O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mахsus

To’rt tepalikning orqa do’mboqlari birlamchi eshituv markazlari bo‘lib, tovush 
kelayotgan tomonni chamalab bilish reflekslarining yuzaga chiqishida, hayvonlarning qulog‘ini 
ding qilishida, boshi va tanasini tovush kelayoigan tomonga burishida qatnashadi. 
O‘rta miyaning qizil yadrosi tushuvchi rubrospinal yo‘1 boshtanadigan joy hisoblanadi. Ba 
yo‘1 orqali orqa miya segmentlariga kelib turadigan impulslar skelet mushaklarining tovushini 
boshqaradi. Qizil yadrodagi yirik neyronlarni elektr toki bilan ta‘sirlash orqa miyadagi bukuvchi 
alfa va gamma motoneynmlarni qo‘zg‘atib, yozuvchi motoneyronlarni tormozlaydi. 
Rubro-spinal yo‘ldan orqa miyaga mshuvchi impulslar samarasi keyingi miyadagi Deylers 
yadrosidan boshlanadigan vestibulospinal yo‘l bo‘ylab keluvchi impulslarnikiga qarama-qarshi: ular 
yozuvchi mushaklarning alfa va gamma-motoneyronlarini qo‘zg‘atib, bukuvchilarini tormozlaydi. 
O‘zaro bog‘langan qizil va Deylers yadrolari bir-birini tormozlab turadi. Natijada yozuvchi 
mushaklar tonusi pasayadi. Bu ikkala yadroni boglangan yo‘llar kesilsa (miya to‘rt tepalikning orqa 
do‘mboqlari pastidan kesilsa) oyoq-qo‘1, orqa, dumni yozuvchi mushaklar tonusi keskin oshib 
ketadi-hayvonda deserebratsion rigidligi rivojlanadi. 
O‘rta miyasi butun qolgan odam va hayvondagi chamalash reflekslarida harakat reaksiyalari 
bilan bir qatorda ba‘zi vegetativ o‘zgarishlar ham kuzatiladi; yurak faoliyati ritmining o‘zgarishi, 
arterial bosimning o‘zgarishi va hokazolar shu jumladandir. 
Muhоkаmа uchun sаvоllаr: 
1. O‘rta miyaning tuzilishi haqida nimani bilasiz? 
2. To‘rt tepalik qayerda joylashgan va qaysi funksiyalami bajaradi? 
3. O‘rta miyahing o‘tkazuvchi yo‘llarini belgilab bering. 
 
4-sаvоl bo’yichа dаrs mаqsаdi: talabalarga miyacha va uning ahamiyati hаqidа mа‘lumоt 
bеrish. 
Idеntiv o’quv mаqsаdlаri.  
1.1. Miyachaning markaziy asab tizimidagi joylashgan o‘rnini aytib bera oladi.
1.2. Miyachaning fiziologik xususiyatlarini tushuntirib bera oladi.

---

61