номли мактаб --- М.Улуғбек кўчаси

L_per⁼5,34-4,06=1.28

bu yerda: SK – spidometr ko‘rsatkichi,
SK_n+1 – navbatdagi punktda spidometr ko‘rsatkichi,
SK_n – oldingi punktdagi spidometr ko‘rsatkichi.
Hisob natijalari 1-jadvalga kiritiladi.

1.1.2. Boshlang‘ich punktdan navbatdagi va butun yo‘nalish uzunligi bo‘yicha masofalar

L =SK_n- SK₁ ; km.

Мустақиллик майдони --- Олмос махалласи

L =14,38-0,00=14,38
bu yerda: SK_n – spidometrning n – punktdagi ko‘rsatishi,
SK₁ – spidometrning boshlang‘ich punktdagi ko‘rsatishi
Hisob natijalari 1-jadvalga kiritiladi.

2. 
   Avtobuslarning harakatlanish, aloqa, reys va aylanma reys vaqtlarini aniqlash
   

Reys vaqtini aniqlash uchun xronometrik kuzatuvlar o‘tkaziladi. Xronometrik kuzatuvlar tadqiq qilinayotgan yo‘nalishda qo‘llanilishi mumkin bo‘lgan eng past texnik-ekspluatatsion ko‘rsatkichlar orqali olib boriladi. Xronometrik kuzatuv olib boriladigan avtobusning haydovchisi tegishli malakaga ega bo‘lishi, o‘rganilayotgan yo‘nalishni yaxshi bilishi kerak. Xronometrik kuzatuv haftaning xarakterli (ish kunlaridan biri, shanba, yakshanba) kunlari butun ish kuni davomida, yilning har bir mavsumida, shuningdek, transportning ish rejimi va yo‘lovchilar oqimi o‘zgarganda olib boriladi. Avtobus xronometraj o‘tkazuvining kuzatuv joyi harakat trassasi, chiqish va tushish eshiklari yaxshi ko‘rinadigan joyda belgilanadi. Kuzatish yo‘nalishning to‘xtash bekatlari ko‘rsatilgan xaritasiga qayd etiladi va u asosida dalolatnoma tuziladi (2-jadval).

2-jadval
Yo‘nalishda xronometrik kuzatuvlarni qayta ishlash xaritasi

To‘g‘ri yo‘nalish bo‘yicha

T/R	To‘xtash bekatlari nomi	Bekatlar orasida-gi masofa, m	Vaqt, min.			Texnik tezlik, km/soat
			harakat-lanish	oraliq bekatlar-da to‘xtash	oxirgi bekatda turish
1	Olmos maxallasi	0,00	0,00	0.00	5	39
2	Katta Olmos kuchasi	0,65	0,95	1,06		39
3	Shoxsanam ko‘chasi	1,55	1,31	0,80		39
4	Shohimardon ko‘chasi	2,55	1,46	0,56		39
5	Iltifot ko‘chasi	3,00	0,66	0,51		39
6	Go‘zal ko‘chasi	3,54	0,79	0,58		39
7	Yangiobod bozori	4,09	0,80	0,46		39
8	Tuzel mavzesi 2-daha	4,43	0,50	0,82		39
9	Avialitsey	4,91	0,70	0,29		39
10	Dorixona	5,55	0,93	0,76		39
11	TAPOiCh	6,30	1,10	0,68		39
12	TAPOiCh	7,09	1,15	0,46		39
13	Oltintepa ko‘chasi	8,06	1,42	0,40		39
14	Chizel mavzesi	8,49	0,63	1,15		39
15	Shampan vinosi zavodi	8,85	0,53	0,84		39
16	Kallisto shifoxonasi	9,65	1,17	0,69		39
17	Botkin ko‘chasi	10,30	0,95	0,44		39
18	M.Ulug‘bek ko‘chasi	10,68	0,55	0,40		39
19	Tibbiyot akademiyasi-1	11,32	0,93	0,39		39
20	Uspenskiy nomli maktab	11,83	0,74	0,60		39
21	6-tug‘riqxona	12,48	0,95	0,51		39
22	Dunyo supermarketi	12,84	0,53	0,88		39
23	Dademan Silk road mehmonxonasi	13,66	1,20	1,33		39
24	Mustaqillik maydoni	14,38	1,05	0,78		39
25	Toshkent MUM ASHB	15,75	2,00	1,06		39
	Jami